|
Gedurende een blauwe maandag in 2012 was een deel van de Afrikaanse staat Mali bezet door Jihadistische rebellen. Ik wist dit niet meer, en omdat de film Timbuktu het feit niet vermeldt moest ik maar raden of scenarist en regisseur Abderrahmane Sissako zich baseerde op de huidige toestand aldaar, of – het andere uiterste – dat hij de overtreffende trap van Moslimfundamentalisme waar dan ook op de korrel neemt. Dat laatste dus.
De film begint met een klopjacht op een rennende gazelle. De kogels vliegen het dier om de oren. Net als we ons erover verbazen dat het nog niet is neergeknald, roept een stem buiten beeld: ‘pas op dat je hem niet raakt, we moeten hem alleen maar uitputten’. Een beetje kijker weet dat hij in een film is beland die niet wars is van symboliek en als dit hem zou zijn ontgaan, wordt het wel duidelijk in de volgende scène. Daarin worden houten en kleien figuurtjes die overgenomen zouden kunnen zijn uit een Kuifje-album letterlijk aan flarden geschoten. De schutters hebben het kennelijk niet zo begrepen op vreemde culturen en/of religie.
Na deze symboliek is het de beurt aan de realiteit van alledag. Een auto met Arabische mannen rijdt door de straatjes van een dorpje, zogenaamd in de straten van Timbuktu. Een van de morsige types bedient een megafoon. Hij kondigt enkele ‘belangrijke mededelingen’ aan. Het is verboden te roken, muziek te maken of te voetballen. Vrouwen mogen zich slechts in het openbaar vertonen met handschoenen en kousen aan. (En dat terwijl de mussen van het dak vallen.)
Later in de film toont Sissako hoe de Arabische bezetter deze (en andere) geboden implementeert en naleving ervan bewaakt. Overtreders worden ingerekend, zoals de vrouw die uitlegt dat zij haar beroep van visverkoopster niet kan uitoefenen met stoffen handschoenen aan. In een van de huiveringwekkendste scènes speurt de politie de buurt af om erachter te komen wie het musiceerverbod overtreedt. Het blijkt een jonge vrouw te zijn, wier zang begeleid wordt door twee mannelijke musici. Een geïmproviseerde rechtbank veroordeelt haar tot veertig stokslagen voor het dubbele vergrijp (musiceren, en nog wel in het gezelschap van manvolk).
Sissako wisselt deze losse incidenten af met het treurige verhaal van veehouder Kidane (Ibrahim Ahmed). Met zijn vrouw (Toulou Kiki) en dochter (Layla Walet Mohamed) leidt hij een rustig bestaan in en rond hun tent. De bezetters zouden van ‘luieren’ spreken, wat ook al verboden is. Hij zou beter moet weten maar, zo is zijn vrouw opgevallen, de militieleider Abdelkerim (Abel Jafri) bezoekt het gezin bij voorkeur wanneer de man elders verkeert. Het gaat mis wanneer Kidanes lievelingskoe de netten van een visser beschadigt. De visser doodt het dier en Kidanes poging de zaak uit te praten loopt volledig uit de hand. De gelegenheidsrechtbank behandelt de zaak op haar geheel eigen wijze.
Timbuktu is een wonderlijke mengeling van ironie en harde werkelijkheid. Een voorbeeld van het eerste is de dubbele moraal van de bezetter. De militieleider paft graag een sigaretje, in de naïeve veronderstelling dat niemand het merkt. Twee bezetters hebben een geanimeerd gesprek over de Spaanse voetbalgrootmachten Barcelona en Real Madrid. Evengoed controleren ze in een ander fragment of de straatjongeren het geldende voetbalverbod wel respecteren. Leuk, maar bij de stokslagen voor de musicerende vrouw of de naderende veroordeling van Kidane vergaat het glimlachen de kijker wel.
Dat ik de film ondanks al zijn kwaliteiten niet in mijn hart sluit is een puur esthetische zaak. Het camerawerk roept de onaangename associatie met mooifilmerij op, zoals ansichtkaarten een te hoog Hallmarkgehalte kunnen hebben. En dat terwijl Sofion El Fani toch niet de eerste de beste is. Hij oogstte in brede kring lof met het (overdreven) bejubelde La Vie d’Adèle en ontving voor zijn camerawerk in Timbuktu de César, het Franse equivalent van de Oscar. Ook de bombastische soundtrack werkte eerder op mijn zenuwen dan dat hij het verhaal versterkte. Maar de geschiedenis herhaalt zich: ook de muziek van Amin Bouhafa werd een César toebedeeld. Nu ja.
-------------------------------------------------- Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer bij bolcom, via de banner rechts. Dan steunt u De Leunstoel! --------------------------------------------- De Leunstoel wordt uitgegeven door: Het Genootschap De Leunstoel. Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php
|
|