Historie
Ik schrijf al sinds 2005 voor dit Internetmagazine voor Rustige Mensen. In die periode heb ik in de rubriek Beelden uit Soberder Tijden zeker zes keer geschreven over vakantie. Voor u verder leest zou u kunnen kijken welke aspecten en facetten van vakantie al door mij zijn belicht. Dan bent u vast zo’n beetje op de hoogte en hoef ik niet elke keer van vooraf aan te beginnen. Zie onderaan.

Maar het is niet echt nodig, want, ja vakantie, dat is zo’n veelomvattend onderwerp dat het nooit uitputtend behandeld zou kunnen worden. Wat je ook probeert, het blijven willekeurige excursies door overwegend onbekend terrein. Ook beginners kunnen doorgaan met lezen. Vakantie in ruimte en tijd, de omvang van het studieveld is ook nog eens zo kolossaal omdat ik hier vertrek vanuit berichtgeving, in beeld en woord, vanaf postkaarten. In de eerste helft van de vorige eeuw explodeerde in de westerse wereld de productie van postkaarten gelijk op met de deelname aan vakantie. Laten we zeggen: industrialisering en democratisering brachten een massamarkt voor vakantie, massatoerisme en postkaartenverkeer. Na de miljoenenproductie aan postkaarten over de tragische Eerste Wereldoorlog konden de drukpersen moeiteloos overschakelen op laten we zeggen de opgewekte Groeten Uit.

 

Op de treeplank
Genoeg inleiding, op naar de praktijk. Die begint deze keer in Nederland in 1942. Kaart 1a. (klik op de hyperlink en dan nog eens op het plaatje voor beter zicht) werd op 4 juni door Cor verstuurd aan Mej. Marga van der Poel, p/a De tijger, Dordtselaan 16 in Rotterdam (Z).
Wie zou De tijger zijn? We zitten vlakbij de Maashaven, een kroeg? Een schip? Het centrum van Rotterdam lag in 1942 plat, de bebouwing van de Dordtselaan stond nog fier overeind om pas aan het eind van de eeuw te verloederen tot een prachtwijk. Ter zake, de in de foto gedrukte boodschap van Cor lijkt duidelijk, Leve de vakantie. Vakantie wordt hier verbeeld door een knap gekleed echtpaar met een Ierse Setter voor een uitnodigend openstaande Cabriolet. De Cabriolet lijkt een Citroën 11, maar dat reservewiel zit een beetje op de verkeerde plaats. De man lijkt langer dan de vrouw, zoals het hoort. Maar wacht eens even: zij staat met beide benen op straat, hij staat, verstopt achter die Irish Setter, op de treeplank van de Citroën. Auto’s waren destijds niet alleen uitgerust met een handschoenenkastje en een hoedenplank maar ook met twee treeplanken. Functieloos atavisme uit de rijtuigfase van de autogeschiedenis, het langst levend in de VW Kever. Op de treeplank! Zo is het mannelijk overwicht wel erg goedkoop te handhaven! Hij lijkt de horizon af te speuren naar die vakantie, maar ondertussen staat hij wel enigszins dwingend over de vrouw gebogen. Zou zij wel dezelfde kant op willen als hij? Heeft ze reserves? We houden het er op dat hier bedoeld is dat een dolgelukkig paar met trouwe viervoeter gaat vertrekken voor een onbezorgde vakantietocht.

