archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
Facebook als schijnwerkelijkheid Hans Knegtmans

1610VG acht.1Omdat de film Eighth Grade sinds de première in juli 2018 nog onverdroten doorpruttelt in de bioscopen (met de meeste vertoningen in Amsterdam, zo gaat dat nu eenmaal), leek het me gewenst dat ik hem nogmaals ging zien, alvorens er hier over te rapporteren. Dat bleek geen overbodige luxe. De film bevat namelijk vele passages die je eventjes onthoudt, maar waarvoor een tweede bezoek nodig is om ze in het geheugen op te slaan. Dan had ik net zo goed een reclametekst kunnen overschrijven en daarin de ergste clichés vervangen door eigen bewoordingen.

Duidelijker dan bij mijn vorige bezoek toont de regisseur annex scenarist Bo Burham zich een meester in de afwisseling van concrete anekdotes en algemene beschouwingen. In beide vormen zien we de film door de ogen van hoofdpersoon Kayla Day (een wonderbaarlijk beheerste rol van Elsie Fisher, die tijdens de opnamen 15 jaar jong was). Zij toont enerzijds de dagelijkse belevenissen van de heldin. Los daarvan leest ze  opvoedkundige video’s voor die ze op YouTube gezet heeft. Die gaan over gewichtige onderwerpen die merendeels verband houden met de waarachtigheid van zelfpresentatie. (Zij gebruikt eenvoudiger bewoordingen. Kayla denkt graag na, maar ze is geen studiehoofd, waardoor haar uitspraken een hoog dûh-gehalte hebben.)

Afgezien van de sociale relevantie dienen de video's nog een tweede doel. Kay heeft een extreem laag zelfvertrouwen. Tijdens de jaarlijkse onderscheidingen die de leerlingen in ontvangst mogen nemen, 'wint' Kayla in haar klas de prijs van 'de meest rustige leerling'. Dat is niet bedoeld als belediging, maar zij vat het wel zo op. En dat terwijl het arme kind alleen maar beoogt op die manier gevrijwaard te blijven van meer zicht- en hoorbare orthodoxe vormen van persoonlijke communicatie. In de psychologie bestaat sinds de jaren ‘70 van de vorige eeuw het populaire adagium 'alle gedrag is communicatie'. Probeer maar eens in bijvoorbeeld een sportvereniging vragen van teamgenoten monosyllabisch te beantwoorden. Wedden dat je binnen enkele weken de status van ASO hebt opgebouwd?

Voordat ik u op het verkeerde been zet: regisseur Burham portretteert Kay niet als een alarmerend voorbeeld van een scholier aan wie steekje loszit. Niemand van de volwassen personages oppert dat haar doen en laten dermate van 'normale' scholieren afwijkt dat zij - liever vandaag dan morgen - psychotherapeutische hulp moet inroepen. Ook de filmcritici begeven zich gelukkig niet op dit hellende vlak. Maar feit is dat ze vrijwel geen vrienden maakt en dat haar bestaan nauwelijks door medeleerlingen wordt opgemerkt.

Kayla en haar klasgenoten zitten in de achtste klas van het lager onderwijs. Als ze die met succes afsluiten komen ze terecht in het overgangsjaar, in de ondertiteling consequent aangeduid als brugklas. Wanneer ze ook die tot een goed einde brengen stromen ze door naar de alom begeerde High School, die een ingangseis is voor een universitaire studie. Hoewel het Amerikaanse onderwijs niet over één kam geschoren kan worden met het Nederlandse,1610VG acht2 zijn er voldoende geestelijke, lichamelijke en culturele overeenkomsten tussen de twee om ze in hoofdlijnen vergelijkbaar te maken. Denk aan de ontwikkeling van seksuele omgangsvormen, rebellie tegen autoriteit, de gangbare muziek en tv-soaps. Het is niet alsof je adolescenten in Ghana vergelijkt met hun leeftijdsgenoten in Noord-Korea. Daardoor zijn de problemen van Amerikaanse adolescenten uit de film redelijk vergelijkbaar met die van hun Europese tegenhangers.

Het filmverhaal opent met het moment dat de bekakte moeder van Emily, klasgenote van Kay, haar uitnodigt om het verjaarsfeestje (zwembad aanwezig) van Emily bij te wonen. Het is meteen duidelijk dat die duizend doden sterft alleen al bij het denken aan dat feest en ze een onzinsmoes bedenkt waardoor ze niet kan komen. Emily’s moeder is Oost-Indisch doof en herhaalt de uitnodiging. Maar nu als feit, alsof Kay al ingestemd heeft. (Zo doen mensen dat die meer macht hebben dan hun gesprekspartner.) Natuurlijk gaat Kay op de feestelijke dag naar het feest en probeert op te gaan in de zwemmende feestgangers, die een trendy bikini aan hebben in plaats van haar tijdloze outfit waar nog net geen Zeeman op geborduurd is.

