archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 17
Jaargang 11
10 juli 2014
Beschouwingen > Buitenlandse zaken delen printen terug
Geschiedenis herhaalt zich, maar anders Paul Bordewijk

1117BS Europa andersKrijgen we na honderd jaar een herhaling van de Eerste Wereldoorlog? Dat is een vraag die bij voorbeeld Geert Mak zich stelt vanwege de gevechten die Europa ziet afspelen in zijn verschillende achtertuinen:  in de Oekraïne, maar nog veel erger in Syrië en Irak. Kan het dat Europa daarin wordt meegesleept?

Mij lijkt het niet. Kenmerkend voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was de gretigheid waarmee landen zich in dit avontuur stortten. De jonge dichter Georg Heym schreef in 1910 in zijn dagboek: ‘Werden er maar weer eens barricaden gebouwd. Of alleen maar een oorlog begonnen, ook al is die onrechtvaardig. Deze vrede is zo vies en vet als de lijmpolitoer op oude meubelen’. Sociaal-democratische leden van de Reichstag die in 1914 op weg waren naar berlijn om daar tegen de oorlogskredieten te stemmen, werden bij elk station waar hun trein stopte geconfronteerd met demonstraties ten gunste van de oorlog.

Zo is het niet meer. Het voeren van oorlog roept in Europa geen enkele vorm van enthousiasme op, en vooral niet in Duitsland. Daar heeft zich na de Tweede Wereldoorlog in het door bombardementen verwoeste land een echte cultuuromslag voorgedaan. Daardoor krijgt Duitsland nu vaak van anderen het verwijt onvoldoende bereid te zijn om oorlog te voeren, zoals bij de Amerikaanse invasie in Irak en de opstand in Lybië. Europa als geheel krijgt het verwijt te weinig aan zijn defensie te willen spenderen.

In zo’n klimaat ontstaat echt geen nieuwe wereldoorlog maar leggen we ons erbij neer wanneer de Krim door Rusland wordt geannexeerd. Dat er doden vallen in de strijd om het Oosten van Oekraïne is erg genoeg, maar de economische sancties dwingen Rusland toch ook tot terughoudendheid.

Er gebeurt wel iets anders, dat er een beetje op lijkt. Het meest stuitende van de Eerste Wereldoorlog was de manier waarop aan beide kanten miljoenen mensenlevens door de eigen regering werden opgeofferd voor een politiek ideaal, zonder dat het ook maar iets opleverde. Er is nu een ander politiek ideaal, niet dat van de natiestaat die tegen andere natiestaten beschermd moet worden, maar van het verenigd Europa. Dat heeft ons de euro opgeleverd, ondanks de problemen die veel economen daardoor voorzagen.

Het heeft geen miljoenen mensenlevens gekost, maar de crisis die ontstaan is omdat het onmogelijk was geworden te corrigeren voor een ongelijke economische ontwikkeling in de deelnemende landen door de wisselkoersen aan te passen, kost wel het levensgeluk van miljoenen. Toch houden de dominerende politici vast aan de euro zoals ze in de Eerste Wereldoorlog vast hielden aan steeds nieuwe aanvallen waarbij de eigen soldaten tot schietschijf voor de vijand werden gemaakt.

Natuurlijk, uittreden van een of meer landen uit de euro is lastiger dan toetreden. Maar er is een fundamentele weerzin tegen die oplossing die verder gaat dan de economische bezwaren, maar gebaseerd is op trouw aan het Europese ideaal. Zoals Angela Merkel zei: ‘Scheitert der Euro, dann scheitert Europa’. Ook al is Europa een verkeerde straat ingereden, we rijden ons liever kapot op de wegversperring dan de auto in zijn achteruit te zetten. De miljoenen Europeanen die geen baan kunnen vinden of dreigen hun baan kwijt te raken zijn het slachtoffer.

