archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 9
19 april 2012
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
De ramp van Moddergat Dik Kruithof

0912VG Fiskerhuske1
Gedroogde scharretjes
Mijn Pake en Beppe hadden een boerderij op de Hantumeruitburen, tussen Dokkum en de zee. Tot mijn twintigste kwam ik daar bijna alle vakanties. Een van de opmerkelijke herinneringen is die aan de gedroogde scharretjes: vrouwen uit het vissersdorp Peasens verkochten die huis aan huis in die gebieden en wij zagen dat als een traktatie. Met de hele familie rond de keukentafel en met een grote schaar de scharretjes in reepjes knippen die direct opgegeten werden. Toen ik in 1975 in Friesland terug kwam heb ik wel eens geprobeerd ze te kopen, maar ik kon ze (in Leeuwarden) niet krijgen. Eén keer is het gelukt bij een vishandelaar die op Lauwersoog inkocht. Gisteren is het weer gelukt: bij het bezoek aan het Fiskershúske in Moddergat zag ik ze liggen en de man die de rondleiding verzorgde wist dat je ze kon krijgen bij Visser Vis op Lauwersoog. Dat is gelukt en ze zijn nog heerlijk (hoewel iets kleiner dan vijftig jaar geleden).

Fiskershúske
Het Fiskershúske, Visserspad 4 in Moddergat, werd in 1962 aangekocht door het streekmuseum ‘Het Admiraliteitshuis’ in Dokkum en toont de inrichting van een visserswoning halverwege de 19e eeuw. Opmerkelijk is dat in de voorkamer alle muren betegeld zijn met wit-blauw Makkumer aardewerk. Dat is geen rijkdom, maar meer een praktische invulling, want de tegels (waarschijnlijk niet de beste kwaliteit) werden als ballast onderin de vissersschepen gelegd die in Makkum werden gebouwd voor de vissers uit Paesens-Moddergat. Overigens bijna onvoorstelbaar dat in het voor ons gevoel piepkleine huisje in die tijd twee gezinnen woonden met in totaal zes kinderen.
Voor het beheer van het Fiskershúske werd een Stichting Museum Fiskershúske opgericht die in 1973 ook de panden Visserspad 6 (De Aeck) en Visserspad 8 (De Blaes) kon aankopen en in 1990 ook Klaskes Húske met het boethuisje in eigendom kreeg. Hier is te zien hoe een vissersfamilie aan het begin van de twintigste eeuw leefde. Tenslotte werd in 1987 een expositieruimte (De Logger) gebouwd in de stijl van de oude huisjes. Drie van de huisjes zijn nu rijksmonument. De stichting beheert ook de voormalige garnalenfabriek in Moddergat en werkt nog steeds nauw samen met het Admiraliteitshuis.

Vissers op het Wad
In De Aeck toont een permanente tentoonstelling ‘Vissers van Wad en Gat’ hoe het vissersbedrijf werd beoefend. De vissersboten gingen voor de kust voor anker en dan moest de vangst met een praam of roeibootjes aan wal worden gebracht. Oorspronkelijk lagen de boten in de monding van het riviertje de Paesens bij het gelijknamige dorp, maar toen die haven verzandde verhuisde de visserij enkele kilometers naar links, waar het nieuwe dorp Moddergat ontstond.

Maart 1883
Na0912VG Fiskerhuske2 een lange winter waarin de schepen in de winterhaven van Ezumazijl lagen en er dus niets verdiend werd kwam er eind februari 1883 een hogedrukgebied dat voor mooi weer zorgde. Maandagmorgen 5 maart was het weerbericht goed hoewel er wel sprake was van een depressie noordoostwaarts ver af. De vloot van Moddergat, 22 schepen groot voer uit naar het Scholveld, een plek voorbij het Duitse eiland Borkum. Daar was volgens de overlevering een graanschip vergaan, wat ervoor gezorgd had dat daar altijd vis was. Maar dinsdag tegen de avond sloeg het weer om, langs de hele Nederlandse kust werden vissers erdoor verrast, maar nergens waren de verliezen zo groot als in Moddergat. Van de 22 scheepjes zouden er slechts vijf terugkeren, zoals op het monument op de zeedijk staat:

AD 1883 stieken fan dit plak
109 fiskers mei 22 skippen yn sé.
Yn in swiers stoarm binne 83
man en 17 skippen bleaun
 
As de dea it skip berint
dan is der gjin untkommen
O wetter o wif elemint!
De sé hat jown, hat nommen.
1883 6 maert 1958
 
AD 1883 kozen van deze plek
109 vissers met 22 schepen zee.
In een zware storm zijn 83
man en 17 schepen gebleven.

Als de dood het schip bedreigt
dan is er geen ontkomen.
O water o onzeker element!
De zee heeft gegeven, heeft genomen.
1883 6 maart 1958

Deze gebeurtenis staat bekend als De Ramp van Moddergat. Hij is ook bekend gebleven door een schoolboekje van Jan Ligthart, waarin het verhaal werd gedaan van de redding van de enige overlevende: Gerben Basteleur. Zijn schip spoelde ondersteboven aan op het strand van Schiermonnikoog . Door klopsignalen wist hij aan te geven dat hij nog in leven was en toen is hij door zijn redders uit het wrak gezaagd.

Voor informatie over het Fiskershúske: www.museummoddergat.nl
R IJbema en H de Haan schreven een gedetailleerd verslag over de ramp dat als boekje bij het Fiskershúske is te krijgen maar ook staat op: www.spanvis.nl/Moddergat/index.htm
De Friese schrijver Durk van de Ploeg schreef er een prachtig boek over: Foarby it Boarkumer fjoer (uitgever Friese Pers/Noordboek).
 