Liefdevolle hulp bij ongelukken
Ondertussen is het wel oorlog en is de kans niet gering dat de auto door de Duitsers zal worden gevorderd. Het stel is dan misschien wel aangewezen op de fiets die bij gebrek aan rubber gaandeweg zal worden voorzien van de vermaarde houten banden. De fiets! Ooit een toeristisch vervoermiddel bij uitstek! Zo populair voor recreatieve doeleinden dat voor de belangenbehartiging in 1883 de Nederlandsche Vélocipèdisten-Bond , later de Algemene Nederlandsche Wielrijders Bond, werd opgericht, nog steeds met gemak de grootste vereniging van Nederland. Karren maar op die primitieve fietsen, mooie sportieve tochten vol avontuur in de vrije natuur, zonder de hedendaagse terreur van die pelotons langs scheurende sportfietsmaniakken en krasse knarren met hun elektrische fietsen. Fietstochten van toen, toch ook zeker voorzien van echte risico’s, niet alleen de vermaledijde lekke banden, ook serieus letsel voor de berijders. En dat in een land zonder toereikende voorzieningen. Om de fietsers te hulp te komen organiseerde de bond Hulpkisten die op strategische plaatsen bij welwillende particulieren thuis (emaillen bordje naast de deur geschroefd) beschikbaar werden gesteld. Kaart 1.b. werd door de bond beschikbaar gesteld aan de leden en vertoont hier in beeld De Hulpkist. In de hal van het huis van welgestelde mensen zien we twee pedaalridders met hun stalen rossen. Met de ene lijkt weinig aan de hand, maar de ander zit kwijnend op de grond, geleund tegen een houtenbank. We houden het er op dat deze pechvogel weer snel overeind zal kunnen staan, dankzij de deskundige hulp van die chique mevrouw met prachtige hoed en die meneer die een verband aanlegt aan het gekwetste been van de getroffene.

Nette mensen in Zwitserland
De fiets was zeer geschikt voor recreatie maar door de beperkte actieradius van haar berijder niet geschikt voor verre reizen. We hoefden toen nog niet naar Thailand of Costa Rica, maar voor een reis naar en in Zwitserland, toeristenparadijs bij uitstek, gingen we met de trein, meestal de slaaptrein.
Daar aangekomen stapten we over op die betrouwbare Rhäthische Bahn en reden over al die viaducten en door al die tunnels naar ons hotel. Nette mensen gingen graag met veel bagage en personeel naar Zwitserse hotels waar ze werden vertroeteld door grote scharen deskundig personeel uit de boerse omgeving en uit Ticino. Dat personeel zorgde ook voor excursies per paard. Op kaart 2.a. rijdt een familie van 5 personen onder een stralende zon door die prachtige bergen. De paarden worden geleid door knoestige Zwitserse boeren te voet; achter de paardenstoet volgt personeel met een uitgebreid assortiment aan heerlijkheden voor de picknick. De gasten moeten vrijuit genieten en hoeven alleen zelf hun parasols vast te houden. Zouden ze zelf liedjes zingen of was zang (jodelen?) ook inbegrepen bij de diensten van het hotelpersoneel? Hm, andere tijden. Stijl.

Uit de penarie
De fiets, het paard, de trein en dan weer de auto. In de jaren 50 van de vorige eeuw kreeg de auto een hoofdrol in de massarecreatie. De hele familie met heel veel bagage in de kleine/grote middenklasser gepropt en dan maar genieten. Ook wel veel schrik en geblèr in die auto. En vader maar met vaste hand doortoeren. ‘Pa, daar is een cafeetje, kunnen we eindelijk koffiedrinken.’ ‘Waar? Ik zie niks’. 'Ja nou zijn we er weer voorbij!’.’Er komt vast wel weer een ander café.’ Mooi zo’n autotocht, maar het moest niet te lang duren. Anders werd vader zo zenuwachtig dat het misging en de auto in de berm belandde. (‘Vader verloor de macht over het stuur.’) Pech Onderweg.
Gelukkig was de ANWB met de tijd meegegroeid en verleende de bond volop hulp aan automobilisten – mits lid van de Wegenwacht. Op plaatje 2.b. zien we de ruime familielimousine die het slachtoffer werd van vaders zenuwen. Gelukkig kwam uit het verre vaderland al gauw een wakkere wegenwachter met een trailer achter zijn auto. Voorkomend en vastberaden verzorgde hij de repatriëring van familie en auto naar huis. Oost West, Thuis Best.

Eerdere beelden van de vakantie: