archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Berispen, daar houden we van! Paul Bordewijk

1717BS BerispenHet kan aan mij liggen, maar ik heb het gevoel dat er in Nederland steeds meer mensen opstaan die anderen berispen. En dat veel mensen er ook een genoegen aan ontlenen om berispt te worden. Vroeger vervulde de President van de Nederlandse Bank de rol van nationale berisper. Eens per jaar verscheen hij met een deftig gezicht bij Buitenhof, met elk jaar dezelfde boodschap: de regering laat het tekort te veel oplopen en dat is slecht voor de economie. Hij werd eerbiedig aangehoord. Alleen is dat nu anders door de coronacrisis, omdat overheidsuitgaven juist hard nodig zijn om de economie te redden, ook al loopt daardoor het tekort op.

Een bondgenoot van de Nederlandse Bank was het Centraal Planbureau. Dat was in staat om te berekenen dat over veertig jaar ons overheidstekort niet houdbaar zou blijken. Breaking news! Het berispte ons ook omdat we te weinig de handen uit de mouwen staken. We gingen te snel met pensioen en vrouwen stelden zich tevreden met weinig eisende deeltijdbaantjes als leraar, arts of rechter. Daar moest de zweep over! Horen we ook al weer even niet.

Maar er zijn andere berispers opgekomen. De ‘Metoo’ beweging berispt mannen die hun handen niet thuis kunnen houden en terecht. Een geweldige berispster is Greta Thunberg. Het is nog geen twee jaar geleden dat zij besloot niet meer naar school te gaan uit protest tegen de opwarming van de Aarde en zij trok daarmee zoveel aandacht dat ze inmiddels ook de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft mogen berispen: ‘How dare you’. Misschien was het effectiever geweest wanneer zij de regeringen van Duitsland, Frankrijk en België op deze toon berispt had voor het zonder goede reden sluiten van kerncentrales, maar dan zou zij haar fans verliezen. Grienpiesers willen niet dat het klimaatprobleem met betrekkelijk eenvoudige middelen als kernenergie wordt opgelost, maar berispen ons omdat we niet bereid zijn onze levenswijze diepgaand aan te passen. Dat er juist tienduizenden mensen in gammele bootjes de Middellandse Zee oversteken om deel te hebben aan die levenswijze, bespreken we een andere keer weer.

Een andere berisper is staatssecretaris Paul Blokhuis. Die presenteerde op 23 oktober 2018 het Nationaal Preventie Akkoord, dat ons moet aanzetten tot een gezondere levensstijl. Iedereen die rookt, ongezond eet of te weinig beweegt kreeg er van deze Calvinistische politicus van langs. Alleen de hasjpaffer werd vanwege het regeerakkoord ongemoeid gelaten. En dan was er oud-minister Remkes, ook zo’n berisper. Die presenteerde het rapport ‘Niet alles kan’ van de commissie die moest adviseren over de stikstofproblematiek, die eerdere kabinetten had gecreëerd door veel te veel Natura-2000 gebieden aan te wijzen. Hij hield ons op strenge toon voor dat we minder vlees moeten eten, autorijden, vliegen en huizen bouwen. Het kabinet gehoorzaamde aarzelend.

En toen kwam de coronacrisis. Die gaf ook ruimte aan berispers van allerlei pluimage. Er zijn weinig ultra-orthodoxe dominees meer die natuurrampen als een straf van God aanmerken, maar des te meer seculiere dominees die er een genoegen in scheppen de coronacrisis te presenteren als een berisping door de natuur, vanwege onze door de techniek gedomineerde levenswijze. Terug naar de natuur! Dat juist diezelfde techniek het mogelijk maakt infecties te voorkomen en aan te pakken, wordt er niet bij gezegd.
De regering bestreed de pandemie vooral door gedragsvoorschriften, zoals anderhalve meter en minder met technische hulpmiddelen, zoals mondkapjes en testen. We moesten ons dan wel aan die maatregelen houden en werden berispt als we dat niet deden. Dat was een kolfje naar de hand van minister Grapperhaus, toen op de eerste mooie lentedag veel te veel mensen naar het park en de zee gingen, overigens zonder dat ieder individueel een regel overtrad.

En daar stond op 4 mei koning Willem-Alexander op de Dam, die berispte het Nederlandse volk om zijn laffe houding tijdens de Duitse bezetting. Opzien baarde dat hij erkende dat er ook op Koningin Wilhelmina wel wat viel aan te merken. Maar hij scheen zich niet het verschil te realiseren tussen een betrekkelijk gerieflijk verblijf in Londen en zuchten onder de Duitse terreur. Wanneer hij de Nederlanders berispt had om hun gebrek aan empathie na de oorlog met de terugkerende joden, had hij veel meer een punt gehad.

