archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 18
15 april 2021
Bezigheden > Lopen delen printen terug
Op zwevende grond Dik Kruithof

1812BZ Alde feanen1Voor de tweede winter begon – april doet wat ie wil – wilden wij nog een dag naar buiten. Het eerste reisdoel viel tegen dus reden we naar de Hooidammen, waar mijn vrouw vroeger wel met de boot geweest was. Er ligt daar een brug over een kanaal, vanaf die brug loopt een fietspad ergens heen en daarnaast is de ingang van een wandelroute die bleek te horen bij een uithoek van het Nationaal Park De Alde Feanen. Omdat ik voor corona niet echt een natuurwandelaar was kende ik het gebied alleen van naam, het ligt ook in een dode hoek midden in Friesland tussen Leeuwarden, Drachten en Grouw. Dode hoek dan in de betekenis dat er bijna geen wegen lopen en zeker geen doorgaande wegen.

De Alde Feanen is het laatste overblijfsel van een grote strook veen die dwars door Friesland liep, van Stavoren naar Dokkum toe. Het veen is voor een groot deel in de 18e en 19e eeuw afgegraven, om turf te leveren aan de steden in Holland. Wat overbleef was laaggelegen land tussen het zand van de ‘wouden’ in het oosten en ‘de klei’ in het westen van Friesland. De lager gelegen, grotendeels afgegraven, veengebieden vormen het lage midden van Friesland en De Alde Feanen zijn daar het laatste grote ongeschonden overgebleven gebied van. Grote delen van het lage midden zijn in de vorige eeuw bedijkt en tot beheersbare polders gemaakt, maar toen rond 1920 een tweede plan voor dit gebied werd gemaakt waren de natuur- en recreatiebelangen al zo groot dat van inpoldering werd afgezien.

In 1923 kocht Natuurmonumenten de eerste drie hectare in het gebied aan. Eén van de eerste aankopen van It Fryske Gea was in 1934 de Prinsehôf, 134 hectare middenin de 2500 ha die nu in eigendom zijn. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd duidelijk dat water en bodem van het gebied ernstig verontreinigd waren. Het is het1812BZ Alde feanen2 laagste deel van de provincie en had daardoor te lijden onder een toestroom van verontreinigd water uit omringende gebieden. In de jaren 1990 werd het gebiedsvreemde water buitengesloten en is vervuild slib weggebaggerd. Na vele besluiten was op 26 april 2006 het Nationaal Park De Alde Feanen een feit.

Uiteraard merk je daar niets van als je er loopt. Wat je wel direct merkt is het gevoel op een dikke laag schuimrubber te lopen. Iedere stap die je zet veert de bodem met je mee. Een heel aparte manier van lopen en als je dan ook nog leest dat je op één van de laatste stukjes land loopt waar de Noordse woelmuis nog leeft besef je dat je met iets heel bijzonders bezig bent. Overigens is het ook gewoon een bijzonder mooi vlak gebied, met weidse uitzichten en alleen maar verspreide boomwallen om de ruimte te begrenzen. In het gebied wordt door wisselende waterpeilen een moerasontwikkeling tot stand gebracht, waardoor grote lisdodde, moerasandijvie, kluut en kleine plevier verschijnen. De Noordse woelmuis heeft in heel Europa een beschermde status en de in Nederland voorkomende ondersoort komt nergens anders ter wereld meer voor. Je kunt hier dus zomaar struikelen over een zeer zeldzame muis die zich speciaal heeft aangepast aan deze leefomgeving, een laagveenmoeras.

De Hooidammen is een eenzame uithoek van De Alde Feanen. Het centrum is Eernewoude, dat ook vele voorzieningen biedt op recreatief gebied. Er is een Skûtsjemuseum en er zijn veel mogelijkheden om in het gebied te wandelen, te fietsen of (elektrisch) te varen. Het totale gebied is een doolhof van water en herkenbare resten van veenontginningen, met daarnaast nog de stroken land waar de turf op werd gelegd om te drogen. En het is natuurlijk bij uitstek een vogelgebied.

