archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 11
Jaargang 12
26 maart 2015
Beschouwingen > Een rustig mens delen printen terug
De tranen van Anna van Bemmelen Jack Luiten

1211BS Gerrie en JopieVooraf
Lang geleden trof ik tussen de oude foto’s van mijn ouders een bidprentje aan. ‘Rust zacht Gerrie en Jopie’, stond onder hun portretjes. Mijn ouders vertelden over dat drama in februari 1945 aan de zuidkant van de Geer- en kleine Blankaardpolder in Zoeterwoude.

In 1995 werd onder de naam ‘Vijftig jaar bevrijding’ een tentoonstelling gehouden in mijn geboortedorp. Het verzoek aan mijn adres was om een verhaal over dat thema te schrijven. Van de hoogbejaarde mevrouw Anna van Bemmelen had ik gehoord dat ze over de droevige gebeurtenissen van vijftig jaar terug telkens weer wilde vertellen. Vergezeld van twee van haar kinderen belandde ik begin 1995 in verzorgingshuis Mariënpark in Leidschendam. Anna vertelde daar opnieuw haar verhaal. Terwijl ik het opschreef en op enig moment opkeek, zat ik te midden van drie huilende en snikkende mensen uit één en hetzelfde gezin. Dat beeld gaat niet meer weg.

Zelf was ik het verhaal kwijtgeraakt, maar een goede vriend heeft het weer voor me opgedoken. Een jaar of tien terug is op de plek, waar de bommenwerper zich in de slootkant boorde, een monument opgericht. Het is te vinden op enkele honderden meters van recreatieboerderij Het Geertje in Zoeterwoude.

Over de neergestorte bommenwerper is en wordt nog steeds gesproken en geschreven. Onlangs is een website* geopend en SBS besteedde op 26 februari 2015, zeventig jaar na dato, opnieuw aandacht aan het neergestorte vliegtuig. Ed van Bemmelen loopt in die uitzending nog één keer naar de plek, waar zijn broertje en zusje om het leven kwamen. Hij werd zelf ook getroffen, maar overleefde het vuur uit de lucht.

In het boek ‘De dag dat het manna viel’ van Jaap van der Zwan (ISBN 90 297 0440 3) wordt ook ingegaan op de noodlanding en meer in het bijzonder op een van de bemanningsleden (John McCormick). Zijn levensverhaal kruist vlak voor de bevrijding dat van de Zoetermeerse agent en verzetsstrijder Jacob Leendert van Rij. Beiden sneuvelen nog voor het einde van de oorlog. McCormick ligt begraven bij de hervormde kerk in het centrum van het oude dorpshart.

Deel 1
Vijf jaar lang hadden we geknokt om de oorlogstijd goed door te komen. En toen gebeurde het, de klap kwam zó hard aan. Jopie heb ik nooit meer mogen zien. Gerrie wel. Hoe hij in dat kistje lag, het was net een engeltje.
Tranen rollen over het gezicht van de 97-jarige Anna van Bemmelen - Overmeer. De bejaarde Stompwijkse is nog scherp van geest en woont nu in het Leidschendamse verzorgingshuis Mariënpark. Een halve eeuw geleden was het gezin Van Bemmelen gehuisvest in de huidige woning van Henk en Ger v.d. Helm in Stompwijk.
Met haar dochter Cock en zoon Ed, toentertijd resp. 16 en 6 jaar oud, blikt ze terug op die hartverscheurende dag vlak voor het einde van de oorlog.

Vijftig jaar later kunnen ook beide kinderen hun tranen niet bedwingen wanneer hun moeder de gebeurtenissen van die middag in haar herinnering terugroept. ‘Wel tien keer had ik ‘nee’ gezegd tegen de kinderen nadat ze weer hadden gevraagd of ze naar het neergestorte vliegtuig mochten gaan kijken. Op een gegeven moment dacht ik, vooruit dan maar. Ze moesten toch melk halen bij de boer.’

