archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
De grenzen overschrijden op het Binnenhof Arie de Jong

1914BS Grenzen
In 1959 werd Sydney van den Bergh minister van Defensie in het kabinet De Quay. Hij was 60 jaar oud, lid van de VVD (penningmeester van het hoofdbestuur) en hij had een geweldige loopbaan gehad in het bedrijfsleven. Zo iemand aan wie altijd door de VVD en confessionele partijen wordt getrokken. Helaas duurde het ministerschap maar een paar maanden. Hij moest aftreden vanwege een schandaal, althans zo werd dat toen gezien. Het bleek dat hij bij een verblijf in de Verenigde Staten de hotelkamer had gedeeld met een vrouw die wel van haar man af was, maar nog niet officieel gescheiden. Zelf was hij weduwnaar, maar hij werd door de pers meegesleept in de affaire, omdat zijn minnares en haar man in een rechtszaak waren verwikkeld over de twee kinderen. De man beschuldigde zijn echtgenote van ontvoering van de kinderen en liet weten dat Van den Bergh daar ook bij betrokken zou zijn. Dat was allemaal niet waar, maar de ophef maakte dat Van den Bergh dringend werd verzocht zijn ontslag in te dienen. In de jaren vijftig was dat grensoverschrijdend gedrag (al bestond die uitdrukking nog niet).

Tegenwoordig vallen de Nederlandse politici als rijpe appelen van de boom door beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag. Laten we wat gevallen nalopen.
Het raakt alle politieke partijen, maar D66 het meest.

De ophef rond Frans van Drimmelen kreeg grote proporties. Er zijn weinig onderwerpen die zo op de massale belangstelling van de pers mogen rekenen. Waar ging het om? Frans van Drimmelen was blijkbaar vijftien jaar lang een prominent in de coulissen van D66, en hij was voor die partij belangrijk bij het zoeken van nieuw talent voor D66. Een jaar of vijf geleden had hij een relatie met een medewerkster van de D66-fractie en nadat die relatie op zijn eind liep, had hij zich intimiderend naar zijn ex-vriendin gedragen. Hij was zwaar over de schreef gegaan, zodat hij zelfs een corrigerend gesprek had gehad met de politie. In mijn ogen een ernstig incident dat helaas voortdurend optreedt en waar je in bijna elke organisatie op enig moment mee te maken krijgt. Een deel van de journalistiek ging echter geheel los. Smullen! Want waarom had Sigrid Kaag een gesprek met de ex-vriendin afgehouden? En wat stond er in de geheime bijlage (hoewel aanvankelijk niemand die kende, wist men toch te vertellen dat daar niet hetzelfde in stond als in het wel uitgelekte hoofdrapport)? En waarom had het een jaar geduurd voordat het rapport was uitgelekt en dan ook nog op de dag van de verkiezingen? Waarom trad Sigrid Kaag niet af, nu deze ongerechtigheid boven tafel was gekomen? Zo kon je nog wel even doorgaan. Of al dit gedoe een veiliger klimaat in D66 als resultaat mocht hebben waag ik te betwijfelen. Het optreden van de journalisten zal toch eerder aanleiding zijn om nog beter te proberen zoiets buiten de publiciteit te houden, vrees ik. De hetze kwam vooral van De Telegraaf (die heeft het nu eenmaal niet op progressieve partijen en mensen) en ook van de Volkskrant. Dat laatste verbaasde veel lezers, die de ombudsman van de krant er op aanspraken. Die fileerde het gedrag van de eigen journalisten, maar zoals altijd in de journalistiek: daar bleef het bij.

Nu had D66 al eerder kwesties gehad. Nog maar een jaar geleden voelde het net ingezworen Tweede Kamerlid Sidney Smeets zich gedwongen op te stappen. 17 dagen duurde zijn lidmaatschap van de Tweede Kamer. Het bleek dat hij wel eens een relatie had gehad met jonge mannen van 16 of 17 jaar. Of liever gezegd, enige jongeren van die leeftijd hadden laten weten dat hij ze op ongepaste wijze had benaderd. Helaas lukte het mij niet om dat preciezer te krijgen en de mate van grensoverschrijdend gedrag duidelijk terug te vinden. Smeets werd weer advocaat.

