archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 10
Jaargang 6
12 maart 2009
Beschouwingen > Het leven zelf delen printen terug
Een gezonken cultuurgoed Peter Schröder

0610BS Boekensteunen
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ik heb al een boek
Bloemen houden van mensen, nette mensen houden van Boeken. Boeken zijn mooi en leuk en saai, maar boeken zijn ook meer en anders. Boeken vormen een stoffelijke neerslag van hoge geestelijke, culturele en intellectuele waarden. Zeg maar gerust: eeuwigheidswaarden. Boeken vormen een geestelijke bagage die ver boven het laag bij de grondse, materieel getinte, dagelijks leven uitstijgt. Of niet soms? Voor hun portret poseren voetballers met hun bal, dansers en bankiers in hun kostuum en denkers staan voor hun goedgevulde boekenkast. Met die boeken op de plank heeft de eigenaar greep op de wereld. Meer geestelijke macht in een mooiere wereld dan die van anderen met minder boeken. In den beginne was Het Woord en dat werd uitgedragen in boekvorm.

Democratisering
Boekengebruik door de eeuwen heen is een mooi voorbeeld van het sociale proces dat wordt aangeduid met de sociologische term Gesunkenes Kulturgut. Boeken waren ooit voorbehouden aan de wereldlijke en geestelijke elite; de machtigen der aarde. Koningen, bisschoppen en hertogen hadden het geld om kopiisten en verluchters prachtige handgemaakte manuscripten te laten maken. Boeken waren uniek, zeldzaam en duur, na een oorlog ging de overwinnaar niet alleen met goud en juwelen, maar ook met de boekenschat van de verliezer aan de haal. De hoge adel en geestelijkheid werden in de loop der tijd gevolgd door steeds gewonere mensen die steeds meer onderwijs genoten.

Vervluchtiging
Mechanisering van de boekenproductie met de uitvinding van de boekdrukkunst (de Gutenberg Revolutie), steeds meer onderwijs en het losmaken van boekenbezit en boekenbeschikbaarheid met de komst van openbare bibliotheken maakten boeken uiteindelijk toegankelijk voor iedereen uit het gewone volk die een beetje zijn best deed. Boeken werden niet meer uniek en minder zeldzaam. Boekengebruik is op die manier maatschappelijk diep gezonken. In deze 21e eeuw van globalisering en informatisering is het boekenbestel aan het vervluchtigen en het virtualiseren. Daarmee lijkt de Geur van Heiligheid die boeken traditioneel omringde te verdampen.

Democratische kennismaatschappij
Boeken zijn in de loop van de westerse geschiedenis maatschappelijk steeds verder gezonken. Boeken en lezen spelen dan ook een dragende rol in de vrijheid van meningsuiting en de daaraan verbonden vrijheid van meningsvorming zoals vastgelegd in de democratische grondrechten van iedere burger. Zonder boeken geen democratie en geen kennismaatschappij. Dat betekent dat onze overheden boeken en lezen hebben verwerkt in beleid en regels. Boeken zijn geen koopwaar, maar bronnen van welzijn en welvaart. Boekhandel is geen handel, maar zegenrijke verspreiding van Het Woord. Onze regering begunstigt de vervaardiging van en handel in boeken dan ook met financiële tegemoetkomingen.

Boekensteun
De ideologie achter het boekenbeleid gaat er zo ongeveer vanuit dat boeken niet alleen waardevol zijn, maar ook kwetsbaar. Lucebert vertolkt met de strofe Alles van waarde is weerloos in zijn prachtige gedicht De zeer oude zingt (1974) het motto van (een deel van) het Cultuurbeleid van de regering. Mooie dingen krijgen onvoldoende kansen in het normale economische verkeer en verdienen extra steun van Hare Majesteit de belastingbetaler. Betutteling, paternalisme zeggen de Economische Zaken, merit goods, verantwoord rentmeesterschap zeggen de Sociale Christenen. En nette mensen zijn weerloos tegenover een beroep op wellevendheid ten aanzien van Cultuur.

