archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 2
Jaargang 14
27 oktober 2016
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
De grote Alma Tadema tentoonstelling Dik Kruithof

1402VG Alma1In 1975 kwam ik, na mijn studie, naar Leeuwarden en werkte bij een bedrijf in de Alma Tademastraat. Uiteraard zocht ik op wie dat was en zo kwam ik in aanraking met een schilder, geboren 1836 in Dronrijp vlak bij Leeuwarden, die de populairste schilder van Engeland was geworden aan het begin van de 20e eeuw. Later ging ik verscheidene keren naar het Fries Museum als ze er weer eens in geslaagd waren om ‘een Alma Tadema’  aan te kopen. Bij de opening van het Nieuwe Fries Museum in 2014 werd er al aangekondigd dat een grote tentoonstelling over hem het toppunt van de festiviteiten zou worden. Nu is het dan zover: de Grote Alma Tadema Tentoonstelling is er!

Op voorhand had het Museum al een hoofdprijs gewonnen voor het tentoonstellingsidee en dat lijkt me volkomen terecht. Behalve voor de precieze, kleurrijke schilderijen van Romeinse interieurs, waar hij in zijn Engelse succestijd beroemd en rijk mee werd, is er ook aandacht voor de weg daar naar toe.
Vanaf een zelfportret op zestienjarige leeftijd (zijn klasgenootjes vonden dat maar vreemd: iemand die met zijn eigen hoofd onder de arm door de stad liep), tot de donkerder schilderijen waarmee hij in Antwerpen, waar hij zijn opleiding voortzette, prijzen won. Zijn huwelijksreis naar Rome en Pompeii, die de belangstelling voor de klassieke oudheid in hem wakker maakte. Prachtige portretjes die hij in die tijd maakt van zijn vrouw en zijn twee dochters.
Na het overlijden van zijn eerste vrouw Pauline kreeg hij gezondheidsproblemen, waarvoor hij in Londen behandeld werd. Londen was ook de plek waar zijn klassieke werk goed verkocht werd en toen hij er verliefd werd, en de Frans-Duitse oorlog uitbrak, vestigde hij zich in Londen, waar hij uitgroeide tot belangrijkste schilder van zijn tijd. Hij werd beroemd met schilderijen van de klassieke wereld die hij op een heel eigen wijze een gezicht gaf.  

Casa Tadema aan Grove End Road in Londen werd zijn residentie, werkplaats en ontvangstcentrum. Bevriende kunstenaars schilderden langwerpige panelen voor het huis, waarvan er verscheidene te zien zijn, bij testament had hij namelijk bepaald dat alles verkocht moest worden. De tentoonstelling geeft een goed idee van de inrichting en aankleding van het huis, waarvan verscheidene stoelen en bankjes in zijn schilderijen terugkomen, want Tadema werkte veel naar model. Na die voorgeschiedenis en het huis kom je in de grote tentoonstellingszaal met het werk1402VG Alma2 uit zijn Londense succesperiode. Het licht en het blauw van de Middellandse Zee worden steeds belangrijker en hij is ook een groot schilder van bloemen. Dat laatste krijgt een hoogtepunt in ‘De rozen van Heliogabalus’, waarvan gezegd wordt dat de keizer probeert om zijn nietsvermoedende gasten te laten stikken in een lawine van rozenblaadjes die uit het plafond valt. Het is een van de grootste werken die er hangt.

Het topstuk is: ‘Het vinden van Mozes’, dat voor het eerst in Nederland te zien is. Hierover gaat het verhaal dat het in de jaren vijftig voor een paar honderd pond door een galerie verkocht werd, waarna een medewerker van de galerie het opgerolde schilderij in een steegje naast de winkel terugvond. Kennelijk ging het de kopers alleen om de lijst. Enigszins begrijpelijk, want Alma Tadema werd kort na zijn dood in 1912 door de hele kunstwereld als bonbondozenschilder aan de kant gezet en werd in de periode tussen de wereldoorlogen niet meer serieus genomen. Hij is natuurlijk ook de volstrekte tegenpool van modernisme en expressionisme. Pas aan het eind van de vorige eeuw kwam er weer waardering en respect voor zijn werk. In 2010 werd ‘Mozes’ voor 27 miljoen verkocht op een veiling. Het is een schitterend, kleurig doek met veel symboliek, die altijd klopt omdat Tadema zijn onderwerpen goed bestudeerde.

In die grote zaal wordt ook een mooie en duidelijke verbinding gelegd naar de betekenis die Tadema gehad heeft voor de filmindustrie. Een hele reeks ‘klassieke’ succesfilms uit Hollywood hebben voor de beeldvorming schilderijen van Tadema gebruikt en dat wordt mooi duidelijk gemaakt door beelden uit die films te tonen boven de schilderijen. Bij het begeleidende programma horen dan ook vertoningen van films als Ben-Hur, Quo Vadis. The Ten Commandments, Gladiator, Pompeii ea.    

Het Fries Museum heeft met deze tentoonstelling zijn eerste echt grote publiekssucces in huis. Wij gingen om elf uur op een dinsdag en er stond al een rij van twintig meter voor de twee kassa’s. Toen we weggingen was die rij alleen maar groter geworden. Overigens overweegt het Museum om vroeger open te gaan. Tadema blijft tot 7 februari en gaat dan naar Wenen en Londen.

Voor iedereen die gaat nog het advies: ga ook naar de tentoonstelling van Claudy Jongstra. Heel anders maar ook erg mooi en nog te zien tot 8 januari.