Nog iets langer geleden kwam de toenmalige politiek leider van D66, Alexander Pechtold, in opspraak. De Telegraaf en het weekblad Privé vonden het namelijk nodig een groot verhaal te brengen dat enige tijd daarvoor zijn relatie met zijn partijgenote en raadslid in Meppel, Anne Lok, was uitgegaan. De ophef was zo groot dat Anne Lok ontslag nam als gemeenteraadslid. Ze verklaarde tegenover het Dagblad van het Noorden heel ongelukkig te zijn met alle publiciteit, die ze zelf niet had gezocht.
Wat ik vooral aan deze kwestie overhield, was het vermogen van de journalisten van De Telegraaf om zich door het riool te wringen. Hoe is het toch voor zulke journalisten om voor de spiegel te staan en te moeten kijken naar iemand die met kwade bedoelingen zit te wroeten in het leven van andere mensen? Slaap je dan nog lekker? Of verkneukel je je juist dat je kans ziet bekende mensen aan de schandpaal te nagelen? Mogen we dat ook grensoverschrijdend gedrag noemen?

Nergens is het koek en ei

In bijna elke politieke partij is het de afgelopen jaren wel eens (of vaker) raak geweest. Al ligt het er ook aan wanneer je van grensoverschrijdend gedrag kunt spreken (dat heeft niet altijd met relaties en seks te maken) en de lat ligt bij de ene partij wat hoger dan bij de andere. Laten we eens wat gevalletjes nalopen.
Om te beginnen de VVD. Enige jaren geleden trad opeens Han ten Broeke terug als Tweede Kamerlid. Hij deed het als lid van de Tweede Kamer erg goed, maar kon niet door als gevolg van een ‘ongelijkwaardige relatie met een jonge fractiemedewerkster’. Dat voorval was in 2013 en kwam boven water in 2018. Het zal duidelijk zijn: zulke zaken kunnen jaren nadien opspelen. Ongepaste gedragingen (intimiderend optreden als huurbaas in Haarlem, maar zijn vermogen om zich als ongelikte beer te gedragen zal ook meegespeeld hebben) van Wybren van Haga zorgden er in 2019 voor dat hij uit de VVD-fractie werd geknikkerd, maar hij bleef lid van de Tweede Kamer.

Van Haga

Van Haga ging eerst door als onafhankelijke éénmansfractie, maar na een jaar trad hij toe tot de fractie van Forum voor Democratie. Zodoende kwam hij bij de verkiezingen van 2021 opnieuw in de Tweede Kamer, maar hij stapte met een paar anderen binnen korte tijd uit die fractie op grond van ongepaste uitlatingen van de leider van Forum, Thierry Baudet. Deze laatste wint het van alle andere daders, niet alleen door de veelvuldigheid waarmee hij over de schreef ging en gaat, maar vooral omdat zijn kompanen hem veelvuldig de rug toekeerden. Van de fractie van Forum in de Eerste Kamer, in 2019 begonnen met twaalf zetels, is nog maar één lid over.

Kuzu

Het ging ook al eens mis in DENK, waar Tunahan Kuzu zijn machogedrag niet onder controle bleek te hebben. Hij had een buitenechtelijke affaire en hij kwam er vanaf door niet meer op te treden als leider van DENK.
Bij GroenLinks was het Rik Grashoff die in 2018 het veld moest ruimen als lid van de Tweede Kamer, omdat hij en Marjolein Meijer, die partijvoorzitter was, hun liefdesrelatie verzwegen voor de partij. Lastig, want de één moest functioneringsgesprekken houden met de ander. Waar je wel over kunt twisten: de aard van het grensoverschrijdend gedrag is telkens een beetje anders en in dit geval hadden ze in GroenLinks toch best wat meer incasseringsvermogen mogen tonen.

Dijkgraaf / Van Ark

Interessant was dan ook de relatie van Elbert Dijkgraaf, zo bleek in 2019, met toenmalig staatssecretaris Tamara van Ark (zij was al gescheiden). Zij is van de VVD en daar maakte men zich er niet zo druk om, maar hij was van de SGP en daar kon het niet door de beugel. Hij had al net de Tweede Kamer verlaten ‘om zijn huwelijk te redden’. Wat zich achter de coulissen afspeelde is niet geheel duidelijk, maar mogelijk had hij al iets met Van Ark toen hij de Tweede Kamer verliet. Dijkgraaf is inmiddels wel gescheiden.