Boekenwinkelier
Terzijde: niet zo lang geleden was boekenhandel niet chique. In Den Haag bestaat sinds 1802 De Nieuwe of Literaire Sociëteit De Witte van nette notabelen (doelstelling: gezellig verkeer en geoorloofde uithuizigheid, door onder meer ...beoefening van de letterkunde....). Den Haag kende ook de buitengewoon luxueuze en weldenkende boekhandel annex uitgeverij L.J.C. Boucher, gevestigd schuin tegenover het Paleis Noordeinde. Een schitterende winkel met een ongelooflijk breed assortiment in enorme kasten, voorzien van gerieflijke stoelen om rustig kennis te kunnen nemen van de boekenschat (ik heb daar middagenlang Kuifjes gelezen) onder het welwillende oog van Boucher zelf. Boucher kwam niet door de ballotage van De Witte omdat het bestuur van oordeel was dat middenstanders in het gezelschap niet thuishoorden.

Laag belastingtarief
Onze regering kent een Cultuurbeleid dat uit is op Kwaliteit, Pluriformiteit, Toegankelijkheid en Duurzaamheid. Onze regering kent verder grondrechten ter zake vrije meningsuiting en meningsvorming met behulp van Het Woord. Onze regering kent ook een Economisch Beleid in het teken van het onbelemmerde verkeer van arbeidskrachten, goederen en diensten. Hoe wordt de vereiste ruimte en vrijheid voor het boekenbestel nader vormgegeven? Door bijvoorbeeld een laag BTW tarief van 6% op de fabricage en handel in boeken (geldt ook voor o.a. telefoonboeken, kleurboeken en memogidsen met namen en adressen van milieuvriendelijke ondernemers). En door een wettelijk vastgelegde Vaste Boekenprijs.

Wettig onderonsje
De Vaste Boekenprijs, een wettig kartel waarin uitgevers verplicht zijn een prijs die de detailhandel voor boeken kan/moet rekenen vast te stellen (en te melden aan het Commissariaat voor de Media). Een kartel dat geacht wordt een breed en gevarieerd assortiment aan boeken in de winkel te bewerkstelligen omdat ....tja, omdat uitgevers zo minder risico zouden hoeven te lopen. Is Het Verhaal. Of dacht u soms dat uitgevers elkaar gingen beconcurreren met dichtbundels van Lucebert? Minder risico bij het uitgeven van minder populaire boeken (zeg dichtbundels en romandebuten) waarvan ze de tekorten kunnen compenseren door de verdiensten op populaire boeken (zeg de Kamerplantengidsen en de Harry Potters). Geen vrij verkeer voor auteurs, tussenhandel en winkeliers, maar een dictaat van de uitgevers. Aan de uitgever de rol van deskundige, jury en Maecenas (naar de Romeinse keizer Gaius Cilnius Maecenas, 70 vóór, 8 na Christus). Als de boekenkopers steeds de verkeerde boeken dreigen te gaan kopen zijn de uitgevers er om ze op het rechte pad te houden door de tekorten op de goede boeken te verrekenen met de overschotten op de verkeerde boeken.

Goede oude tijden?
De Vaste Boekenprijs lijkt uit te gaan van een groot maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel van0610BS Bouq een gezelschap weldenkende uitgevers (laten we zeggen zoals Boucher vroeger, of Van Oorschot nog misschien). Niet al te grote ondernemingen met een sterke beroepstrots die koste wat het kost Mooie Boeken onder het volk willen brengen. Nu leven we ondertussen in een tijd waarin uitgeverijen niet verschoond zijn gebleven van de vermaledijde schaalvergroting, concentratie en globalisering, van de online boekhandelarij en de macht van het Bruna-concern (overigens ligt ook Rutger Kopland soms bij Bruna). Voor dat brede, gevarieerde boekenaanbod kunnen we niet meer terecht bij de idealistische kleine zelfstandige, maar moeten we zijn bij de succesvolle Selexyz keten. En natuurlijk op de Internetboekhandel.


