archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 5
Jaargang 16
13 december 2018
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Het Hannemahuis in Harlingen Dik Kruithof

1605VG Hannema1Vijf musea in Nederland die niet tot de grootste behoren werken samen met het Rijksmuseum onder de titel Lage Landen, een reizende tentoonstelling waarbij de identiteit van Nederland wordt onderzocht aan de hand van de elementen Aarde, Water, Lucht en Vuur. In het Hannemahuis in Harlingen is een uitgelezen serie landschapsschilderijen te zien uit de verzameling van het Rijks. Bijkomend aardigheidje is dat de directeur van Hannema een dag lang zijn collega in Amsterdam heeft mogen vervangen.

Zo'n veertig mooie, traditionele landschappen, sommige uit de Gouden Eeuw van bekende namen als Ruysdael en Van Ostade, maar ook veel uit de negentiende eeuw. Nogal wat (voor mij) minder bekende namen, maar ook drie prachtige schilderijen van Mauve en een hele mooie Jozef Israëls, waarin het landschap de droevigheid uitstraalt die ik van hem ken. Zeer de moeite waard. En dat zal in de andere musea in Zutphen, Hoorn, Gouda en Bergen op Zoom ook wel zo zijn. Te zien tot 3 februari in Harlingen.

Het Hannemahuis heeft trouwens nog meer te bieden: een Simon Vestdijkkamer met zijn werkplek, veel boeken en een beeldje van hem, schrijvend aan zijn bureau. En er is een prachtige collectie aardewerk uit Harlingen, vooral van tegels die vroeger werden gebruikt als (heen)lading voor de vrachtvaart op de Oostzee. In Leer is trouwens momenteel een tentoonstelling van Nederlandse blauwe tegels (‘Fayencefliesen aus den Niederlanden’) uit de fabrieken van Utrecht, Rotterdam, Makkum en Harlingen. Verder biedt het Hannemahuis zilver en scheepsmodellen.     

Viglius van Aytta in Tresoar
Tresoar (Schatkamer) is de archiefinstelling van Friesland. Die besteedt nu aandacht aan Viglius van Aytta. Ik had die naam wel eens gehoord, maar waar hij zijn roem aan dankt wist ik niet. Nu wel. Viglius (de Latijnse versie van het Friese Wiggele) was de zoon van een Friese herenboer uit Swichum, vlakbij Leeuwarden.1605VG Hannema2 Hij werd geboren in 1507 en kwam al snel onder de hoede van zijn oom Bucho, een diplomaat. Zijn familie was katholiek en zijn studie dus ook. Hij volgde een vooropleiding aan de kapittelschool in Deventer en ging studeren in Leuven. Daarna reisde hij voor studie en onderzoek door Europa. Hij raakte bevriend met Erasmus en andere humanisten en werd op 25-jarige leeftijd hoogleraar recht in Padua.

Nog geen 35 jaar oud wordt hij door Karel V benoemd tot lid, en acht jaar later tot voorzitter, van de Geheime Raad in Brussel, een adviesorgaan van de keizer. Later wordt hij persoonlijk adviseur van Filips II. In die functie was hij zeer nauw betrokken bij de totstandkoming van de Transactie van Augsburg in 1548, waarbij de zeventien verenigde Nederlanden een staatkundig geheel werden met feitelijke onafhankelijkheid binnen het Heilige Roomse Rijk. De toen Habsburgse Nederlanden werden erfelijk bezit van het Habsburgse huis, maar losgemaakt van het Rooms-Duitse Rijksverband. Als Viglius dit niet zo goed geregeld had hadden de Noordelijke Nederlanden in 1581 met het Plakkaat van Verlatinghe niet zo makkelijk Filips II kunnen afzetten als hun heerser.

Als trouw katholiek bleef Viglius aan de kant van de Habsburgse Keizers staan in de roerige tijden van de protestantse opstand, hoewel hij ruzie maakte met Alva over de wreedheid van zijn optreden. Maar zijn oproepen tot gematigdheid kwamen niet aan bij Filips II en landvoogdes Margaretha van Parma. Teleurgesteld overleed hij in 1577. Hij was altijd gehecht gebleven aan zijn geboortegrond en had een deel van zijn vermogen in Friese grond belegd. Al die bezittingen zijn na de protestantse onafhankelijkheid verloren gegaan, evenals de herinnering aan de belangrijke rol die hij gespeeld had.
Het duurde tot 2018 voor er in Leeuwarden een standbeeld voor hem komt en een tentoonstelling in Tresoar.