Het feest zet de toon voor de rest van de film. Niemand doet lelijk tegen Kayla: ze zien haar gewoon niet staan. Uiteindelijk neemt ze het verstandige besluit haar vader telefonisch te vragen haar te komen ophalen. Goddank blijven meer van deze drama’s achterwege. Scenarist Bo Burman verdiende zijn geld als stand-up comedian en te oordelen naar het scenario was hij daar goed in. (Op twee verschillende momenten houdt een schoolfunctionaris een plechtige speech voor de verzamelde scholieren, maar zoals altijd op zulke plechtigheden kan één van de aanwezigen zijn baldadigheid niet onderdrukken. Je krijgt de dader niet in beeld, maar hoort wel dat iemand uit het publiek ‘LeBron James’ roept. Zo maar, omdat hij daar zin in had. (Bij ons zou hij Frenkie de Jong geroepen hebben.)

Onderwijl toont Burman ons hoe pubers zich in de vreemdste bochten wringen om een zelfbeeld te kunnen creëren of handhaven waarmee ze de extreem hoge eisen van het sociale leven de baas kunnen. Kayla ontvangt geen enkele reactie op haar YouTube filmpjes. Evengoed blijven de filmpjes positief en gemaakt luchtig van toonzetting. Alsof door een wonder de kijkers de schellen van de ogen zouden vallen. Daarmee bedondert ze niet alleen haar schoolgenoten maar ook zichzelf. En haar zelfhelp-adviezen staan haaks op de vakliteratuur. ‘Wees jezelf en maak je geen zorgen over wat anderen van je vinden. Alles komt goed als je gewoon jezelf bent.’ Lieve Kayla, dat is een romantisch sprookjesboekadvies uit de jaren zeventig.

Gelukkig jaagt de regisseur Kayla’s High Schooljaren met een noodgang erdoorheen. De schaarse beelden suggereren dat het uiteindelijk nog wel goed komt. Gelukkig maar. De film is te naturel en sympathiek om in mineur te eindigen.

------
De plaatjes zijn geselecteerd door Henk Klaren


© 2019 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
Facebook als schijnwerkelijkheid Hans Knegtmans
1610VG acht.1Omdat de film Eighth Grade sinds de première in juli 2018 nog onverdroten doorpruttelt in de bioscopen (met de meeste vertoningen in Amsterdam, zo gaat dat nu eenmaal), leek het me gewenst dat ik hem nogmaals ging zien, alvorens er hier over te rapporteren. Dat bleek geen overbodige luxe. De film bevat namelijk vele passages die je eventjes onthoudt, maar waarvoor een tweede bezoek nodig is om ze in het geheugen op te slaan. Dan had ik net zo goed een reclametekst kunnen overschrijven en daarin de ergste clichés vervangen door eigen bewoordingen.

Duidelijker dan bij mijn vorige bezoek toont de regisseur annex scenarist Bo Burham zich een meester in de afwisseling van concrete anekdotes en algemene beschouwingen. In beide vormen zien we de film door de ogen van hoofdpersoon Kayla Day (een wonderbaarlijk beheerste rol van Elsie Fisher, die tijdens de opnamen 15 jaar jong was). Zij toont enerzijds de dagelijkse belevenissen van de heldin. Los daarvan leest ze  opvoedkundige video’s voor die ze op YouTube gezet heeft. Die gaan over gewichtige onderwerpen die merendeels verband houden met de waarachtigheid van zelfpresentatie. (Zij gebruikt eenvoudiger bewoordingen. Kayla denkt graag na, maar ze is geen studiehoofd, waardoor haar uitspraken een hoog dûh-gehalte hebben.)

Afgezien van de sociale relevantie dienen de video's nog een tweede doel. Kay heeft een extreem laag zelfvertrouwen. Tijdens de jaarlijkse onderscheidingen die de leerlingen in ontvangst mogen nemen, 'wint' Kayla in haar klas de prijs van 'de meest rustige leerling'. Dat is niet bedoeld als belediging, maar zij vat het wel zo op. En dat terwijl het arme kind alleen maar beoogt op die manier gevrijwaard te blijven van meer zicht- en hoorbare orthodoxe vormen van persoonlijke communicatie. In de psychologie bestaat sinds de jaren ‘70 van de vorige eeuw het populaire adagium 'alle gedrag is communicatie'. Probeer maar eens in bijvoorbeeld een sportvereniging vragen van teamgenoten monosyllabisch te beantwoorden. Wedden dat je binnen enkele weken de status van ASO hebt opgebouwd?