Daar gingen ze, richting Geerpolder. Met zijn vijven, Sjaan (18), Jopie (14) en Jan (12) met de kleine broertjes Ed (6) en Gerrie (4) achterop de fiets. Maandagmiddag, 26 februari 1945, zo rond een uur of vier. Niets wees erop dat zich amper een half uur later in dezelfde polder een drama zou afspelen, dat vijf mensen het leven zou kosten. De dodelijke kogelregen kwam niet van de bezetter, maar van Brits1211BS Drama2 mitrailleurvuur uit de lucht. Het oorlogsgeweld sloeg weer volkomen onverwacht en verwoestend toe.

Vier dagen eerder maakte in de Geerpolder bij de boerderij van Tinus Janson, net voorbij de familie Koot, een Amerikaanse bommenwerper een noodlanding. Het toestel, een Liberator B24H met een ster op de linkervleugel en de romp, was tijdens een missie boven het Duitse Northeim getroffen en later boven Amsterdam nog eens. De motoren waren een voor een stilgevallen, een noodlanding was onvermijdelijk. Het enorme toestel, ‘The Jolly Duck’, kwam aanzweven over het tegenwoordige Zoetermeerse recreatiegebied Noord-Aa.

Bij de zweefduik werd eerst nog een dijk geraakt bij de boerderij van Cor Olsthoorn. Bij boer Janson maaide het zwenkende vliegtuig de toppen van de bomen. Het was geen zachtzinnige landing. Het landingsgestel werd afgescheurd, de neus van het gevechtsvliegtuig met de geschutskoepel boorde zich deels in de grond, dicht tegen het polderweggetje. Door de klap werd de koepel deels opgevouwen.

De acht bemanningsleden konden allen zonder ernstig letsel door het bommenluik uit het vliegtuig komen. Ze splitsten zich op in enkele groepjes. Een vier bemanningsleden tellende groep viel niet lang daarna in handen van de Duitsers. De andere vier wisten weg te komen.

Eenmaal van de schrik bekomen wist boer Janson nog twintig liter olie op te vangen uit de doppen van de lekkende propeller. Een grote, van het landingsgesteld afgesprongen, band werd verstopt op de hooizolder. Het gecrashte vliegtuig trok veel bekijks. Plattelandsbewoners uit de buurt en werkers op het land gingen er op af, niemand had ooit van zo dichtbij een oorlogsvliegtuig gezien, laat staan aangeraakt.

Duitse militairen kregen van hun commando al gauw de opdracht om het toestel in de gaten te houden. Onder hen jonge soldaten, die aan het Oostfront verwondingen hadden opgelopen.
Ze werden ingekwartierd bij boer Janson‚ die hen een slaapplaats bood op het stro in de kalverschuur. De ’gasten’ gedroegen zich - naar het verluidde - correct.

De bommenwerper trok steeds meer belangstelling. Vanuit school gingen kinderen uit Stompwijk en Zoeterwoude er met hun klas een kijkje nemen. Het zwaar gehavende vliegtuig was ’s maandags - vier dagen na de noodlanding - door de Duitsers flink ’onder handen genomen’; alles wat er nog af te slopen viel, had de bezetter meegenomen.

Ook die middag schaarden zich tientallen mensen rondom de bommenwerper. Bij aankomst vertelden omstanders elkaar dat even tevoren tot drie keer toe een Engels vliegtuig laag over was gevlogen. Sommigen hadden staan zwaaien naar de ‘Tommies’ (bijnaam voor Engelse militairen), die toch geen kwade bedoelingen konden hebben. Niemand kon op dat moment vermoeden dat de cirkelende vliegtuigen de voorbode vormden van wat ging komen.
(wordt vervolgd)

*http://www.jollyduck.com/
-------------------------------------
De foto's zijn van de schrijver zelf
------------------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
--------------------------------------
De Leunstoel wordt uitgegeven door:
Het Genootschap De Leunstoel.
Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php


© 2015 Jack Luiten meer Jack Luiten - meer "Een rustig mens" -
Beschouwingen > Een rustig mens
De tranen van Anna van Bemmelen Jack Luiten
1211BS Gerrie en JopieVooraf
Lang geleden trof ik tussen de oude foto’s van mijn ouders een bidprentje aan. ‘Rust zacht Gerrie en Jopie’, stond onder hun portretjes. Mijn ouders vertelden over dat drama in februari 1945 aan de zuidkant van de Geer- en kleine Blankaardpolder in Zoeterwoude.