------
De plaatjes zijn van de schrijver


© 2021 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Lopen" -
Bezigheden > Lopen
Op zwevende grond Dik Kruithof
1812BZ Alde feanen1Voor de tweede winter begon – april doet wat ie wil – wilden wij nog een dag naar buiten. Het eerste reisdoel viel tegen dus reden we naar de Hooidammen, waar mijn vrouw vroeger wel met de boot geweest was. Er ligt daar een brug over een kanaal, vanaf die brug loopt een fietspad ergens heen en daarnaast is de ingang van een wandelroute die bleek te horen bij een uithoek van het Nationaal Park De Alde Feanen. Omdat ik voor corona niet echt een natuurwandelaar was kende ik het gebied alleen van naam, het ligt ook in een dode hoek midden in Friesland tussen Leeuwarden, Drachten en Grouw. Dode hoek dan in de betekenis dat er bijna geen wegen lopen en zeker geen doorgaande wegen.

De Alde Feanen is het laatste overblijfsel van een grote strook veen die dwars door Friesland liep, van Stavoren naar Dokkum toe. Het veen is voor een groot deel in de 18e en 19e eeuw afgegraven, om turf te leveren aan de steden in Holland. Wat overbleef was laaggelegen land tussen het zand van de ‘wouden’ in het oosten en ‘de klei’ in het westen van Friesland. De lager gelegen, grotendeels afgegraven, veengebieden vormen het lage midden van Friesland en De Alde Feanen zijn daar het laatste grote ongeschonden overgebleven gebied van. Grote delen van het lage midden zijn in de vorige eeuw bedijkt en tot beheersbare polders gemaakt, maar toen rond 1920 een tweede plan voor dit gebied werd gemaakt waren de natuur- en recreatiebelangen al zo groot dat van inpoldering werd afgezien.

In 1923 kocht Natuurmonumenten de eerste drie hectare in het gebied aan. Eén van de eerste aankopen van It Fryske Gea was in 1934 de Prinsehôf, 134 hectare middenin de 2500 ha die nu in eigendom zijn. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd duidelijk dat water en bodem van het gebied ernstig verontreinigd waren. Het is het1812BZ Alde feanen2 laagste deel van de provincie en had daardoor te lijden onder een toestroom van verontreinigd water uit omringende gebieden. In de jaren 1990 werd het gebiedsvreemde water buitengesloten en is vervuild slib weggebaggerd. Na vele besluiten was op 26 april 2006 het Nationaal Park De Alde Feanen een feit.

Uiteraard merk je daar niets van als je er loopt. Wat je wel direct merkt is het gevoel op een dikke laag schuimrubber te lopen. Iedere stap die je zet veert de bodem met je mee. Een heel aparte manier van lopen en als je dan ook nog leest dat je op één van de laatste stukjes land loopt waar de Noordse woelmuis nog leeft besef je dat je met iets heel bijzonders bezig bent. Overigens is het ook gewoon een bijzonder mooi vlak gebied, met weidse uitzichten en alleen maar verspreide boomwallen om de ruimte te begrenzen. In het gebied wordt door wisselende waterpeilen een moerasontwikkeling tot stand gebracht, waardoor grote lisdodde, moerasandijvie, kluut en kleine plevier verschijnen. De Noordse woelmuis heeft in heel Europa een beschermde status en de in Nederland voorkomende ondersoort komt nergens anders ter wereld meer voor. Je kunt hier dus zomaar struikelen over een zeer zeldzame muis die zich speciaal heeft aangepast aan deze leefomgeving, een laagveenmoeras.

De Hooidammen is een eenzame uithoek van De Alde Feanen. Het centrum is Eernewoude, dat ook vele voorzieningen biedt op recreatief gebied. Er is een Skûtsjemuseum en er zijn veel mogelijkheden om in het gebied te wandelen, te fietsen of (elektrisch) te varen. Het totale gebied is een doolhof van water en herkenbare resten van veenontginningen, met daarnaast nog de stroken land waar de turf op werd gelegd om te drogen. En het is natuurlijk bij uitstek een vogelgebied.

------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2021 Dik Kruithof
powered by CJ2