CDA: De Vries en Eurlings

Bij het CDA speelde Jack de Vries zich in de kijker. In 2010 bleek dat hij een buitenechtelijke relatie had met zijn (vrouwelijke) adjudant. Bewindspersonen op Defensie krijgen altijd een adjudant uit het leger, als persoonlijk assistent. Jack de Vries stapte op als staatssecretaris en scheidde van zijn vrouw. Interessant was ook het gedrag van Camiel Eurlings. Hij was al wel de politiek uit, maar voor de publieke opinie was hij nog steeds een prominent CDA’er, toen hij grensoverschrijdend in het nieuws kwam, omdat hij zijn vriendin had mishandeld. Na zijn eerdere mislukking als president-directeur van de KLM, maakte deze kwestie dat zijn loopbaan definitief geknakt werd.

SP - PvdA - Volt

Bij de Socialistische Partij viel Laurens Ivens op, wethouder van Amsterdam totdat hij opstapte omwille van klachten over zijn opdringerig gedrag ten opzichte van sommige vrouwen.
Bij de PvdA stapte in 2022 Gijs van Dijk op als Tweede Kamerlid, nadat was uitgelekt dat hij er ook een broeierig liefdesleven op na was gaan houden.
En dan was er de soap van Volt, dat zelfs een extra congres wijdde aan de bespreking van het royement van Nilüfer Gündogan, uit de fractie gezet en beschuldigd van allerhande grensoverschrijdend gedrag. Zelf zag ze dat anders en week niet voor de druk. Allerlei bestuursleden van Volt zijn ook al opgestapt en het blijft onrustig in deze jonge partij.

Ongetwijfeld ben ik nog een hoop vergeten.

De balans

Wat opvalt: bij dit soort mensen is er veel publiciteit, is de karaktermoord dichtbij, volstaan geruchten om de publicitaire machinerie op gang te brengen, en is het maar de vraag of elk van die gevallen erg genoeg was om betrokkenen en hun naasten aan de schandpaal te nagelen.
Opmerkelijk is dan verder dat een kwart eeuw geleden en daarvoor zelden of nooit gedoe kwam over het gedrag van de politici van toen. Journalisten schreven niet over de buitenechtelijke affaires van Ruud Lubbers, geen Tweede Kamerlid stapte op omdat hij of zij een buitenechtelijke relatie had met een medewerker. Sterker nog: daar zijn huwelijken uit voortgekomen!

We leven in een moraliserend tijdsgewricht, dat is duidelijk.

---------

Het plaatje is van Alex Verduijn den Boer.




© 2022 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
De grenzen overschrijden op het Binnenhof Arie de Jong
1914BS Grenzen
In 1959 werd Sydney van den Bergh minister van Defensie in het kabinet De Quay. Hij was 60 jaar oud, lid van de VVD (penningmeester van het hoofdbestuur) en hij had een geweldige loopbaan gehad in het bedrijfsleven. Zo iemand aan wie altijd door de VVD en confessionele partijen wordt getrokken. Helaas duurde het ministerschap maar een paar maanden. Hij moest aftreden vanwege een schandaal, althans zo werd dat toen gezien. Het bleek dat hij bij een verblijf in de Verenigde Staten de hotelkamer had gedeeld met een vrouw die wel van haar man af was, maar nog niet officieel gescheiden. Zelf was hij weduwnaar, maar hij werd door de pers meegesleept in de affaire, omdat zijn minnares en haar man in een rechtszaak waren verwikkeld over de twee kinderen. De man beschuldigde zijn echtgenote van ontvoering van de kinderen en liet weten dat Van den Bergh daar ook bij betrokken zou zijn. Dat was allemaal niet waar, maar de ophef maakte dat Van den Bergh dringend werd verzocht zijn ontslag in te dienen. In de jaren vijftig was dat grensoverschrijdend gedrag (al bestond die uitdrukking nog niet).

Tegenwoordig vallen de Nederlandse politici als rijpe appelen van de boom door beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag. Laten we wat gevallen nalopen.
Het raakt alle politieke partijen, maar D66 het meest.

