 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
 |
 |
Nummer 13
Jaargang 21
4 april 2024
Nummer 14 verschijnt op
18 april 2024 |  |
|
| Vermaak en Genot > Luister! |
delen printen 
terug 
|
|
|
|
|
|
|
Hamermuziek * |
Willem Minderhout |
|
|
 Om te onderzoeken wat hamers met muziek te maken hebben, kunnen we wellicht het beste beginnen bij de autonome hamer: de ‘hamer zonder meester’. Dit is een van de bekendste werken van de Franse componist Pierre Boulez. De titel en de thematiek zijn echter afgeleid van de dichtbundel ‘Marteau sans Maître’ van de Franse dichter René Char. ‘Char’ betekent ‘tank’, of ‘pantserwagen’ in het Frans, dus met zo’n naam kun je een hoop gebonk verwachten.
L'Artisanat furieux
La roulotte rouge au bord du clou
Et cadavre dans le panier
Et chevaux de labours dans le fer à cheval
Je rêve la tête sur la pointe de mon couteau le Pérou.
Het Furieuze Ambacht
Het rode karretje op de rand van spijker
En kadaver in de mand
En ploegpaarden in het hoefijzer
Ik droom het hoofd op de punt van mijn mes Peru.
Boulez’ orkestratie van de ‘Marteau sans Maître’ bevat verschillende instrumenten die met een hamerachtig instrument bespeeld dienen te worden: de xylofoon, de vibrafoon, de agogo, gongs en cymbalen triangel.
Vreemd genoeg ontbreekt in dit stuk van Boulez het hamerinstrument bij uitstek: de piano. De overgang van de tokkelkasten – ook wel clavecimbels genoemd – naar de fortepiano, of Hammerklavier, zoals onze Oosterburen dat zo prachtig noemen was een revolutie. Het clavecimbel, spinet en hoe die spijkerbakken allemaal heten mogen, waren mechanische harpen. De fortepiano en de moderne piano’s die daaruit voortkwamen waren percussie-instrumenten.
Onlangs wees de superklarinettist David Krakauer daar weer eens op. Hij noemde het album wat hij opnam met Kathleen Tagg ‘Breath and Hammer’, waarbij hij voor de ‘adem’ zorgt en Kathleen voor het gehamer. Zoals op deze video te zien is, kan Kathleen het toch niet laten om haar vleugel af en toe als een harp te bespelen: https://youtu.be/8FRYkNrviu4
De onlangs en veel te vroeg overleden pianist Cor Fuhler, vond het ook wel boeiend om het hamermechanisme te omzeilen door in de bak van zijn vleugel de snaren met zijn vingers als een harp te bespelen en ze met allerlei vibrerende instrumentjes aan het zingen te krijgen. https://youtu.be/FEiG600s6js
Je kunt natuurlijk het hamermechanisme van de piano omzeilen door de snaren direct met ‘mallets’ te betimmeren. Het blijft dan wat onhandig als je je onder de klep van de vleugel moet wurmen. Nora Mulder, de begaafde pianiste en winnares van de Willem Breuker-prijs 2019, heeft daar iets op gevonden. Als zij wil timmeren maakt ze gebruik van een cymbalom, een soort horizontale harp waar je naar hartenlust op los mag gaan. Op deze video ziet u echter dat Nora niet alleen met hamers, maar ook met magneetjes en paardenhaar de nodige geluiden uit het cymbalom kan ontlokken: https://youtu.be/x3TYR2JDKKY. En dat kan ze ook uit haar piano.
En uiteindelijk kan men die kleine hamertjes natuurlijk ook omzeilen door de piano met een voorhamer te bespelen. Deze manier van muziek maken komt tot nu toe slechts voor in de wat ruigere varianten van de improvisatie. Helaas is Boulez overleden, dus een andere componist zou zich daar eens op moeten werpen. https://youtu.be/liQ_GjJu3tc
------------
Deze beschouwing had in het vorige (beelden)nummer moeten verschijnen, maar kwam te laat binnen.