Waardevermindering
In Nederland worden per jaar een slordige 45 miljoen boeken geproduceerd. Ongeveer ¾ daarvan vindt tegen de Vaste Boekenprijs een koper, ongeveer ¼ wordt niet tegen de vastgestelde prijs verkocht, maar belandt in de veel lager geprijsde Aanbiedingen (Ramsj) van dezelfde erkende boekhandel en De Slegte of verdwijnt onaangeraakt in de papiermolen. Een rendement dat vragen oproept. Doen die uitgevers wel hun Cultuurpolitieke best of zijn ze gemakzuchtig geworden? Kijkt er ooit iemand naar het Cultuurpolitieke criterium van de Kwaliteit van dit merit good? (Overigens: kartels kunnen (op de kortere termijn?) heel efficiënt werken, toen de Bouw in Nederland in een legaal kartel opereerde waren de bouwkosten structureel lager dan nu.)

In de rekken
45 miljoen boeken per jaar in Nederland. Waar blijven al die boeken? Die weerloze boeken stapelen zich op. Als we ze uitgelezen hebben gaan ze niet naar vrienden & kennissen of het 2e handscircuit maar stapelen ze zich op in de boekenrekken van Lundia, Ikea en chiquere meubeliers. In een net Nederlands gezin van nu gaan nog steeds de boeken naar binnen en worden ze al dan niet gelezen goed in het zicht bijgezet. (Mijn dochter vestigde zich in een Rotterdamse buurt die zich in een proces van gentrification opwerkt van gribus naar milieu voor ‘hogeropgeleiden’. Bij kennismaking merkten de buren op dat de buurt flink naar links aan het opschuiven was: “kijk maar eens naar al die boekenkasten die je ziet staan”.). De boeken worden bijgezet omdat...... je dan elk jaar weer opnieuw die Hubert Lampo en Arnon Grunberg gaat lezen? En dat leuke citaat van Vestdijk opzoekt? Boeken gaan er in en verlaten het huis pas in bananendozen na het overlijden van de hoofdbewoners (Ondertussen verzakken onze huizen steeds verder - echt waar! - onder dat steeds zwaardere gewicht aan cultureel erfgoed.)

Dust to dust
Uiteindelijk geldt de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica: de boeken staan niet meer ordelijk in die rekken, zelfs die ene % van de favoriete Elsschot wordt niet meer ingezien: de privéboekenschat verliest zijn Waarde en vervalt tot cellulose. Voor zover u denkt te beschikken over een aardig boekenkapitaaltje kan een gang naar de 2e handsmarkt ontnuchterend werken. Het is te laat, De Slegte en zijn collega’s kunnen niets met uw prachtcollectie beginnen: ze hebben alles al in veelvoud in hun rekken staan. Ze verwijzen u naar de handel in Oud Papier (die ook al niet zo best meer loopt). (Een goede oudere piano, die raak je ook niet meer kwijt aan een pianist. Je mag hem na afspraak aan de stoeprand zetten bij de ophaal van het grofvuil) Is de werdegang van je boekenschat erg? Gaat er veel verloren? Vooral een Idee, de gedachte dat je cultureel en intellectueel het beste bent toegerust met een privé-bibliotheek onder handbereik.

Waar gaat dat heen
Het wetenschappelijk informatieverkeer heeft de strategische stappen al veel eerder gezet: boeken staan natuurlijk in de bibliotheek die in digitale vorm steeds uitgebreider, actueler en toegankelijker beschikbaar is. Het ruikt en voelt niet meer lekker naar boeken, maar het werkt wel veel doeltreffender. In de Verenigde Staten waren studenten al veel langer gewend aan het bekliederen met ballpoints en hi-lighters van belangrijke, vaak prachtig uitgegeven, studieboeken (brrr!). Uit de jaren 50 stamt ook het Amerikaanse gebruik om bij het lezen van een paperback, de afgewerkte pagina’s uit te scheuren en meteen weg te gooien.

Tijdelijke vorm, eeuwige inhoud?
Wat mis je op die manier? Als je het nog eens terug wilt lezen ga je naar de Bieb, koop je gewoon weer een exemplaar, of kijk je op Internet. Via Internet is zo langzamerhand de allergrootste bibliotheek aller tijden beschikbaar (en voor ouderwetse geesten: als je per se een tastbaar stoffelijk 1e of 2e hands exemplaar van een boek wilt hebben ben je ook op de Internetwinkels aangewezen). Aan de orde is het onderscheid tussen vorm en inhoud, tussen de informatie in een boek en de informatiedrager, de vellen gebundeld papier die de inhoud dragen. In het mediataaltje: de content en het medium. Wat betreft content is er werkelijk een wereldwijd literatuurparadijs aan het ontstaan.
Is de content media-afhankelijk? Is Anna Karenina op een e-book, een Luisterboek, over de radio, verwerkt tot film, teeveeserie of game dezelfde Anna Karenina?