Voordat ik u op het verkeerde been zet: regisseur Burham portretteert Kay niet als een alarmerend voorbeeld van een scholier aan wie steekje loszit. Niemand van de volwassen personages oppert dat haar doen en laten dermate van 'normale' scholieren afwijkt dat zij - liever vandaag dan morgen - psychotherapeutische hulp moet inroepen. Ook de filmcritici begeven zich gelukkig niet op dit hellende vlak. Maar feit is dat ze vrijwel geen vrienden maakt en dat haar bestaan nauwelijks door medeleerlingen wordt opgemerkt.

Kayla en haar klasgenoten zitten in de achtste klas van het lager onderwijs. Als ze die met succes afsluiten komen ze terecht in het overgangsjaar, in de ondertiteling consequent aangeduid als brugklas. Wanneer ze ook die tot een goed einde brengen stromen ze door naar de alom begeerde High School, die een ingangseis is voor een universitaire studie. Hoewel het Amerikaanse onderwijs niet over één kam geschoren kan worden met het Nederlandse,1610VG acht2 zijn er voldoende geestelijke, lichamelijke en culturele overeenkomsten tussen de twee om ze in hoofdlijnen vergelijkbaar te maken. Denk aan de ontwikkeling van seksuele omgangsvormen, rebellie tegen autoriteit, de gangbare muziek en tv-soaps. Het is niet alsof je adolescenten in Ghana vergelijkt met hun leeftijdsgenoten in Noord-Korea. Daardoor zijn de problemen van Amerikaanse adolescenten uit de film redelijk vergelijkbaar met die van hun Europese tegenhangers.

Het filmverhaal opent met het moment dat de bekakte moeder van Emily, klasgenote van Kay, haar uitnodigt om het verjaarsfeestje (zwembad aanwezig) van Emily bij te wonen. Het is meteen duidelijk dat die duizend doden sterft alleen al bij het denken aan dat feest en ze een onzinsmoes bedenkt waardoor ze niet kan komen. Emily’s moeder is Oost-Indisch doof en herhaalt de uitnodiging. Maar nu als feit, alsof Kay al ingestemd heeft. (Zo doen mensen dat die meer macht hebben dan hun gesprekspartner.) Natuurlijk gaat Kay op de feestelijke dag naar het feest en probeert op te gaan in de zwemmende feestgangers, die een trendy bikini aan hebben in plaats van haar tijdloze outfit waar nog net geen Zeeman op geborduurd is.

Het feest zet de toon voor de rest van de film. Niemand doet lelijk tegen Kayla: ze zien haar gewoon niet staan. Uiteindelijk neemt ze het verstandige besluit haar vader telefonisch te vragen haar te komen ophalen. Goddank blijven meer van deze drama’s achterwege. Scenarist Bo Burman verdiende zijn geld als stand-up comedian en te oordelen naar het scenario was hij daar goed in. (Op twee verschillende momenten houdt een schoolfunctionaris een plechtige speech voor de verzamelde scholieren, maar zoals altijd op zulke plechtigheden kan één van de aanwezigen zijn baldadigheid niet onderdrukken. Je krijgt de dader niet in beeld, maar hoort wel dat iemand uit het publiek ‘LeBron James’ roept. Zo maar, omdat hij daar zin in had. (Bij ons zou hij Frenkie de Jong geroepen hebben.)

Onderwijl toont Burman ons hoe pubers zich in de vreemdste bochten wringen om een zelfbeeld te kunnen creëren of handhaven waarmee ze de extreem hoge eisen van het sociale leven de baas kunnen. Kayla ontvangt geen enkele reactie op haar YouTube filmpjes. Evengoed blijven de filmpjes positief en gemaakt luchtig van toonzetting. Alsof door een wonder de kijkers de schellen van de ogen zouden vallen. Daarmee bedondert ze niet alleen haar schoolgenoten maar ook zichzelf. En haar zelfhelp-adviezen staan haaks op de vakliteratuur. ‘Wees jezelf en maak je geen zorgen over wat anderen van je vinden. Alles komt goed als je gewoon jezelf bent.’ Lieve Kayla, dat is een romantisch sprookjesboekadvies uit de jaren zeventig.

Gelukkig jaagt de regisseur Kayla’s High Schooljaren met een noodgang erdoorheen. De schaarse beelden suggereren dat het uiteindelijk nog wel goed komt. Gelukkig maar. De film is te naturel en sympathiek om in mineur te eindigen.

------
De plaatjes zijn geselecteerd door Henk Klaren
© 2019 Hans Knegtmans
powered by CJ2