In 1995 werd onder de naam ‘Vijftig jaar bevrijding’ een tentoonstelling gehouden in mijn geboortedorp. Het verzoek aan mijn adres was om een verhaal over dat thema te schrijven. Van de hoogbejaarde mevrouw Anna van Bemmelen had ik gehoord dat ze over de droevige gebeurtenissen van vijftig jaar terug telkens weer wilde vertellen. Vergezeld van twee van haar kinderen belandde ik begin 1995 in verzorgingshuis Mariënpark in Leidschendam. Anna vertelde daar opnieuw haar verhaal. Terwijl ik het opschreef en op enig moment opkeek, zat ik te midden van drie huilende en snikkende mensen uit één en hetzelfde gezin. Dat beeld gaat niet meer weg.

Zelf was ik het verhaal kwijtgeraakt, maar een goede vriend heeft het weer voor me opgedoken. Een jaar of tien terug is op de plek, waar de bommenwerper zich in de slootkant boorde, een monument opgericht. Het is te vinden op enkele honderden meters van recreatieboerderij Het Geertje in Zoeterwoude.

Over de neergestorte bommenwerper is en wordt nog steeds gesproken en geschreven. Onlangs is een website* geopend en SBS besteedde op 26 februari 2015, zeventig jaar na dato, opnieuw aandacht aan het neergestorte vliegtuig. Ed van Bemmelen loopt in die uitzending nog één keer naar de plek, waar zijn broertje en zusje om het leven kwamen. Hij werd zelf ook getroffen, maar overleefde het vuur uit de lucht.

In het boek ‘De dag dat het manna viel’ van Jaap van der Zwan (ISBN 90 297 0440 3) wordt ook ingegaan op de noodlanding en meer in het bijzonder op een van de bemanningsleden (John McCormick). Zijn levensverhaal kruist vlak voor de bevrijding dat van de Zoetermeerse agent en verzetsstrijder Jacob Leendert van Rij. Beiden sneuvelen nog voor het einde van de oorlog. McCormick ligt begraven bij de hervormde kerk in het centrum van het oude dorpshart.

Deel 1
Vijf jaar lang hadden we geknokt om de oorlogstijd goed door te komen. En toen gebeurde het, de klap kwam zó hard aan. Jopie heb ik nooit meer mogen zien. Gerrie wel. Hoe hij in dat kistje lag, het was net een engeltje.
Tranen rollen over het gezicht van de 97-jarige Anna van Bemmelen - Overmeer. De bejaarde Stompwijkse is nog scherp van geest en woont nu in het Leidschendamse verzorgingshuis Mariënpark. Een halve eeuw geleden was het gezin Van Bemmelen gehuisvest in de huidige woning van Henk en Ger v.d. Helm in Stompwijk.
Met haar dochter Cock en zoon Ed, toentertijd resp. 16 en 6 jaar oud, blikt ze terug op die hartverscheurende dag vlak voor het einde van de oorlog.

Vijftig jaar later kunnen ook beide kinderen hun tranen niet bedwingen wanneer hun moeder de gebeurtenissen van die middag in haar herinnering terugroept. ‘Wel tien keer had ik ‘nee’ gezegd tegen de kinderen nadat ze weer hadden gevraagd of ze naar het neergestorte vliegtuig mochten gaan kijken. Op een gegeven moment dacht ik, vooruit dan maar. Ze moesten toch melk halen bij de boer.’