Vooruitgang
Die Anna Karenina ruikt, voelt en leest dan in ieder geval anders dan in zo’n dundruk uitgave uit de Russische Bibliotheek van Van Oorschot. (De oude Geert had geen Vaste Boekenprijs nodig: hij zette persoonlijk zijn voet tussen de deur van de ‘betere’ boekwinkels en maakte net zo lang luidruchtig kabaal tot hij zijn waren had afgezet). De Tijd staat niet stil en we moeten ons zien te behelpen. Zit er weinig anders op dan het steeds blijven aanvullen en meezeulen van de eigen boekenlast? Voorlopig lijkt dat het feestelijk lot van nette mensen. We kunnen niet veel anders, maar doen het oudergewoonte met ontzag en plezier.

En dankzij de jaarlijkse poldereconomische verbintenis van Het Boekenvak en De Spoorwegen tijdens de Boekenweek, mogen we weer een zondag gratis treinreizen. Voor de berekenende burger: als je je aankopen met boekenbonnen financiert verdien je er ook nog eens behoorlijk aan. De zegeningen van de paternalistische, branchevervagende, aanbod-economie. Goed voor de crisisbestrijding.
 
*****************************************************
Uitgave van De Leunstoel wordt mede mogelijk gemaakt door donaties van:
Barbara Muller, Katharina Kouwenhoven, Michiel Hoorweg, Hans Meijer,
J.W. Meijer, Gerbrand Muller, Willem Sloots, Noor van den Brand, Peter Schröder,
Ruurd Kunnen, Carlo van Praag, Ruud van Ruijven, Frits Hoorweg en anderen.


© 2009 Peter Schröder meer Peter Schröder - meer "Het leven zelf" -
Beschouwingen > Het leven zelf
Een gezonken cultuurgoed Peter Schröder
0610BS Boekensteunen
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ik heb al een boek
Bloemen houden van mensen, nette mensen houden van Boeken. Boeken zijn mooi en leuk en saai, maar boeken zijn ook meer en anders. Boeken vormen een stoffelijke neerslag van hoge geestelijke, culturele en intellectuele waarden. Zeg maar gerust: eeuwigheidswaarden. Boeken vormen een geestelijke bagage die ver boven het laag bij de grondse, materieel getinte, dagelijks leven uitstijgt. Of niet soms? Voor hun portret poseren voetballers met hun bal, dansers en bankiers in hun kostuum en denkers staan voor hun goedgevulde boekenkast. Met die boeken op de plank heeft de eigenaar greep op de wereld. Meer geestelijke macht in een mooiere wereld dan die van anderen met minder boeken. In den beginne was Het Woord en dat werd uitgedragen in boekvorm.

Democratisering
Boekengebruik door de eeuwen heen is een mooi voorbeeld van het sociale proces dat wordt aangeduid met de sociologische term Gesunkenes Kulturgut. Boeken waren ooit voorbehouden aan de wereldlijke en geestelijke elite; de machtigen der aarde. Koningen, bisschoppen en hertogen hadden het geld om kopiisten en verluchters prachtige handgemaakte manuscripten te laten maken. Boeken waren uniek, zeldzaam en duur, na een oorlog ging de overwinnaar niet alleen met goud en juwelen, maar ook met de boekenschat van de verliezer aan de haal. De hoge adel en geestelijkheid werden in de loop der tijd gevolgd door steeds gewonere mensen die steeds meer onderwijs genoten.