Maar het hoogtepunt in de berispingshausse moest nog komen. Dat was na het overlijden van George Floyd als gevolg van zijn gewelddadige arrestatie op 25 mei. Er ging daardoor een golf van verontwaardiging over Amerika, die ook de andere kant van de Atlantische Oceaan bereikte. Wij witte Nederlanders werden collectief berispt vanwege ons koloniale verleden en ons veronderstelde racisme. Dat racisme was ook onverbrekelijk verbonden aan onze huidskleur, want daardoor konden we het leed niet voelen van gekleurde mensen. Het was alsof de predestinatieleer terug was: wat je ook doet, je blijft een zondaar in de ogen van God.

Bij het koloniale verleden ging het (begrijpelijk) om de slavernij in Suriname, vanwege de afkomst van veel betogers, en ook om de vestiging van ons koloniale rijk in Indonesië. Je hoorde nooit iets over de politionele acties, terwijl daarbij toch ook systematisch oorlogsmisdaden zijn gepleegd. Daar zou je heel oude mensen nog voor kunnen berispen, maar het was toch echt ook mijn schuld niet. Het enige waar je mij op zou kunnen aanspreken is mijn steun indertijd voor de overdracht van Westelijk Nieuw Guinea aan Indonesië, omdat de Papoea's daardoor nu slachtoffer zijn van racisme. Maar het alternatief was door te gaan met een oorlog die Nederland toch niet kon winnen, ook vanwege gebrek aan internationale steun.

Er zijn veel mensen die graag berispen. Maar ik zie dat er ook veel mensen zijn die graag berispt willen worden. Die voelen zich schuldig over onze welvaart en ontlenen een gevoel van superioriteit aan hun schuldbesef ten opzichte van anderen die dat niet hebben. Maar beter dan je eigen schuldgevoel te koesteren, kun je opkomen voor anderen die het minder hebben.

------
Het plaatje is van Petra Busstra
Meer informatie: www.petrabusstra.com

© 2020 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Berispen, daar houden we van! Paul Bordewijk
1717BS BerispenHet kan aan mij liggen, maar ik heb het gevoel dat er in Nederland steeds meer mensen opstaan die anderen berispen. En dat veel mensen er ook een genoegen aan ontlenen om berispt te worden. Vroeger vervulde de President van de Nederlandse Bank de rol van nationale berisper. Eens per jaar verscheen hij met een deftig gezicht bij Buitenhof, met elk jaar dezelfde boodschap: de regering laat het tekort te veel oplopen en dat is slecht voor de economie. Hij werd eerbiedig aangehoord. Alleen is dat nu anders door de coronacrisis, omdat overheidsuitgaven juist hard nodig zijn om de economie te redden, ook al loopt daardoor het tekort op.

Een bondgenoot van de Nederlandse Bank was het Centraal Planbureau. Dat was in staat om te berekenen dat over veertig jaar ons overheidstekort niet houdbaar zou blijken. Breaking news! Het berispte ons ook omdat we te weinig de handen uit de mouwen staken. We gingen te snel met pensioen en vrouwen stelden zich tevreden met weinig eisende deeltijdbaantjes als leraar, arts of rechter. Daar moest de zweep over! Horen we ook al weer even niet.

Maar er zijn andere berispers opgekomen. De ‘Metoo’ beweging berispt mannen die hun handen niet thuis kunnen houden en terecht. Een geweldige berispster is Greta Thunberg. Het is nog geen twee jaar geleden dat zij besloot niet meer naar school te gaan uit protest tegen de opwarming van de Aarde en zij trok daarmee zoveel aandacht dat ze inmiddels ook de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft mogen berispen: ‘How dare you’. Misschien was het effectiever geweest wanneer zij de regeringen van Duitsland, Frankrijk en België op deze toon berispt had voor het zonder goede reden sluiten van kerncentrales, maar dan zou zij haar fans verliezen. Grienpiesers willen niet dat het klimaatprobleem met betrekkelijk eenvoudige middelen als kernenergie wordt opgelost, maar berispen ons omdat we niet bereid zijn onze levenswijze diepgaand aan te passen. Dat er juist tienduizenden mensen in gammele bootjes de Middellandse Zee oversteken om deel te hebben aan die levenswijze, bespreken we een andere keer weer.