Daar gingen ze, richting Geerpolder. Met zijn vijven, Sjaan (18), Jopie (14) en Jan (12) met de kleine broertjes Ed (6) en Gerrie (4) achterop de fiets. Maandagmiddag, 26 februari 1945, zo rond een uur of vier. Niets wees erop dat zich amper een half uur later in dezelfde polder een drama zou afspelen, dat vijf mensen het leven zou kosten. De dodelijke kogelregen kwam niet van de bezetter, maar van Brits1211BS Drama2 mitrailleurvuur uit de lucht. Het oorlogsgeweld sloeg weer volkomen onverwacht en verwoestend toe.

Vier dagen eerder maakte in de Geerpolder bij de boerderij van Tinus Janson, net voorbij de familie Koot, een Amerikaanse bommenwerper een noodlanding. Het toestel, een Liberator B24H met een ster op de linkervleugel en de romp, was tijdens een missie boven het Duitse Northeim getroffen en later boven Amsterdam nog eens. De motoren waren een voor een stilgevallen, een noodlanding was onvermijdelijk. Het enorme toestel, ‘The Jolly Duck’, kwam aanzweven over het tegenwoordige Zoetermeerse recreatiegebied Noord-Aa.

Bij de zweefduik werd eerst nog een dijk geraakt bij de boerderij van Cor Olsthoorn. Bij boer Janson maaide het zwenkende vliegtuig de toppen van de bomen. Het was geen zachtzinnige landing. Het landingsgestel werd afgescheurd, de neus van het gevechtsvliegtuig met de geschutskoepel boorde zich deels in de grond, dicht tegen het polderweggetje. Door de klap werd de koepel deels opgevouwen.

De acht bemanningsleden konden allen zonder ernstig letsel door het bommenluik uit het vliegtuig komen. Ze splitsten zich op in enkele groepjes. Een vier bemanningsleden tellende groep viel niet lang daarna in handen van de Duitsers. De andere vier wisten weg te komen.

Eenmaal van de schrik bekomen wist boer Janson nog twintig liter olie op te vangen uit de doppen van de lekkende propeller. Een grote, van het landingsgesteld afgesprongen, band werd verstopt op de hooizolder. Het gecrashte vliegtuig trok veel bekijks. Plattelandsbewoners uit de buurt en werkers op het land gingen er op af, niemand had ooit van zo dichtbij een oorlogsvliegtuig gezien, laat staan aangeraakt.

Duitse militairen kregen van hun commando al gauw de opdracht om het toestel in de gaten te houden. Onder hen jonge soldaten, die aan het Oostfront verwondingen hadden opgelopen.
Ze werden ingekwartierd bij boer Janson‚ die hen een slaapplaats bood op het stro in de kalverschuur. De ’gasten’ gedroegen zich - naar het verluidde - correct.

De bommenwerper trok steeds meer belangstelling. Vanuit school gingen kinderen uit Stompwijk en Zoeterwoude er met hun klas een kijkje nemen. Het zwaar gehavende vliegtuig was ’s maandags - vier dagen na de noodlanding - door de Duitsers flink ’onder handen genomen’; alles wat er nog af te slopen viel, had de bezetter meegenomen.

Ook die middag schaarden zich tientallen mensen rondom de bommenwerper. Bij aankomst vertelden omstanders elkaar dat even tevoren tot drie keer toe een Engels vliegtuig laag over was gevlogen. Sommigen hadden staan zwaaien naar de ‘Tommies’ (bijnaam voor Engelse militairen), die toch geen kwade bedoelingen konden hebben. Niemand kon op dat moment vermoeden dat de cirkelende vliegtuigen de voorbode vormden van wat ging komen.
(wordt vervolgd)

*http://www.jollyduck.com/
-------------------------------------
De foto's zijn van de schrijver zelf
------------------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
--------------------------------------
De Leunstoel wordt uitgegeven door:
Het Genootschap De Leunstoel.
Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php
© 2015 Jack Luiten
powered by CJ2