Vervluchtiging
Mechanisering van de boekenproductie met de uitvinding van de boekdrukkunst (de Gutenberg Revolutie), steeds meer onderwijs en het losmaken van boekenbezit en boekenbeschikbaarheid met de komst van openbare bibliotheken maakten boeken uiteindelijk toegankelijk voor iedereen uit het gewone volk die een beetje zijn best deed. Boeken werden niet meer uniek en minder zeldzaam. Boekengebruik is op die manier maatschappelijk diep gezonken. In deze 21e eeuw van globalisering en informatisering is het boekenbestel aan het vervluchtigen en het virtualiseren. Daarmee lijkt de Geur van Heiligheid die boeken traditioneel omringde te verdampen.

Democratische kennismaatschappij
Boeken zijn in de loop van de westerse geschiedenis maatschappelijk steeds verder gezonken. Boeken en lezen spelen dan ook een dragende rol in de vrijheid van meningsuiting en de daaraan verbonden vrijheid van meningsvorming zoals vastgelegd in de democratische grondrechten van iedere burger. Zonder boeken geen democratie en geen kennismaatschappij. Dat betekent dat onze overheden boeken en lezen hebben verwerkt in beleid en regels. Boeken zijn geen koopwaar, maar bronnen van welzijn en welvaart. Boekhandel is geen handel, maar zegenrijke verspreiding van Het Woord. Onze regering begunstigt de vervaardiging van en handel in boeken dan ook met financiële tegemoetkomingen.

Boekensteun
De ideologie achter het boekenbeleid gaat er zo ongeveer vanuit dat boeken niet alleen waardevol zijn, maar ook kwetsbaar. Lucebert vertolkt met de strofe Alles van waarde is weerloos in zijn prachtige gedicht De zeer oude zingt (1974) het motto van (een deel van) het Cultuurbeleid van de regering. Mooie dingen krijgen onvoldoende kansen in het normale economische verkeer en verdienen extra steun van Hare Majesteit de belastingbetaler. Betutteling, paternalisme zeggen de Economische Zaken, merit goods, verantwoord rentmeesterschap zeggen de Sociale Christenen. En nette mensen zijn weerloos tegenover een beroep op wellevendheid ten aanzien van Cultuur.

Boekenwinkelier
Terzijde: niet zo lang geleden was boekenhandel niet chique. In Den Haag bestaat sinds 1802 De Nieuwe of Literaire Sociëteit De Witte van nette notabelen (doelstelling: gezellig verkeer en geoorloofde uithuizigheid, door onder meer ...beoefening van de letterkunde....). Den Haag kende ook de buitengewoon luxueuze en weldenkende boekhandel annex uitgeverij L.J.C. Boucher, gevestigd schuin tegenover het Paleis Noordeinde. Een schitterende winkel met een ongelooflijk breed assortiment in enorme kasten, voorzien van gerieflijke stoelen om rustig kennis te kunnen nemen van de boekenschat (ik heb daar middagenlang Kuifjes gelezen) onder het welwillende oog van Boucher zelf. Boucher kwam niet door de ballotage van De Witte omdat het bestuur van oordeel was dat middenstanders in het gezelschap niet thuishoorden.

Laag belastingtarief
Onze regering kent een Cultuurbeleid dat uit is op Kwaliteit, Pluriformiteit, Toegankelijkheid en Duurzaamheid. Onze regering kent verder grondrechten ter zake vrije meningsuiting en meningsvorming met behulp van Het Woord. Onze regering kent ook een Economisch Beleid in het teken van het onbelemmerde verkeer van arbeidskrachten, goederen en diensten. Hoe wordt de vereiste ruimte en vrijheid voor het boekenbestel nader vormgegeven? Door bijvoorbeeld een laag BTW tarief van 6% op de fabricage en handel in boeken (geldt ook voor o.a. telefoonboeken, kleurboeken en memogidsen met namen en adressen van milieuvriendelijke ondernemers). En door een wettelijk vastgelegde Vaste Boekenprijs.

