Queneau schrijft in ‘Exercises de style’ 99 keer hetzelfde verhaaltje, maar steeds in een afwijkende stijl. In die stijloefeningen zijn ‘Oulipaanse’ bewerkingsregels toegepast. Het door Queneau opgerichte OULIPO, ‘Ouvroir de Literature Potentielle’ (werkplaats voor potentiële literatuur), heeft voor zover ik weet in Nederland alleen navolging gekregen van Battus (Hugo Brandt Corstius). In diens standaardwerk ‘Opperlandse Taal en Letterkunde’ zijn alle oulipiaanse trucs aangewend om een vrijwel compleet overzicht te geven van het ‘Nederlands op vakantie’.

Battus zelf lijkt echter door Brandt Corstius permanent op vakantie te zijn gestuurd. Om het Oulipaanse / Opperlandse gedachtegoed te beschermen heb ik onlangs NAPOLI opgericht. Het Nederlands Atelier voor Potentiele Literatuur. Met trots presenteer ik u het eerste werkstuk dat in dit atelier van de werkbank is gerold.

Het betreft hier een product in de lijn ‘definitionele literatuur’. Hierbij worden van een zin alle betekeniswoorden vervangen door de definities ervan uit een woordenboek. Na een eerste bewerking volgt een product dat iets weg heeft van Stephan Themersons ‘semantische poëzie’.

 

Neem bijvoorbeeld: ‘Jantje zag eens pruimen hangen. O, als eieren zo groot.’ Semantisch poëtisch wordt dit: ‘Jantje had het vermogen op zekere tijd een vrucht van een boomsoort uit het geslacht Prunus met het oog waar te nemen. O, als vrouwelijke geslachtscellen, die hun ontwikkeling buiten het moederlichaam voortzetten, m.n. van vogels en, indien als voedsel, zonder nadere toevoeging bedoeld als kippenei, van meer dan middelmatige afmetingen.

De definitionele literatuur stopt hier echter niet, maar onderwerpt het product aan een tweede, derde, vierde etc. bewerking. Waar dit toe leidt heb ik proefondervindelijk in NAPOLI onderzocht door met behulp van Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal slechts tweemaal de zin: ‘De Leunstoel is een internet magazine voor rustige mensen’ te bewerken.

Het resultaat is fantastisch.

Bewerking 1:

De stoel met rug- en armleuningen is een met behulp van een wereldwijd netwerk van computers gebaseerd op een gemeenschappelijk, gestandaardiseerd protocol periodiek gepubliceerd medium, m.n. een tijdschrift, met onderhoudende lectuur of opiniërende inhoud voor vrij van arbeid en inspanning verkerende hoogst ontwikkelde, in biologische zin tot de klasse der zoogdieren behorende wezens, die zich vooral door hun rede en hun taal van de overige dieren onderscheiden.

Bewerking 2

De zetel voor één persoon, met delen waartegen men met de rug en de armen leunt, is een met behulp van een over de hele wereld verbreide verzameling van onderling verbonden elektronische informatieverwerkende machines, steunend op een aan meer dan één persoon in gemeenschap toebehorend, bij hen in gebruik of hen betreffend, tot een standaard of eenheid in afmeting, vorm, inhoud en samenstelling gebracht geheel van regels en afspraken, met regelmatige tussenpozen verschijnend uitgegeven informatiedrager met op een aangename manier bezighoudende geschriften voor niet door de aanwezigheid van moeite, inspanning van lichamelijke en/of geestelijke krachten om iets te verrichten, te verkrijgen, of tot stand te brengen gehinderde tot hoogste wasdom gekomen, in de zienswijze van de leer van de levende wezens in de ruimste zin, m.n. van hun levensgewoonten en -uitingen tot dat deel waarin een hoofdafdeling verdeeld wordt, zelf weer verdeeld in orden, van de dieren die hun jongen zogen, die zich vooral door hun denkvermogen en hun op basis van een universeel, aangeboren vermogen gevormde geheel van tekens en regels om deze tot betekenisdragende elementen te combineren om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te communiceren van de overige niet tot de planten behorende levend wezens, m.n. begaafd met gevoel en willekeurige beweging.

 

Bij de bewerkingen was ik wel genoodzaakt om enige kunstgrepen toe te passen. Ten eerste bleek het domweg achter elkaar zetten van woordenboekdefinities niet altijd een lopende zien op te leveren. Tevens dook reeds in de tweede bewerking een woord op dat al een keer door zijn definitie vervangen was. Om tot lopende zinnen te komen en de 'loops', de herhalingen, te verwijderen zag ik mij genoodzaakt de zinnen in stukken te snijden met behulp van een speciaal voor NAPOLI ontwikkeld precisie zinnenzaagbankje om de stukken vervolgens weer aan elkaar te lassen met NAPOLI's computergestuurde Word Welder. De verwijderde 'loops' heb ik - na verdoving - ingevroren. Misschien komen ze nog eens van pas.

 

De regel om 'loops' te verwijderen kan theoretisch leiden tot een moment dat alle gebruikte woorden al een keer vervangen zijn door hun definitie. Op zo'n moment bereikt de zin een niveau van stasis, of misschien beter: er ontstaat een perfect evenwichtige zin. Dit stadium heb ik nog niet bereikt. Ik daag u uit om thuis zelf een derde en vierde bewerking te maken. Inzenders van een goede bewerking krijgen een jaar lang gratis toegang tot NAPOLI en alle faciliteiten die dit atelier te bieden heeft. Mensen die de zin doorontwikkelen tot een 'perfect evenwichtige zin' is ontstaan komen in aanmerking voor een erelidmaatschap.

 

**********************************

Adverteren op De Leunstoel kost bijna niks.

Ga naar www.deleunstoel.nl/adverteren.php