Is het mogelijk van een huismus een wereldreiziger te maken? Laat hem een uurtje praten met Fred van Olphen! Als iemand het kan is hij het. Na ons gesprek voelde ik sterk de neiging mij aan te sluiten bij een expeditie naar een onherbergzaam oord. Natuurlijk na bij één van de vestigingen van ‘zijn bedrijf’ Bever Zwerfsport een lichtgewicht uitrusting te hebben aangeschaft.

Hij vroeg mijn speciale aandacht voor Kamchatka, een bij Rusland horend schiereiland, ergens boven Japan en niet al te ver van Alaska. Charlie Russell en Maureen Enns hebben daar een studie gedaan naar het gedrag van de bruine beren, die er zeer talrijk zijn. Ze deden dat door er in de zomerperiode permanent te verblijven. Waarom doen mensen zoiets?

“Nou, om aan te tonen dat het mogelijk is; en om te laten zien dat de beer niet de verraderlijke mensendoder is waar hij door velen voor gehouden wordt. Toen het wat moeilijk bleek om met de bestaande berenpopulatie in contact te komen, hebben ze er zelf drie ouderloze jonge beertjes, afkomstig uit de dierentuin van Moskou, opgeleid tot zelfstandigheid.”

Het is duidelijk dat Van Olphen z’n hart uitgaat naar dat soort mensen. Als het even kan gaat hij graag een keer bij ze langs en toen hun onderkomen was omgewaaid “hebben wij een beetje geholpen dat weer op te bouwen.” Hij gaf me een prachtig boek mee over het project. Terwijl ik dat aan het lezen was bracht de postbode nog een boek, dat hij me nazond: een gids met plekken op de wereld waar je walvissen kunt observeren. Over een van die plekken had hij me al verteld: Tysfjord in Noord-Noorwegen. Hij was er pas geweest.

“Dat is sinds 1987 de winterverblijfplaats van een groot deel van de Noord-Atlantische haringen. En daar komen orka’s op af. Deze hebben een bijzondere techniek om de haring te vangen. Ze drijven de in scholen zwemmende haringen naar de oppervlakte en zwemmen er dan in steeds kleinere rondjes omheen. Er ontstaat een dichte bolvormige formatie haringen en daar beginnen ze dan met hun staarten op in te meppen. De verdoofde haringen kunnen daarna in alle rust worden geconsumeerd. De orka’s zijn zo totaal op haring gefocust dat het zelfs mogelijk is ze in het water te bekijken.”

Het mag duidelijk zijn dat Van Olphen van extreme omstandigheden houdt en steeds op zoek is naar de mogelijkheid om zichzelf daar te testen. En zijn spullen natuurlijk. Want hij is toch eerst en vooral een zakenman. In 1977 begon hij buitensportartikelen te verkopen vanuit een winkel aan de Haagse Regentesselaan. Vijf jaar later opende hij een gigantische zaak aan het Calandplein, ook in Den Haag.

“Aanvankelijk was die ruimte eigenlijk te groot, maar dat duurde niet zo lang. Na een paar jaar openden we zaken in Utrecht, Haarlem en Arnhem. Inmiddels zijn het er 28 in Nederland en één in België. We hebben het tij heel erg mee gehad. Er is een enorme markt ontstaan voor outdoorspullen. Sommige dingen die vanwege hun functie waren ontwikkeld, zoals de afritsbroek, werden zelfs modeartikelen.”

“Dat plaatst je overigens weer voor een bijzonder probleem. Namelijk hoe je je in zo’n markt wilt positioneren. Ga je proberen het maximale te halen uit allerlei trends, of blijf je bij je leest. Wij hebben toch vooral voor het laatste gekozen. En daarbij staat de functie van een artikel altijd voorop, vervolgens komt de kwaliteit en dan pas de prijs. Wij proberen niet te concurreren met discounters. Hoewel je natuurlijk ook wel eens een aardigheidje in de aanbieding doet, om mensen naar je winkel te krijgen. We hebben nu bijvoorbeeld pas een actie gehad met een aardig rugzakje, speciaal om de jeugd te trekken.”

De handel is er met de paplepel ingegoten.

“Mijn vader had een slagerij aan de Loosduinseweg in Den Haag en daar moest heel hard gewerkt worden. Ik had vijf broers en we werden natuurlijk allemaal ingeschakeld.” We lopen even na hoe die jongens terecht zijn gekomen en allemaal blijken ze op een of andere manier in de handel te zitten, of het nu fietsen, gereedschap of groenten betreft. Eentje is fysiotherapeut, maar zelfs die blijkt daarnaast ook apparatuur aan collega’s te leveren. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.

“Zelf had ik aanvankelijk het plan om keurmeester vee en vlees te worden, maar mijn echte belangstelling lag toch elders. Ik was, en ben nog, een enthousiast vogelaar en buitensporter. Op een gegeven moment heb ik besloten een speciaalzaak voor buitensport te beginnen. Het idee ontstond tijdens een trektocht door Canada. We waren met z’n vieren en we hebben onderweg veel gepraat. Toen we thuis kwamen was het concept klaar.”

Sinds 1 september 2004 is hij geen directeur/eigenaar meer. Ook het plan de zaak te verkopen werd in essentie bedacht tijdens een reis, op Baffin Island. Daar was hij samen met Bert Hondebrink. De afspraak was dat er niet over zaken gesproken zou worden, maar ja:

“Als het buiten 40 graden onder nul is en je zit in een tentje worden de gesprekken toch vertrouwelijker. Waarom ik de boel verkocht heb? Nou simpel, mijn kinderen hebben andere interesses en dan wordt op den duur de opvolging een probleem. Dat kan je dan maar beter regelen als het nog niet echt hoeft, is mijn filosofie. Ik heb gezocht naar een oplossing die voor mij, en voor de zaak, en de mensen die er werken een goede garantie voor de toekomst geeft. Ik ben niet voor het grote geld gegaan. Bert Hondebrink die het heeft overgenomen is iemand met hart voor de zaak. Hij heeft vroeger in de zaak gewerkt als part-time medewerker. Een andere mogelijkheid, waar wel over is nagedacht, zou opsplitsing en verkoop aan de leiding van de filialen zijn geweest, een management buy out. Maar het vervelende is dat je daar steun van de banken voor nodig hebt en dat is moeilijk. Ze begrijpen deze niche markt niet en hebben er bijgevolg onvoldoende vertrouwen in. Althans niet voor de lange termijn. Toen ik met de zaak startte was dat inderdaad ook een probleem. Mijn broer heeft er toen ook heel veel geld in gestoken.”

Inmiddels is hij niet meer dan adviseur, maar je ziet het er niet aan af.

“Het moet nog even tijd hebben. We zitten nu eenmaal in een bijzondere markt en dan is het belangrijk dat er iemand aan de top staat die tegendraadse dingen durft te doen. Het introduceren van nieuwe producten bijvoorbeeld waar nu nog onvoldoende vraag naar lijkt te zijn. Een voorbeeld? MIOX, een klein apparaatje om grote hoeveelheden water te zuiveren. Het is een buisje waarin een kleine hoeveelheid van het te zuiveren water en een klein beetje zout een elektrische impuls krijgen. Daardoor ontstaat een krachtig mengsel dat aan het te zuiveren water wordt toegevoegd. Na een uur of wat meer, afhankelijk van de aanwezige verontreinigingen heb je dan mooi water. Het is ontwikkeld door het Amerikaanse leger, maar nu ook beschikbaar voor de commercie.”

Nog heel even dan adviseert hij alleen nog maar over dat soort dingen. U mag drie keer raden wat hij met zijn vrije tijd gaat doen als het zover is.