Wettig onderonsje
De Vaste Boekenprijs, een wettig kartel waarin uitgevers verplicht zijn een prijs die de detailhandel voor boeken kan/moet rekenen vast te stellen (en te melden aan het Commissariaat voor de Media). Een kartel dat geacht wordt een breed en gevarieerd assortiment aan boeken in de winkel te bewerkstelligen omdat ....tja, omdat uitgevers zo minder risico zouden hoeven te lopen. Is Het Verhaal. Of dacht u soms dat uitgevers elkaar gingen beconcurreren met dichtbundels van Lucebert? Minder risico bij het uitgeven van minder populaire boeken (zeg dichtbundels en romandebuten) waarvan ze de tekorten kunnen compenseren door de verdiensten op populaire boeken (zeg de Kamerplantengidsen en de Harry Potters). Geen vrij verkeer voor auteurs, tussenhandel en winkeliers, maar een dictaat van de uitgevers. Aan de uitgever de rol van deskundige, jury en Maecenas (naar de Romeinse keizer Gaius Cilnius Maecenas, 70 vóór, 8 na Christus). Als de boekenkopers steeds de verkeerde boeken dreigen te gaan kopen zijn de uitgevers er om ze op het rechte pad te houden door de tekorten op de goede boeken te verrekenen met de overschotten op de verkeerde boeken.

Goede oude tijden?
De Vaste Boekenprijs lijkt uit te gaan van een groot maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel van0610BS Bouq een gezelschap weldenkende uitgevers (laten we zeggen zoals Boucher vroeger, of Van Oorschot nog misschien). Niet al te grote ondernemingen met een sterke beroepstrots die koste wat het kost Mooie Boeken onder het volk willen brengen. Nu leven we ondertussen in een tijd waarin uitgeverijen niet verschoond zijn gebleven van de vermaledijde schaalvergroting, concentratie en globalisering, van de online boekhandelarij en de macht van het Bruna-concern (overigens ligt ook Rutger Kopland soms bij Bruna). Voor dat brede, gevarieerde boekenaanbod kunnen we niet meer terecht bij de idealistische kleine zelfstandige, maar moeten we zijn bij de succesvolle Selexyz keten. En natuurlijk op de Internetboekhandel.


Waardevermindering
In Nederland worden per jaar een slordige 45 miljoen boeken geproduceerd. Ongeveer ¾ daarvan vindt tegen de Vaste Boekenprijs een koper, ongeveer ¼ wordt niet tegen de vastgestelde prijs verkocht, maar belandt in de veel lager geprijsde Aanbiedingen (Ramsj) van dezelfde erkende boekhandel en De Slegte of verdwijnt onaangeraakt in de papiermolen. Een rendement dat vragen oproept. Doen die uitgevers wel hun Cultuurpolitieke best of zijn ze gemakzuchtig geworden? Kijkt er ooit iemand naar het Cultuurpolitieke criterium van de Kwaliteit van dit merit good? (Overigens: kartels kunnen (op de kortere termijn?) heel efficiënt werken, toen de Bouw in Nederland in een legaal kartel opereerde waren de bouwkosten structureel lager dan nu.)

In de rekken
45 miljoen boeken per jaar in Nederland. Waar blijven al die boeken? Die weerloze boeken stapelen zich op. Als we ze uitgelezen hebben gaan ze niet naar vrienden & kennissen of het 2e handscircuit maar stapelen ze zich op in de boekenrekken van Lundia, Ikea en chiquere meubeliers. In een net Nederlands gezin van nu gaan nog steeds de boeken naar binnen en worden ze al dan niet gelezen goed in het zicht bijgezet. (Mijn dochter vestigde zich in een Rotterdamse buurt die zich in een proces van gentrification opwerkt van gribus naar milieu voor ‘hogeropgeleiden’. Bij kennismaking merkten de buren op dat de buurt flink naar links aan het opschuiven was: “kijk maar eens naar al die boekenkasten die je ziet staan”.). De boeken worden bijgezet omdat...... je dan elk jaar weer opnieuw die Hubert Lampo en Arnon Grunberg gaat lezen? En dat leuke citaat van Vestdijk opzoekt? Boeken gaan er in en verlaten het huis pas in bananendozen na het overlijden van de hoofdbewoners (Ondertussen verzakken onze huizen steeds verder - echt waar! - onder dat steeds zwaardere gewicht aan cultureel erfgoed.)