Het plaatje, dat de schrijver inspireerde, is van Henk Klaren.
|
|
|
|
|
 |
|
 |
| Vermaak en Genot > Luister! |
| Hamermuziek * |
Willem Minderhout |
Om te onderzoeken wat hamers met muziek te maken hebben, kunnen we wellicht het beste beginnen bij de autonome hamer: de ‘hamer zonder meester’. Dit is een van de bekendste werken van de Franse componist Pierre Boulez. De titel en de thematiek zijn echter afgeleid van de dichtbundel ‘Marteau sans Maître’ van de Franse dichter René Char. ‘Char’ betekent ‘tank’, of ‘pantserwagen’ in het Frans, dus met zo’n naam kun je een hoop gebonk verwachten.
L'Artisanat furieux
La roulotte rouge au bord du clou
Et cadavre dans le panier
Et chevaux de labours dans le fer à cheval
Je rêve la tête sur la pointe de mon couteau le Pérou.
Het Furieuze Ambacht
Het rode karretje op de rand van spijker
En kadaver in de mand
En ploegpaarden in het hoefijzer
Ik droom het hoofd op de punt van mijn mes Peru.
Boulez’ orkestratie van de ‘Marteau sans Maître’ bevat verschillende instrumenten die met een hamerachtig instrument bespeeld dienen te worden: de xylofoon, de vibrafoon, de agogo, gongs en cymbalen triangel.
Vreemd genoeg ontbreekt in dit stuk van Boulez het hamerinstrument bij uitstek: de piano. De overgang van de tokkelkasten – ook wel clavecimbels genoemd – naar de fortepiano, of Hammerklavier, zoals onze Oosterburen dat zo prachtig noemen was een revolutie. Het clavecimbel, spinet en hoe die spijkerbakken allemaal heten mogen, waren mechanische harpen. De fortepiano en de moderne piano’s die daaruit voortkwamen waren percussie-instrumenten.
Onlangs wees de superklarinettist David Krakauer daar weer eens op. Hij noemde het album wat hij opnam met Kathleen Tagg ‘Breath and Hammer’, waarbij hij voor de ‘adem’ zorgt en Kathleen voor het gehamer. Zoals op deze video te zien is, kan Kathleen het toch niet laten om haar vleugel af en toe als een harp te bespelen: https://youtu.be/8FRYkNrviu4
De onlangs en veel te vroeg overleden pianist Cor Fuhler, vond het ook wel boeiend om het hamermechanisme te omzeilen door in de bak van zijn vleugel de snaren met zijn vingers als een harp te bespelen en ze met allerlei vibrerende instrumentjes aan het zingen te krijgen. https://youtu.be/FEiG600s6js
Je kunt natuurlijk het hamermechanisme van de piano omzeilen door de snaren direct met ‘mallets’ te betimmeren. Het blijft dan wat onhandig als je je onder de klep van de vleugel moet wurmen. Nora Mulder, de begaafde pianiste en winnares van de Willem Breuker-prijs 2019, heeft daar iets op gevonden. Als zij wil timmeren maakt ze gebruik van een cymbalom, een soort horizontale harp waar je naar hartenlust op los mag gaan. Op deze video ziet u echter dat Nora niet alleen met hamers, maar ook met magneetjes en paardenhaar de nodige geluiden uit het cymbalom kan ontlokken: https://youtu.be/x3TYR2JDKKY. En dat kan ze ook uit haar piano.
En uiteindelijk kan men die kleine hamertjes natuurlijk ook omzeilen door de piano met een voorhamer te bespelen. Deze manier van muziek maken komt tot nu toe slechts voor in de wat ruigere varianten van de improvisatie. Helaas is Boulez overleden, dus een andere componist zou zich daar eens op moeten werpen. https://youtu.be/liQ_GjJu3tc
------------
Deze beschouwing had in het vorige (beelden)nummer moeten verschijnen, maar kwam te laat binnen.
Het plaatje, dat de schrijver inspireerde, is van Henk Klaren.
|
| © 2020 Willem Minderhout |
|
|
|
|
powered by CJ2 |
|