----------------------------------------------------
De tekening is van Renée van den Kerkhof
Illustratrice in opleiding: http://www.neetje.nl


© 2014 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "Buitenlandse zaken" -
Beschouwingen > Buitenlandse zaken
Geschiedenis herhaalt zich, maar anders Paul Bordewijk
1117BS Europa andersKrijgen we na honderd jaar een herhaling van de Eerste Wereldoorlog? Dat is een vraag die bij voorbeeld Geert Mak zich stelt vanwege de gevechten die Europa ziet afspelen in zijn verschillende achtertuinen:  in de Oekraïne, maar nog veel erger in Syrië en Irak. Kan het dat Europa daarin wordt meegesleept?

Mij lijkt het niet. Kenmerkend voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was de gretigheid waarmee landen zich in dit avontuur stortten. De jonge dichter Georg Heym schreef in 1910 in zijn dagboek: ‘Werden er maar weer eens barricaden gebouwd. Of alleen maar een oorlog begonnen, ook al is die onrechtvaardig. Deze vrede is zo vies en vet als de lijmpolitoer op oude meubelen’. Sociaal-democratische leden van de Reichstag die in 1914 op weg waren naar berlijn om daar tegen de oorlogskredieten te stemmen, werden bij elk station waar hun trein stopte geconfronteerd met demonstraties ten gunste van de oorlog.

Zo is het niet meer. Het voeren van oorlog roept in Europa geen enkele vorm van enthousiasme op, en vooral niet in Duitsland. Daar heeft zich na de Tweede Wereldoorlog in het door bombardementen verwoeste land een echte cultuuromslag voorgedaan. Daardoor krijgt Duitsland nu vaak van anderen het verwijt onvoldoende bereid te zijn om oorlog te voeren, zoals bij de Amerikaanse invasie in Irak en de opstand in Lybië. Europa als geheel krijgt het verwijt te weinig aan zijn defensie te willen spenderen.

In zo’n klimaat ontstaat echt geen nieuwe wereldoorlog maar leggen we ons erbij neer wanneer de Krim door Rusland wordt geannexeerd. Dat er doden vallen in de strijd om het Oosten van Oekraïne is erg genoeg, maar de economische sancties dwingen Rusland toch ook tot terughoudendheid.

Er gebeurt wel iets anders, dat er een beetje op lijkt. Het meest stuitende van de Eerste Wereldoorlog was de manier waarop aan beide kanten miljoenen mensenlevens door de eigen regering werden opgeofferd voor een politiek ideaal, zonder dat het ook maar iets opleverde. Er is nu een ander politiek ideaal, niet dat van de natiestaat die tegen andere natiestaten beschermd moet worden, maar van het verenigd Europa. Dat heeft ons de euro opgeleverd, ondanks de problemen die veel economen daardoor voorzagen.

Het heeft geen miljoenen mensenlevens gekost, maar de crisis die ontstaan is omdat het onmogelijk was geworden te corrigeren voor een ongelijke economische ontwikkeling in de deelnemende landen door de wisselkoersen aan te passen, kost wel het levensgeluk van miljoenen. Toch houden de dominerende politici vast aan de euro zoals ze in de Eerste Wereldoorlog vast hielden aan steeds nieuwe aanvallen waarbij de eigen soldaten tot schietschijf voor de vijand werden gemaakt.

Natuurlijk, uittreden van een of meer landen uit de euro is lastiger dan toetreden. Maar er is een fundamentele weerzin tegen die oplossing die verder gaat dan de economische bezwaren, maar gebaseerd is op trouw aan het Europese ideaal. Zoals Angela Merkel zei: ‘Scheitert der Euro, dann scheitert Europa’. Ook al is Europa een verkeerde straat ingereden, we rijden ons liever kapot op de wegversperring dan de auto in zijn achteruit te zetten. De miljoenen Europeanen die geen baan kunnen vinden of dreigen hun baan kwijt te raken zijn het slachtoffer.

----------------------------------------------------
De tekening is van Renée van den Kerkhof
Illustratrice in opleiding: http://www.neetje.nl
© 2014 Paul Bordewijk
powered by CJ2