Dust to dust
Uiteindelijk geldt de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica: de boeken staan niet meer ordelijk in die rekken, zelfs die ene % van de favoriete Elsschot wordt niet meer ingezien: de privéboekenschat verliest zijn Waarde en vervalt tot cellulose. Voor zover u denkt te beschikken over een aardig boekenkapitaaltje kan een gang naar de 2e handsmarkt ontnuchterend werken. Het is te laat, De Slegte en zijn collega’s kunnen niets met uw prachtcollectie beginnen: ze hebben alles al in veelvoud in hun rekken staan. Ze verwijzen u naar de handel in Oud Papier (die ook al niet zo best meer loopt). (Een goede oudere piano, die raak je ook niet meer kwijt aan een pianist. Je mag hem na afspraak aan de stoeprand zetten bij de ophaal van het grofvuil) Is de werdegang van je boekenschat erg? Gaat er veel verloren? Vooral een Idee, de gedachte dat je cultureel en intellectueel het beste bent toegerust met een privé-bibliotheek onder handbereik.

Waar gaat dat heen
Het wetenschappelijk informatieverkeer heeft de strategische stappen al veel eerder gezet: boeken staan natuurlijk in de bibliotheek die in digitale vorm steeds uitgebreider, actueler en toegankelijker beschikbaar is. Het ruikt en voelt niet meer lekker naar boeken, maar het werkt wel veel doeltreffender. In de Verenigde Staten waren studenten al veel langer gewend aan het bekliederen met ballpoints en hi-lighters van belangrijke, vaak prachtig uitgegeven, studieboeken (brrr!). Uit de jaren 50 stamt ook het Amerikaanse gebruik om bij het lezen van een paperback, de afgewerkte pagina’s uit te scheuren en meteen weg te gooien.

Tijdelijke vorm, eeuwige inhoud?
Wat mis je op die manier? Als je het nog eens terug wilt lezen ga je naar de Bieb, koop je gewoon weer een exemplaar, of kijk je op Internet. Via Internet is zo langzamerhand de allergrootste bibliotheek aller tijden beschikbaar (en voor ouderwetse geesten: als je per se een tastbaar stoffelijk 1e of 2e hands exemplaar van een boek wilt hebben ben je ook op de Internetwinkels aangewezen). Aan de orde is het onderscheid tussen vorm en inhoud, tussen de informatie in een boek en de informatiedrager, de vellen gebundeld papier die de inhoud dragen. In het mediataaltje: de content en het medium. Wat betreft content is er werkelijk een wereldwijd literatuurparadijs aan het ontstaan.
Is de content media-afhankelijk? Is Anna Karenina op een e-book, een Luisterboek, over de radio, verwerkt tot film, teeveeserie of game dezelfde Anna Karenina?

Vooruitgang
Die Anna Karenina ruikt, voelt en leest dan in ieder geval anders dan in zo’n dundruk uitgave uit de Russische Bibliotheek van Van Oorschot. (De oude Geert had geen Vaste Boekenprijs nodig: hij zette persoonlijk zijn voet tussen de deur van de ‘betere’ boekwinkels en maakte net zo lang luidruchtig kabaal tot hij zijn waren had afgezet). De Tijd staat niet stil en we moeten ons zien te behelpen. Zit er weinig anders op dan het steeds blijven aanvullen en meezeulen van de eigen boekenlast? Voorlopig lijkt dat het feestelijk lot van nette mensen. We kunnen niet veel anders, maar doen het oudergewoonte met ontzag en plezier.

En dankzij de jaarlijkse poldereconomische verbintenis van Het Boekenvak en De Spoorwegen tijdens de Boekenweek, mogen we weer een zondag gratis treinreizen. Voor de berekenende burger: als je je aankopen met boekenbonnen financiert verdien je er ook nog eens behoorlijk aan. De zegeningen van de paternalistische, branchevervagende, aanbod-economie. Goed voor de crisisbestrijding.
 
*****************************************************
Uitgave van De Leunstoel wordt mede mogelijk gemaakt door donaties van:
Barbara Muller, Katharina Kouwenhoven, Michiel Hoorweg, Hans Meijer,
J.W. Meijer, Gerbrand Muller, Willem Sloots, Noor van den Brand, Peter Schröder,
Ruurd Kunnen, Carlo van Praag, Ruud van Ruijven, Frits Hoorweg en anderen.
© 2009 Peter Schröder
powered by CJ2