---------
De plaatjes zijn van de schrijver


© 2016 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
De grote Alma Tadema tentoonstelling Dik Kruithof
1402VG Alma1In 1975 kwam ik, na mijn studie, naar Leeuwarden en werkte bij een bedrijf in de Alma Tademastraat. Uiteraard zocht ik op wie dat was en zo kwam ik in aanraking met een schilder, geboren 1836 in Dronrijp vlak bij Leeuwarden, die de populairste schilder van Engeland was geworden aan het begin van de 20e eeuw. Later ging ik verscheidene keren naar het Fries Museum als ze er weer eens in geslaagd waren om ‘een Alma Tadema’  aan te kopen. Bij de opening van het Nieuwe Fries Museum in 2014 werd er al aangekondigd dat een grote tentoonstelling over hem het toppunt van de festiviteiten zou worden. Nu is het dan zover: de Grote Alma Tadema Tentoonstelling is er!

Op voorhand had het Museum al een hoofdprijs gewonnen voor het tentoonstellingsidee en dat lijkt me volkomen terecht. Behalve voor de precieze, kleurrijke schilderijen van Romeinse interieurs, waar hij in zijn Engelse succestijd beroemd en rijk mee werd, is er ook aandacht voor de weg daar naar toe.
Vanaf een zelfportret op zestienjarige leeftijd (zijn klasgenootjes vonden dat maar vreemd: iemand die met zijn eigen hoofd onder de arm door de stad liep), tot de donkerder schilderijen waarmee hij in Antwerpen, waar hij zijn opleiding voortzette, prijzen won. Zijn huwelijksreis naar Rome en Pompeii, die de belangstelling voor de klassieke oudheid in hem wakker maakte. Prachtige portretjes die hij in die tijd maakt van zijn vrouw en zijn twee dochters.
Na het overlijden van zijn eerste vrouw Pauline kreeg hij gezondheidsproblemen, waarvoor hij in Londen behandeld werd. Londen was ook de plek waar zijn klassieke werk goed verkocht werd en toen hij er verliefd werd, en de Frans-Duitse oorlog uitbrak, vestigde hij zich in Londen, waar hij uitgroeide tot belangrijkste schilder van zijn tijd. Hij werd beroemd met schilderijen van de klassieke wereld die hij op een heel eigen wijze een gezicht gaf.  

Casa Tadema aan Grove End Road in Londen werd zijn residentie, werkplaats en ontvangstcentrum. Bevriende kunstenaars schilderden langwerpige panelen voor het huis, waarvan er verscheidene te zien zijn, bij testament had hij namelijk bepaald dat alles verkocht moest worden. De tentoonstelling geeft een goed idee van de inrichting en aankleding van het huis, waarvan verscheidene stoelen en bankjes in zijn schilderijen terugkomen, want Tadema werkte veel naar model. Na die voorgeschiedenis en het huis kom je in de grote tentoonstellingszaal met het werk1402VG Alma2 uit zijn Londense succesperiode. Het licht en het blauw van de Middellandse Zee worden steeds belangrijker en hij is ook een groot schilder van bloemen. Dat laatste krijgt een hoogtepunt in ‘De rozen van Heliogabalus’, waarvan gezegd wordt dat de keizer probeert om zijn nietsvermoedende gasten te laten stikken in een lawine van rozenblaadjes die uit het plafond valt. Het is een van de grootste werken die er hangt.

Het topstuk is: ‘Het vinden van Mozes’, dat voor het eerst in Nederland te zien is. Hierover gaat het verhaal dat het in de jaren vijftig voor een paar honderd pond door een galerie verkocht werd, waarna een medewerker van de galerie het opgerolde schilderij in een steegje naast de winkel terugvond. Kennelijk ging het de kopers alleen om de lijst. Enigszins begrijpelijk, want Alma Tadema werd kort na zijn dood in 1912 door de hele kunstwereld als bonbondozenschilder aan de kant gezet en werd in de periode tussen de wereldoorlogen niet meer serieus genomen. Hij is natuurlijk ook de volstrekte tegenpool van modernisme en expressionisme. Pas aan het eind van de vorige eeuw kwam er weer waardering en respect voor zijn werk. In 2010 werd ‘Mozes’ voor 27 miljoen verkocht op een veiling. Het is een schitterend, kleurig doek met veel symboliek, die altijd klopt omdat Tadema zijn onderwerpen goed bestudeerde.

In die grote zaal wordt ook een mooie en duidelijke verbinding gelegd naar de betekenis die Tadema gehad heeft voor de filmindustrie. Een hele reeks ‘klassieke’ succesfilms uit Hollywood hebben voor de beeldvorming schilderijen van Tadema gebruikt en dat wordt mooi duidelijk gemaakt door beelden uit die films te tonen boven de schilderijen. Bij het begeleidende programma horen dan ook vertoningen van films als Ben-Hur, Quo Vadis. The Ten Commandments, Gladiator, Pompeii ea.    

Het Fries Museum heeft met deze tentoonstelling zijn eerste echt grote publiekssucces in huis. Wij gingen om elf uur op een dinsdag en er stond al een rij van twintig meter voor de twee kassa’s. Toen we weggingen was die rij alleen maar groter geworden. Overigens overweegt het Museum om vroeger open te gaan. Tadema blijft tot 7 februari en gaat dan naar Wenen en Londen.

Voor iedereen die gaat nog het advies: ga ook naar de tentoonstelling van Claudy Jongstra. Heel anders maar ook erg mooi en nog te zien tot 8 januari.

---------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2016 Dik Kruithof
powered by CJ2