archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 2
Jaargang 15
26 oktober 2017
Beschouwingen > Brief uit ... delen printen terug
Groningse borgen en stadspaleizen Dik Kruithof

1502BS BedumHet Groninger Museum heeft een tentoonstelling Rijk in Groningen, met Borgen en Stadspaleizen. tussen 1600 en 1800. Het was de tijd van de rijke heren op het Groninger platteland, die de soms al bestaande versterkte woningen en herenhuizen verder uitbouwden. De tentoonstelling bestaat uit een zaal met schilderijen en tekeningen van de borgen en een aantal zalen met portretten en rijkdom – vaak meubels – van de bewoners.

Naast die borgen heeft Groningen nog heel veel moois en dat zijn de bouwwerken van de Amsterdamse school die er in de jaren twintig en dertig gebouwd zijn, vaak ook met geld dat in de landbouw verdiend was. Rijke boeren die van de boerderij afgingen lieten zich in het dorp een huis bouwen en in die tijd ontstond er een bescheiden wedstrijd om het mooiste en meest aparte huis. Versteende Welvaart is de titel van een prachtig boekje van Anja Reenders dat daarover in 2007 verscheen. Twee architecten die er een grote rol in speelden zijn Egbert Reitsma en Albert Wiersema. Van Wiersema staat het meeste werk in het dorp Bedum en naaste omgeving, waar hij heel zijn leven doorbracht. Reitsma werd geboren in Ulrum, werkte in Rotterdam maar ging terug naar Groningen en werd de belangrijkste vertegenwoordiger van de Amsterdamse school in de provincie, hoewel hij later ook andere invloeden verwerkte. Een prachtig huis van hem staat in Winsum aan de Stationsweg 18 en het staat te koop op Funda, wat wil zeggen dat het digitaal te bezichtigen is.
Kijk maar eens op funda: Stationsweg 18, Winsum.

Deze zomer was in Groningen een architectuurroute uitgezet langs vier Amsterdamse School-kerken: in Bedum en Appingedam van Reitsma en in Onderdendam en Westeremden van Wiersema. Alle kerken waren gerenoveerd, of in het1502BS Appingedam laatste stadium van renovatie, waarbij veel aandacht besteed is aan de juiste, oorspronkelijke kleuren. Want kleur was vooral voor Reitsma heel belangrijk. Zijn kleindochter Frederiek is kleurspecialist en heeft meegewerkt aan de restauraties. Bedum had een prachtige tentoonstelling over het werk van Reitsma en de verbindingen met de Amsterdamse School. Onderdendam een kleinere tentoonstelling over Wiersema, maar een hele mooie opstelling van meubelen uit de Amsterdamse School in de kerkruimten. Bovendien waren hier ook mooie voorbeelden te zien van nieuwe en oude restauraties, oftewel hoe het bedoeld was en hoe het later behandeld werd.

De Kabzeelkerk in Appingedam is het mooiste en grootste voorbeeld van de kerkarchitectuur van Reitsma, met een buitenkant van donkere Groninger baksteen en prachtige details en een overdonderend interieur met veel licht en kleur. De vriend waarmee ik de rondrit maakte wilde graag de orgels zien, dat mocht natuurlijk en hij mocht er zelfs in twee kerken op spelen. Ook hier in Appingedam en dat was voor mij als niet kerkganger een hele aparte ervaring.
Appingedam is trouwens een van de oudste steden van Groningen en was in de dertiende eeuw de hoofdplaats van het Friese gewest Fivelingo. De voertaal was in de middeleeuwen Fries en het komt voor in Oudfriese wetsteksten. In 1327 erkenden de vertegenwoordigers van de Zeven Friese Zeelanden, verenigd in het verbond van de Upstalboom, de stadsrechten van Appingedam. Aan het eind van de middeleeuwen werd als gevolg van de Hanzehandel en de invloed van de stad Groningen het Fries verdrongen door het Nederduits.    
Appingedam is ook beroemd door zijn hangende keukens.

