Voelt u wel eens aandrang uw wandelervaringen op schrift te stellen en ze in boekvorm uit te geven? Het beste advies is waarschijnlijk: onderdruk de neiging daartoe. Er gaat veel werk in zitten (de kosten vallen tegenwoordig mee) en de kans dat er meer dan enkele tientallen exemplaren van verkocht worden is vrijwel nihil.

Maar ja, dat is een advies waar u natuurlijk niet op zit te wachten. Bovendien is er af en toe een uitzondering op de regel, getuige het succesverhaal van Alfred Wainwright.

In 1952, toen Wainwright serieus begon aan zijn gidsen voor Lakeland, wist trouwens bijna niemand dat zijn ouders hem ooit Alfred hadden genoemd. Hij was A.Wainwright, hoofd Financiën van de gemeente Kendal en dat was voor hem intiem genoeg. In zijn vrije tijd wandelde hij graag, liefst bergop-bergaf. Toen zijn faam groeide ontstond de gewoonte om hem, vertrouwelijk maar toch afstandelijk, met AW aan te duiden.

Hij stelde zich in ’52, 45 jaar oud, ten doel om alle bergen van het Lake District in Noordwest Engeland die hij de moeite waard vond in kaart te brengen en te beschrijven. Dat waren er 214 en volgens lokaal gebruik noemde hij ze ‘fell’, een woord dat afgeleid is van het door de Noormannen gebruikte ‘fjall’. Alles maakte hij met de hand: de voor een wandelaar onmisbare kaartjes, de illustraties om de tekst te verlevendigen, zelfs de tekst schreef hij zelf, in een merkwaardig, maar zeer goed leesbaar, blokschrift. De vormgeving die hij gebruikte was een eigen ontwerp.

Voor hij begon aan de taak die hij zich had gesteld maakte hij een planning. Hij dacht 7 delen nodig te hebben en daar gaf hij zichzelf 13 jaar voor. Dat wil zeggen: de vrije tijd die in deze 13 jaar overbleef naast zijn gewone werk. Wonder boven wonder lukte hem dat. Hij mocht er graag over opscheppen dat hij een week voor de deadline klaar was.

Een drukker bleek bereid om deel 1 op de pof uit te geven. Een oplage van 200 exemplaren zou ₤ 950 gaan kosten (in die tijd heel veel geld!) en hoewel het risico voor AW was, hoefde hij niet vooraf te betalen. Als het boek ging ‘lopen’ kon hij z’n schulden betalen en anders was hij de klos.

Hij vond ene Henry Marshall bereid om in naam ‘uitgever’ te worden. Deze Henry was verder ook niet te beroerd om als verkoper en handelsreiziger op te treden. Wainwright wilde daar zo min mogelijk mee van doen hebben. Zelfs het geven van een interview was hem al te veel. Toen hij er een keer niet onderuit kon beperkte hij zich tot korte nietszeggende antwoorden.

Mede dankzij de inspanningen van Henry Marshall begon deel 1, na een aarzelend begin, inderdaad te verkopen. En wel zo goed dat de investering van ₤ 950 ruimschoots werd terugverdiend. Nou moet erbij worden vermeld dat die boekjes van Wainwright zo goed en zo bijzonder zijn dat er geen commercieel genie aan te pas hoefde te komen om ze te verkopen (maar het moest natuurlijk wel gebeuren!). Bekijk de illustraties om er een indruk van te krijgen. In plaatje 1 kijk je de auteur op de rug. Meer gaf hij in het begin niet prijs van zichzelf. Heel veel later ontdooide hij een beetje en verscheen af en toe ‘in beeld’; zelfs op TV.

Nu is dit toch een opbeurend verhaal geworden voor de aspirant-uitgever van eigen werk. Niet?! Maar is er ook iets van te leren? Nauwelijks, denk ik. Of toch?

Les 1: Maak iets heel speciaals, liefst met plaatjes, dat niet alleen leuk is om te lezen maar ook praktisch nut heeft. Dus, zeg ik tegen mezelf, niet alleen slap geklets maar vooral ook routebeschrijvingen en kaartjes.

Les2: Maak een strak plan en houd je daaraan. Verwaarloos zonodig vrouw en kind. Dat was voor AW niet zo’n punt, zijn 1^e huwelijk stelde niet veel voor. Misschien moet dat wel als een voorwaarde voor succes worden aangemerkt.

Les3: Schakel iemand in die bereid is voor niks als uitgever, verkoper en handelsreiziger op te treden. Als blijkt dat je succes hebt kun je hem zo weer afdanken, zoals AW rücksichtslos deed.

Les 4: Hoewel je vaak het tegendeel hoort beweren is het blijkbaar geen doorslaggevend bezwaar dat de auteur enigszins contactgestoord is.

Les 5: Doe voorzichtig met geld. AW stak zich diep in de schulden. Dat is tegenwoordig met al die Internetuitgevers niet meer nodig, als je het tenminste simpel houdt. Iets met kaartjes en illustraties zal nog steeds prijzig worden, denk ik.

Geld interesseerde AW blijkbaar niet zoveel. Later toen hij eenmaal uit de kosten was gaf hij alle royalty’s weg aan de dierenbescherming. En dan te weten dat er in de loop der jaren miljoenen boeken van hem verkocht moeten zijn!

Deze vrijgevigheid leidde er na zijn dood in 1991 toe dat zijn tweede vrouw Betty enigszins berooid achterbleef. Ze kreeg geen pensioen van de gemeente Kendal, omdat AW pas na zijn pensionering met haar was getrouwd. Daar had het voormalige hoofd Financiën even niet aan gedacht! En naar de opbrengst van de boeken kon ze ook fluiten. Maakt u zich geen zorgen: er is iets op bedacht door een of andere uitgever.

Uitgeverij Bert Bakker heeft in de tachtiger jaren van de vorige eeuw een serie wandelgidsen uitgegeven die geïnspireerd leken door Wainwright. Er staan leuke tekeningen in en zelfgemaakte kaartjes. De tekst is wel gewoon gedrukt. ‘Lopen over gras,’ heette de serie en de auteurs waren Kees ter Holt en Jouke van der Meij. Je komt die boekjes in antiquariaten nog wel tegen.

***************

Hunter Davies, Wainwright the Biography, Orion 2002

De illustraties zijn afkomstig uit respectievelijk deel 2 en 1 van de Lakeland Fells serie.

Het werk van Wainwright wordt nog steeds uitgegeven en ik kan het u van harte aanbevelen.

Voor de echte fan is er ook een Wainwright-society, die verkoopt onder andere een speciale muts. Ach, wat zou ik die graag hebben.