De klarinet is een veelzijdig instrument. Klaaglijk, zoals in klezmer of in het circus dat ik met mijn opa bezocht, waar ik de clown hoorde spelen, zwoel en pittig in de jazz en vaak warm in de klassieke muziek. Het klarinetconcert van Mozart is een prachtig voorbeeld van de warmte van het instrument, althans het tweede bekende deel. Ik leerde het kennen via het eerste deel, dat ik op een hele andere manier voor de eerste keer hoorde. De popgroep Audience heeft het als Ebony variations op hun elpee Friends, friends, friend gezet. Een eenvoudige, maar herkenbare melodie, met klarinet, gitaar, basgitaar en drums, die de hele dag in je hoofd blijft hangen na het beluisteren (filmpje 1). Het  bleek dus een variatie op het eerste deel van het concert van Mozart. Het tweede deel, het adagio, ook bekend uit films als  ‘Out of Africa’ en ‘The King’s speech’, is een prachtige gevoelige meeslepende melodie. De klarinet huilt samen met de beelden en de kijkers huilen mee. (filmpje 2 na 12.30 minuten.)

De klarinetconcerten van Von Weber doen vaak aan het concert van Mozart denken, hij is dan ook een bijna tijdgenoot (filmpje 3). Ook hier de fraaie melodielijnen, terwijl de Deense componist Carl Nielsen, die zijn concert in 1928 componeerde, veel wilder met het instrument omging, heel twintigste eeuws, een “kakafonie” volgens sommige recensenten. Hij laat de zachte klanken afwisselen met geschreeuw en erg ingewikkelde passages, soms op improvisatie lijkend (filmpje 4). De klarinet: een instrument met een stem.

Maar mijn allereerste kennismaking met de klarinet was op de trap bij Vroom & Dreesmann in Hilversum. De trap liep achter de lift langs en halverwege de eerste en tweede verdieping hielden we altijd halt. Daar stond het apparaat. Mijn vader gooide er, ja, wat zal het geweest zijn, een kwartje in en daar gingen ze, de aapjes. Het begon direct te swingen en de aapjes swingden mee, in hun eigen maat, zo’n tien keer sneller dan de muziek. Mijn favoriete aapje zat op de achterste rij links van het midden; hij bespeelde de klarinet. Zo af en toe hoorde je het instrument boven alles uitkomen. Wat ze speelde weet ik niet meer, maar de klarinet maakte een onvergetelijke indruk in de Bimbobox of zoals wij het noemden: de aapjeskast (filmpje 5).

***************************
De tekening is van Elène Klaren