-----------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2017 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Brief uit ..." -
Beschouwingen > Brief uit ...
Groningse borgen en stadspaleizen Dik Kruithof
1502BS BedumHet Groninger Museum heeft een tentoonstelling Rijk in Groningen, met Borgen en Stadspaleizen. tussen 1600 en 1800. Het was de tijd van de rijke heren op het Groninger platteland, die de soms al bestaande versterkte woningen en herenhuizen verder uitbouwden. De tentoonstelling bestaat uit een zaal met schilderijen en tekeningen van de borgen en een aantal zalen met portretten en rijkdom – vaak meubels – van de bewoners.

Naast die borgen heeft Groningen nog heel veel moois en dat zijn de bouwwerken van de Amsterdamse school die er in de jaren twintig en dertig gebouwd zijn, vaak ook met geld dat in de landbouw verdiend was. Rijke boeren die van de boerderij afgingen lieten zich in het dorp een huis bouwen en in die tijd ontstond er een bescheiden wedstrijd om het mooiste en meest aparte huis. Versteende Welvaart is de titel van een prachtig boekje van Anja Reenders dat daarover in 2007 verscheen. Twee architecten die er een grote rol in speelden zijn Egbert Reitsma en Albert Wiersema. Van Wiersema staat het meeste werk in het dorp Bedum en naaste omgeving, waar hij heel zijn leven doorbracht. Reitsma werd geboren in Ulrum, werkte in Rotterdam maar ging terug naar Groningen en werd de belangrijkste vertegenwoordiger van de Amsterdamse school in de provincie, hoewel hij later ook andere invloeden verwerkte. Een prachtig huis van hem staat in Winsum aan de Stationsweg 18 en het staat te koop op Funda, wat wil zeggen dat het digitaal te bezichtigen is.
Kijk maar eens op funda: Stationsweg 18, Winsum.

Deze zomer was in Groningen een architectuurroute uitgezet langs vier Amsterdamse School-kerken: in Bedum en Appingedam van Reitsma en in Onderdendam en Westeremden van Wiersema. Alle kerken waren gerenoveerd, of in het1502BS Appingedam laatste stadium van renovatie, waarbij veel aandacht besteed is aan de juiste, oorspronkelijke kleuren. Want kleur was vooral voor Reitsma heel belangrijk. Zijn kleindochter Frederiek is kleurspecialist en heeft meegewerkt aan de restauraties. Bedum had een prachtige tentoonstelling over het werk van Reitsma en de verbindingen met de Amsterdamse School. Onderdendam een kleinere tentoonstelling over Wiersema, maar een hele mooie opstelling van meubelen uit de Amsterdamse School in de kerkruimten. Bovendien waren hier ook mooie voorbeelden te zien van nieuwe en oude restauraties, oftewel hoe het bedoeld was en hoe het later behandeld werd.

De Kabzeelkerk in Appingedam is het mooiste en grootste voorbeeld van de kerkarchitectuur van Reitsma, met een buitenkant van donkere Groninger baksteen en prachtige details en een overdonderend interieur met veel licht en kleur. De vriend waarmee ik de rondrit maakte wilde graag de orgels zien, dat mocht natuurlijk en hij mocht er zelfs in twee kerken op spelen. Ook hier in Appingedam en dat was voor mij als niet kerkganger een hele aparte ervaring.
Appingedam is trouwens een van de oudste steden van Groningen en was in de dertiende eeuw de hoofdplaats van het Friese gewest Fivelingo. De voertaal was in de middeleeuwen Fries en het komt voor in Oudfriese wetsteksten. In 1327 erkenden de vertegenwoordigers van de Zeven Friese Zeelanden, verenigd in het verbond van de Upstalboom, de stadsrechten van Appingedam. Aan het eind van de middeleeuwen werd als gevolg van de Hanzehandel en de invloed van de stad Groningen het Fries verdrongen door het Nederduits.    
Appingedam is ook beroemd door zijn hangende keukens.

-----------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2017 Dik Kruithof
powered by CJ2