De ophef rond Frans van Drimmelen kreeg grote proporties. Er zijn weinig onderwerpen die zo op de massale belangstelling van de pers mogen rekenen. Waar ging het om? Frans van Drimmelen was blijkbaar vijftien jaar lang een prominent in de coulissen van D66, en hij was voor die partij belangrijk bij het zoeken van nieuw talent voor D66. Een jaar of vijf geleden had hij een relatie met een medewerkster van de D66-fractie en nadat die relatie op zijn eind liep, had hij zich intimiderend naar zijn ex-vriendin gedragen. Hij was zwaar over de schreef gegaan, zodat hij zelfs een corrigerend gesprek had gehad met de politie. In mijn ogen een ernstig incident dat helaas voortdurend optreedt en waar je in bijna elke organisatie op enig moment mee te maken krijgt. Een deel van de journalistiek ging echter geheel los. Smullen! Want waarom had Sigrid Kaag een gesprek met de ex-vriendin afgehouden? En wat stond er in de geheime bijlage (hoewel aanvankelijk niemand die kende, wist men toch te vertellen dat daar niet hetzelfde in stond als in het wel uitgelekte hoofdrapport)? En waarom had het een jaar geduurd voordat het rapport was uitgelekt en dan ook nog op de dag van de verkiezingen? Waarom trad Sigrid Kaag niet af, nu deze ongerechtigheid boven tafel was gekomen? Zo kon je nog wel even doorgaan. Of al dit gedoe een veiliger klimaat in D66 als resultaat mocht hebben waag ik te betwijfelen. Het optreden van de journalisten zal toch eerder aanleiding zijn om nog beter te proberen zoiets buiten de publiciteit te houden, vrees ik. De hetze kwam vooral van De Telegraaf (die heeft het nu eenmaal niet op progressieve partijen en mensen) en ook van de Volkskrant. Dat laatste verbaasde veel lezers, die de ombudsman van de krant er op aanspraken. Die fileerde het gedrag van de eigen journalisten, maar zoals altijd in de journalistiek: daar bleef het bij.

Nu had D66 al eerder kwesties gehad. Nog maar een jaar geleden voelde het net ingezworen Tweede Kamerlid Sidney Smeets zich gedwongen op te stappen. 17 dagen duurde zijn lidmaatschap van de Tweede Kamer. Het bleek dat hij wel eens een relatie had gehad met jonge mannen van 16 of 17 jaar. Of liever gezegd, enige jongeren van die leeftijd hadden laten weten dat hij ze op ongepaste wijze had benaderd. Helaas lukte het mij niet om dat preciezer te krijgen en de mate van grensoverschrijdend gedrag duidelijk terug te vinden. Smeets werd weer advocaat.

Nog iets langer geleden kwam de toenmalige politiek leider van D66, Alexander Pechtold, in opspraak. De Telegraaf en het weekblad Privé vonden het namelijk nodig een groot verhaal te brengen dat enige tijd daarvoor zijn relatie met zijn partijgenote en raadslid in Meppel, Anne Lok, was uitgegaan. De ophef was zo groot dat Anne Lok ontslag nam als gemeenteraadslid. Ze verklaarde tegenover het Dagblad van het Noorden heel ongelukkig te zijn met alle publiciteit, die ze zelf niet had gezocht.
Wat ik vooral aan deze kwestie overhield, was het vermogen van de journalisten van De Telegraaf om zich door het riool te wringen. Hoe is het toch voor zulke journalisten om voor de spiegel te staan en te moeten kijken naar iemand die met kwade bedoelingen zit te wroeten in het leven van andere mensen? Slaap je dan nog lekker? Of verkneukel je je juist dat je kans ziet bekende mensen aan de schandpaal te nagelen? Mogen we dat ook grensoverschrijdend gedrag noemen?

Nergens is het koek en ei

In bijna elke politieke partij is het de afgelopen jaren wel eens (of vaker) raak geweest. Al ligt het er ook aan wanneer je van grensoverschrijdend gedrag kunt spreken (dat heeft niet altijd met relaties en seks te maken) en de lat ligt bij de ene partij wat hoger dan bij de andere. Laten we eens wat gevalletjes nalopen.
Om te beginnen de VVD. Enige jaren geleden trad opeens Han ten Broeke terug als Tweede Kamerlid. Hij deed het als lid van de Tweede Kamer erg goed, maar kon niet door als gevolg van een ‘ongelijkwaardige relatie met een jonge fractiemedewerkster’. Dat voorval was in 2013 en kwam boven water in 2018. Het zal duidelijk zijn: zulke zaken kunnen jaren nadien opspelen. Ongepaste gedragingen (intimiderend optreden als huurbaas in Haarlem, maar zijn vermogen om zich als ongelikte beer te gedragen zal ook meegespeeld hebben) van Wybren van Haga zorgden er in 2019 voor dat hij uit de VVD-fractie werd geknikkerd, maar hij bleef lid van de Tweede Kamer.