********************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl


© 2012 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
De ramp van Moddergat Dik Kruithof
0912VG Fiskerhuske1
Gedroogde scharretjes
Mijn Pake en Beppe hadden een boerderij op de Hantumeruitburen, tussen Dokkum en de zee. Tot mijn twintigste kwam ik daar bijna alle vakanties. Een van de opmerkelijke herinneringen is die aan de gedroogde scharretjes: vrouwen uit het vissersdorp Peasens verkochten die huis aan huis in die gebieden en wij zagen dat als een traktatie. Met de hele familie rond de keukentafel en met een grote schaar de scharretjes in reepjes knippen die direct opgegeten werden. Toen ik in 1975 in Friesland terug kwam heb ik wel eens geprobeerd ze te kopen, maar ik kon ze (in Leeuwarden) niet krijgen. Eén keer is het gelukt bij een vishandelaar die op Lauwersoog inkocht. Gisteren is het weer gelukt: bij het bezoek aan het Fiskershúske in Moddergat zag ik ze liggen en de man die de rondleiding verzorgde wist dat je ze kon krijgen bij Visser Vis op Lauwersoog. Dat is gelukt en ze zijn nog heerlijk (hoewel iets kleiner dan vijftig jaar geleden).

Fiskershúske
Het Fiskershúske, Visserspad 4 in Moddergat, werd in 1962 aangekocht door het streekmuseum ‘Het Admiraliteitshuis’ in Dokkum en toont de inrichting van een visserswoning halverwege de 19e eeuw. Opmerkelijk is dat in de voorkamer alle muren betegeld zijn met wit-blauw Makkumer aardewerk. Dat is geen rijkdom, maar meer een praktische invulling, want de tegels (waarschijnlijk niet de beste kwaliteit) werden als ballast onderin de vissersschepen gelegd die in Makkum werden gebouwd voor de vissers uit Paesens-Moddergat. Overigens bijna onvoorstelbaar dat in het voor ons gevoel piepkleine huisje in die tijd twee gezinnen woonden met in totaal zes kinderen.
Voor het beheer van het Fiskershúske werd een Stichting Museum Fiskershúske opgericht die in 1973 ook de panden Visserspad 6 (De Aeck) en Visserspad 8 (De Blaes) kon aankopen en in 1990 ook Klaskes Húske met het boethuisje in eigendom kreeg. Hier is te zien hoe een vissersfamilie aan het begin van de twintigste eeuw leefde. Tenslotte werd in 1987 een expositieruimte (De Logger) gebouwd in de stijl van de oude huisjes. Drie van de huisjes zijn nu rijksmonument. De stichting beheert ook de voormalige garnalenfabriek in Moddergat en werkt nog steeds nauw samen met het Admiraliteitshuis.

Vissers op het Wad
In De Aeck toont een permanente tentoonstelling ‘Vissers van Wad en Gat’ hoe het vissersbedrijf werd beoefend. De vissersboten gingen voor de kust voor anker en dan moest de vangst met een praam of roeibootjes aan wal worden gebracht. Oorspronkelijk lagen de boten in de monding van het riviertje de Paesens bij het gelijknamige dorp, maar toen die haven verzandde verhuisde de visserij enkele kilometers naar links, waar het nieuwe dorp Moddergat ontstond.

Maart 1883
Na0912VG Fiskerhuske2 een lange winter waarin de schepen in de winterhaven van Ezumazijl lagen en er dus niets verdiend werd kwam er eind februari 1883 een hogedrukgebied dat voor mooi weer zorgde. Maandagmorgen 5 maart was het weerbericht goed hoewel er wel sprake was van een depressie noordoostwaarts ver af. De vloot van Moddergat, 22 schepen groot voer uit naar het Scholveld, een plek voorbij het Duitse eiland Borkum. Daar was volgens de overlevering een graanschip vergaan, wat ervoor gezorgd had dat daar altijd vis was. Maar dinsdag tegen de avond sloeg het weer om, langs de hele Nederlandse kust werden vissers erdoor verrast, maar nergens waren de verliezen zo groot als in Moddergat. Van de 22 scheepjes zouden er slechts vijf terugkeren, zoals op het monument op de zeedijk staat:

AD 1883 stieken fan dit plak
109 fiskers mei 22 skippen yn sé.
Yn in swiers stoarm binne 83
man en 17 skippen bleaun
 
As de dea it skip berint
dan is der gjin untkommen
O wetter o wif elemint!
De sé hat jown, hat nommen.
1883 6 maert 1958
 
AD 1883 kozen van deze plek
109 vissers met 22 schepen zee.
In een zware storm zijn 83
man en 17 schepen gebleven.

Als de dood het schip bedreigt
dan is er geen ontkomen.
O water o onzeker element!
De zee heeft gegeven, heeft genomen.
1883 6 maart 1958

Deze gebeurtenis staat bekend als De Ramp van Moddergat. Hij is ook bekend gebleven door een schoolboekje van Jan Ligthart, waarin het verhaal werd gedaan van de redding van de enige overlevende: Gerben Basteleur. Zijn schip spoelde ondersteboven aan op het strand van Schiermonnikoog . Door klopsignalen wist hij aan te geven dat hij nog in leven was en toen is hij door zijn redders uit het wrak gezaagd.

Voor informatie over het Fiskershúske: www.museummoddergat.nl
R IJbema en H de Haan schreven een gedetailleerd verslag over de ramp dat als boekje bij het Fiskershúske is te krijgen maar ook staat op: www.spanvis.nl/Moddergat/index.htm
De Friese schrijver Durk van de Ploeg schreef er een prachtig boek over: Foarby it Boarkumer fjoer (uitgever Friese Pers/Noordboek).
 
********************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl
© 2012 Dik Kruithof
powered by CJ2