Beste Carlo

Jij hebt een werkzaam leven lang gepoogd betekenisvolle uitspraken te destilleren uit grote gegevensbestanden. Daarom zou ik het leuk vinden je mening te vernemen over dat gedoe rond de spionnen van de NSA, die alle computers ter wereld lijken te hebben gekraakt.

De affaire deed mij meteen denken aan mijn diensttijd. Toen kwam ik terecht op een afdeling die sociaalpsychologisch onderzoek deed. Mijn onderwerp was het wel en wee van de technisch-specialisten, een soort kort-verband-vrijwilligers. Op het bureau waar ik achter werd gezet lag een kolossale hoeveelheid papier: de resultaten van een door mijn voorganger uitgevoerde enquête. Ik zocht tevergeefs naar een verantwoording van de samenstelling van de vragenlijst.

Je voelt waarschijnlijk al waar ik heen ga. Aan die berg papier had ik vrijwel niks. Na er een tijdje glazig naar te hebben gestaard heb ik hem in een kast gestopt en ben ik eropuit gegaan om in legerplaatsen gesprekken te voeren met allerlei mensen, niet alleen met technisch-specialisten. De enquêteresultaten heb ik pas weer uit de kast gehaald toen ik met mijn eindrapport bezig was. Een percentage hier en daar in zo’n rapport doet het nu eenmaal altijd goed.

Mijn vraag aan jou is eigenlijk: heeft de NSA iets ontdekt dat ik toen over het hoofd heb gezien: een manier om waardevolle uitspraken te doen, gebaseerd op lukraak verzamelde informatie? Ik ben benieuwd naar je reactie.

Groet,

*********
Beste Frits,

Je vraag naar de effectiviteit van blindweg data verzamelen is hoogst interessant en actueel. Ik neem aan dat die veiligheidsdiensten er iets aan hebben en niet bij voorbaat verdrinken in de pure massa van het binnenstromende materiaal. Maar hoe ze die data aanspreken en wat voor selectiemechanismen zij erop loslaten: ik heb er geen idee van. Dat is helemaal niet mijn terrein. Ik ben geheel ondeskundig. Deze vorm van onderzoek heeft niets te maken met wat wij op het SCP deden, te weten een steekproef trekken uit de bevolking en dan de mensen benaderen voor een vraaggesprek. Daarbij doet ook het levensgrote ethische dilemma zich niet voor: wat mag en wat mag niet?

Ik wil mij wel buigen over een ander actueel thema: de participatiemaatschappij. Ik hoop in het nieuwe jaar met een kort stuk daarover te komen. Ja, ik moet de handen weer eens uit de mouwen gaan steken, maar ben nog in gevecht met een niet onplezierige indolentie die zich van mij meester heeft gemaakt.

Met hartelijke groet,

**********
Beste Carlo

Ben je niet te goedgelovig? ‘Ik neem aan dat die veiligheidsdiensten er iets aan hebben’, schrijf je. Blijkbaar heb je meer vertrouwen in de overheid dan ik. Het lijkt mij absoluut niet uitgesloten dat er diensten zijn die volkomen nutteloze dingen aan het doen zijn, vooral als ze door niemand echt goed gecontroleerd kunnen worden. Waarschijnlijk kloppen zij zichzelf tevreden op de borst over die ene terrorist of kinderlokker die ze met behulp van dit gedoe hebben weten te traceren, maar dat overtuigt mij niet.

Groet,

Frits

***********************
De dienstdoende redacteuren waren Carlo van Praag en Frits Hoorweg