Van Haga

Van Haga ging eerst door als onafhankelijke éénmansfractie, maar na een jaar trad hij toe tot de fractie van Forum voor Democratie. Zodoende kwam hij bij de verkiezingen van 2021 opnieuw in de Tweede Kamer, maar hij stapte met een paar anderen binnen korte tijd uit die fractie op grond van ongepaste uitlatingen van de leider van Forum, Thierry Baudet. Deze laatste wint het van alle andere daders, niet alleen door de veelvuldigheid waarmee hij over de schreef ging en gaat, maar vooral omdat zijn kompanen hem veelvuldig de rug toekeerden. Van de fractie van Forum in de Eerste Kamer, in 2019 begonnen met twaalf zetels, is nog maar één lid over.

Kuzu

Het ging ook al eens mis in DENK, waar Tunahan Kuzu zijn machogedrag niet onder controle bleek te hebben. Hij had een buitenechtelijke affaire en hij kwam er vanaf door niet meer op te treden als leider van DENK.
Bij GroenLinks was het Rik Grashoff die in 2018 het veld moest ruimen als lid van de Tweede Kamer, omdat hij en Marjolein Meijer, die partijvoorzitter was, hun liefdesrelatie verzwegen voor de partij. Lastig, want de één moest functioneringsgesprekken houden met de ander. Waar je wel over kunt twisten: de aard van het grensoverschrijdend gedrag is telkens een beetje anders en in dit geval hadden ze in GroenLinks toch best wat meer incasseringsvermogen mogen tonen.

Dijkgraaf / Van Ark

Interessant was dan ook de relatie van Elbert Dijkgraaf, zo bleek in 2019, met toenmalig staatssecretaris Tamara van Ark (zij was al gescheiden). Zij is van de VVD en daar maakte men zich er niet zo druk om, maar hij was van de SGP en daar kon het niet door de beugel. Hij had al net de Tweede Kamer verlaten ‘om zijn huwelijk te redden’. Wat zich achter de coulissen afspeelde is niet geheel duidelijk, maar mogelijk had hij al iets met Van Ark toen hij de Tweede Kamer verliet. Dijkgraaf is inmiddels wel gescheiden.

CDA: De Vries en Eurlings

Bij het CDA speelde Jack de Vries zich in de kijker. In 2010 bleek dat hij een buitenechtelijke relatie had met zijn (vrouwelijke) adjudant. Bewindspersonen op Defensie krijgen altijd een adjudant uit het leger, als persoonlijk assistent. Jack de Vries stapte op als staatssecretaris en scheidde van zijn vrouw. Interessant was ook het gedrag van Camiel Eurlings. Hij was al wel de politiek uit, maar voor de publieke opinie was hij nog steeds een prominent CDA’er, toen hij grensoverschrijdend in het nieuws kwam, omdat hij zijn vriendin had mishandeld. Na zijn eerdere mislukking als president-directeur van de KLM, maakte deze kwestie dat zijn loopbaan definitief geknakt werd.

SP - PvdA - Volt

Bij de Socialistische Partij viel Laurens Ivens op, wethouder van Amsterdam totdat hij opstapte omwille van klachten over zijn opdringerig gedrag ten opzichte van sommige vrouwen.
Bij de PvdA stapte in 2022 Gijs van Dijk op als Tweede Kamerlid, nadat was uitgelekt dat hij er ook een broeierig liefdesleven op na was gaan houden.
En dan was er de soap van Volt, dat zelfs een extra congres wijdde aan de bespreking van het royement van Nilüfer Gündogan, uit de fractie gezet en beschuldigd van allerhande grensoverschrijdend gedrag. Zelf zag ze dat anders en week niet voor de druk. Allerlei bestuursleden van Volt zijn ook al opgestapt en het blijft onrustig in deze jonge partij.

Ongetwijfeld ben ik nog een hoop vergeten.

De balans

Wat opvalt: bij dit soort mensen is er veel publiciteit, is de karaktermoord dichtbij, volstaan geruchten om de publicitaire machinerie op gang te brengen, en is het maar de vraag of elk van die gevallen erg genoeg was om betrokkenen en hun naasten aan de schandpaal te nagelen.
Opmerkelijk is dan verder dat een kwart eeuw geleden en daarvoor zelden of nooit gedoe kwam over het gedrag van de politici van toen. Journalisten schreven niet over de buitenechtelijke affaires van Ruud Lubbers, geen Tweede Kamerlid stapte op omdat hij of zij een buitenechtelijke relatie had met een medewerker. Sterker nog: daar zijn huwelijken uit voortgekomen!

We leven in een moraliserend tijdsgewricht, dat is duidelijk.

---------

Het plaatje is van Alex Verduijn den Boer.


© 2022 Arie de Jong
powered by CJ2