Een andere berisper is staatssecretaris Paul Blokhuis. Die presenteerde op 23 oktober 2018 het Nationaal Preventie Akkoord, dat ons moet aanzetten tot een gezondere levensstijl. Iedereen die rookt, ongezond eet of te weinig beweegt kreeg er van deze Calvinistische politicus van langs. Alleen de hasjpaffer werd vanwege het regeerakkoord ongemoeid gelaten. En dan was er oud-minister Remkes, ook zo’n berisper. Die presenteerde het rapport ‘Niet alles kan’ van de commissie die moest adviseren over de stikstofproblematiek, die eerdere kabinetten had gecreëerd door veel te veel Natura-2000 gebieden aan te wijzen. Hij hield ons op strenge toon voor dat we minder vlees moeten eten, autorijden, vliegen en huizen bouwen. Het kabinet gehoorzaamde aarzelend.

En toen kwam de coronacrisis. Die gaf ook ruimte aan berispers van allerlei pluimage. Er zijn weinig ultra-orthodoxe dominees meer die natuurrampen als een straf van God aanmerken, maar des te meer seculiere dominees die er een genoegen in scheppen de coronacrisis te presenteren als een berisping door de natuur, vanwege onze door de techniek gedomineerde levenswijze. Terug naar de natuur! Dat juist diezelfde techniek het mogelijk maakt infecties te voorkomen en aan te pakken, wordt er niet bij gezegd.
De regering bestreed de pandemie vooral door gedragsvoorschriften, zoals anderhalve meter en minder met technische hulpmiddelen, zoals mondkapjes en testen. We moesten ons dan wel aan die maatregelen houden en werden berispt als we dat niet deden. Dat was een kolfje naar de hand van minister Grapperhaus, toen op de eerste mooie lentedag veel te veel mensen naar het park en de zee gingen, overigens zonder dat ieder individueel een regel overtrad.

En daar stond op 4 mei koning Willem-Alexander op de Dam, die berispte het Nederlandse volk om zijn laffe houding tijdens de Duitse bezetting. Opzien baarde dat hij erkende dat er ook op Koningin Wilhelmina wel wat viel aan te merken. Maar hij scheen zich niet het verschil te realiseren tussen een betrekkelijk gerieflijk verblijf in Londen en zuchten onder de Duitse terreur. Wanneer hij de Nederlanders berispt had om hun gebrek aan empathie na de oorlog met de terugkerende joden, had hij veel meer een punt gehad.

Maar het hoogtepunt in de berispingshausse moest nog komen. Dat was na het overlijden van George Floyd als gevolg van zijn gewelddadige arrestatie op 25 mei. Er ging daardoor een golf van verontwaardiging over Amerika, die ook de andere kant van de Atlantische Oceaan bereikte. Wij witte Nederlanders werden collectief berispt vanwege ons koloniale verleden en ons veronderstelde racisme. Dat racisme was ook onverbrekelijk verbonden aan onze huidskleur, want daardoor konden we het leed niet voelen van gekleurde mensen. Het was alsof de predestinatieleer terug was: wat je ook doet, je blijft een zondaar in de ogen van God.

Bij het koloniale verleden ging het (begrijpelijk) om de slavernij in Suriname, vanwege de afkomst van veel betogers, en ook om de vestiging van ons koloniale rijk in Indonesië. Je hoorde nooit iets over de politionele acties, terwijl daarbij toch ook systematisch oorlogsmisdaden zijn gepleegd. Daar zou je heel oude mensen nog voor kunnen berispen, maar het was toch echt ook mijn schuld niet. Het enige waar je mij op zou kunnen aanspreken is mijn steun indertijd voor de overdracht van Westelijk Nieuw Guinea aan Indonesië, omdat de Papoea's daardoor nu slachtoffer zijn van racisme. Maar het alternatief was door te gaan met een oorlog die Nederland toch niet kon winnen, ook vanwege gebrek aan internationale steun.

Er zijn veel mensen die graag berispen. Maar ik zie dat er ook veel mensen zijn die graag berispt willen worden. Die voelen zich schuldig over onze welvaart en ontlenen een gevoel van superioriteit aan hun schuldbesef ten opzichte van anderen die dat niet hebben. Maar beter dan je eigen schuldgevoel te koesteren, kun je opkomen voor anderen die het minder hebben.

------
Het plaatje is van Petra Busstra
Meer informatie: www.petrabusstra.com
© 2020 Paul Bordewijk
powered by CJ2