------
De plaatjes zijn van de schrijver


© 2018 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Het Hannemahuis in Harlingen Dik Kruithof
1605VG Hannema1Vijf musea in Nederland die niet tot de grootste behoren werken samen met het Rijksmuseum onder de titel Lage Landen, een reizende tentoonstelling waarbij de identiteit van Nederland wordt onderzocht aan de hand van de elementen Aarde, Water, Lucht en Vuur. In het Hannemahuis in Harlingen is een uitgelezen serie landschapsschilderijen te zien uit de verzameling van het Rijks. Bijkomend aardigheidje is dat de directeur van Hannema een dag lang zijn collega in Amsterdam heeft mogen vervangen.

Zo'n veertig mooie, traditionele landschappen, sommige uit de Gouden Eeuw van bekende namen als Ruysdael en Van Ostade, maar ook veel uit de negentiende eeuw. Nogal wat (voor mij) minder bekende namen, maar ook drie prachtige schilderijen van Mauve en een hele mooie Jozef Israëls, waarin het landschap de droevigheid uitstraalt die ik van hem ken. Zeer de moeite waard. En dat zal in de andere musea in Zutphen, Hoorn, Gouda en Bergen op Zoom ook wel zo zijn. Te zien tot 3 februari in Harlingen.

Het Hannemahuis heeft trouwens nog meer te bieden: een Simon Vestdijkkamer met zijn werkplek, veel boeken en een beeldje van hem, schrijvend aan zijn bureau. En er is een prachtige collectie aardewerk uit Harlingen, vooral van tegels die vroeger werden gebruikt als (heen)lading voor de vrachtvaart op de Oostzee. In Leer is trouwens momenteel een tentoonstelling van Nederlandse blauwe tegels (‘Fayencefliesen aus den Niederlanden’) uit de fabrieken van Utrecht, Rotterdam, Makkum en Harlingen. Verder biedt het Hannemahuis zilver en scheepsmodellen.     

Viglius van Aytta in Tresoar
Tresoar (Schatkamer) is de archiefinstelling van Friesland. Die besteedt nu aandacht aan Viglius van Aytta. Ik had die naam wel eens gehoord, maar waar hij zijn roem aan dankt wist ik niet. Nu wel. Viglius (de Latijnse versie van het Friese Wiggele) was de zoon van een Friese herenboer uit Swichum, vlakbij Leeuwarden.1605VG Hannema2 Hij werd geboren in 1507 en kwam al snel onder de hoede van zijn oom Bucho, een diplomaat. Zijn familie was katholiek en zijn studie dus ook. Hij volgde een vooropleiding aan de kapittelschool in Deventer en ging studeren in Leuven. Daarna reisde hij voor studie en onderzoek door Europa. Hij raakte bevriend met Erasmus en andere humanisten en werd op 25-jarige leeftijd hoogleraar recht in Padua.

Nog geen 35 jaar oud wordt hij door Karel V benoemd tot lid, en acht jaar later tot voorzitter, van de Geheime Raad in Brussel, een adviesorgaan van de keizer. Later wordt hij persoonlijk adviseur van Filips II. In die functie was hij zeer nauw betrokken bij de totstandkoming van de Transactie van Augsburg in 1548, waarbij de zeventien verenigde Nederlanden een staatkundig geheel werden met feitelijke onafhankelijkheid binnen het Heilige Roomse Rijk. De toen Habsburgse Nederlanden werden erfelijk bezit van het Habsburgse huis, maar losgemaakt van het Rooms-Duitse Rijksverband. Als Viglius dit niet zo goed geregeld had hadden de Noordelijke Nederlanden in 1581 met het Plakkaat van Verlatinghe niet zo makkelijk Filips II kunnen afzetten als hun heerser.

Als trouw katholiek bleef Viglius aan de kant van de Habsburgse Keizers staan in de roerige tijden van de protestantse opstand, hoewel hij ruzie maakte met Alva over de wreedheid van zijn optreden. Maar zijn oproepen tot gematigdheid kwamen niet aan bij Filips II en landvoogdes Margaretha van Parma. Teleurgesteld overleed hij in 1577. Hij was altijd gehecht gebleven aan zijn geboortegrond en had een deel van zijn vermogen in Friese grond belegd. Al die bezittingen zijn na de protestantse onafhankelijkheid verloren gegaan, evenals de herinnering aan de belangrijke rol die hij gespeeld had.
Het duurde tot 2018 voor er in Leeuwarden een standbeeld voor hem komt en een tentoonstelling in Tresoar.

------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2018 Dik Kruithof
powered by CJ2