archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > Brief uit ... delen printen terug
Papenburg aan de Eems Dik Kruithof

1610BS Pap1Papenburg is het grootste veendorp van Duitsland, het ligt aan de Eems zo'n dertig kilometer landinwaarts vanaf de monding van de Eems. Halverwege ligt het middeleeuwse stadje Leer op de plaats waar de Leda in de Eems uitkomt. Wij komen veel in Leer en meestal niet verder. Deze keer gingen we met vrienden naar Papenburg, omdat het inkopen doen daar leuker zou zijn. Daar heb ik zelf niet zoveel van meegekregen, maar wel heb ik een lange wandeling gemaakt langs het oude veenkanaal, waar ook een aantal oude schepen in liggen. Want vreemd genoeg heeft Papenburg een grote geschiedenis als zeehaven, met in 1920 bijvoorbeeld nog twintig scheepswerven. Daarvan is er nu nog één over, maar dat is me er ook een.

De Meyer Werft heeft de grootste overdekte scheepsbouwhal ter wereld, waarin cruiseschepen worden gebouwd. De eerste keer dat wij in Papenburg kwamen was het op de toegangsweg heel druk, toen bleek dat er die dag net een schip uit de loods werd getrokken en in de afbouwhaven kwam te liggen. Indrukwekkend om op een van de laagste en platste gebieden van Duitsland een schip zo'n veertig meter boven het land te zien uitsteken.

Papenburg heeft geen stedelijk verleden maar is wel oud. Omstreeks 1250 liet de Bisschop van Münster er een versterkte waterburcht oprichten, om te dienen als tussenstop voor zijn reizen naar Oost Friesland. Omstreeks 1620 kwam de burcht in het bezit van de Drost van het Emsland, Dietrich van Velen. Die begon er een veenkolonie te ontwikkelen naar Hollands voorbeeld en sinds die tijd zijn de kanalen gegraven die dwars op de Eems staan en het mogelijk maakten turf af te voeren. Dietrich bouwde een ambtswoning op enige afstand van de bisschoppelijke halteplaats en bouwde er een gerechtshof en de eerste fabrieken.

Zijn zoon Mathias wist met gunstige aanbiedingen voor de pacht van grond en huizen,1610BS Pap2 ondanks de slechte economische omstandigheden na de dertigjarige oorlog, veel nieuwe inwoners te trekken. In 1662 werd er ook een ‘Holländerwindmühle’ gebouwd. Onder Mathias' zoon Christoph begon de scheepvaart. De turf werd met turfschepen over de Eems naar Oost-Friesland gebracht om daar verkocht te worden. De scheepsbouw bloeide, schepen uit het veendorp bereikten havens in Engeland en Zuid Amerika.

In de Zeitspeicher in Papenburg, tegelijk VVV-centrum en streekmuseum, is een mooie presentatie te zien van de ontwikkeling van het veendorp, nu de stad Papenburg. Voor de liefhebbers is er een autotestbaan, waaraan in de Zeitspeicher ook een verdieping is gewijd, maar die werd opnieuw ingericht toen wij er waren.
Een wandeling langs het hoofdkanaal is trouwens de moeite waard. Alle oude gebouwen van Papenburg staan aan dit kanaal, zoals het Raadhuis, Meyers Molen, het Advocatenhuis en de Zeitspeicher zelf. Verder is er ook een oud havenpakhuis, dat dicht bij de inmiddels mooi gerenoveerde oude bedrijfsgebouwen van de Meyer Werft staat.  

Op 8 maart zond de NDF een 'Nordstory' uit waarin te zien was wat het betekent voor de mensen aan de Eems als een cruiseschip van de Meyer Werft naar zee moet. De Emssperrwerk, de grote afsluitdam vlakbij de Dollart wordt weken van te voren afgesloten om het water in de rivier hoger te krijgen. Een bocht in de Eems moet doorgemeten en zo nodig uitgebaggerd en verderop moeten boeren zorgen dat er geen vee meer loopt in de uiterwaarden, die onder kunnen lopen. In Weener is het een toeristische attractie waarvoor mensen uit heel Duitsland naar het stadje komen. Ook bij de Jann-Berghaus Brug in Leer verzamelen zich veel mensen om het schip te zien passeren. Het is dan ook een indrukwekkende vaartocht door het platte veenland.

--------
Foto’s uit de Nordstory


© 2019 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Brief uit ..." -
Beschouwingen > Brief uit ...
Papenburg aan de Eems Dik Kruithof
1610BS Pap1Papenburg is het grootste veendorp van Duitsland, het ligt aan de Eems zo'n dertig kilometer landinwaarts vanaf de monding van de Eems. Halverwege ligt het middeleeuwse stadje Leer op de plaats waar de Leda in de Eems uitkomt. Wij komen veel in Leer en meestal niet verder. Deze keer gingen we met vrienden naar Papenburg, omdat het inkopen doen daar leuker zou zijn. Daar heb ik zelf niet zoveel van meegekregen, maar wel heb ik een lange wandeling gemaakt langs het oude veenkanaal, waar ook een aantal oude schepen in liggen. Want vreemd genoeg heeft Papenburg een grote geschiedenis als zeehaven, met in 1920 bijvoorbeeld nog twintig scheepswerven. Daarvan is er nu nog één over, maar dat is me er ook een.

De Meyer Werft heeft de grootste overdekte scheepsbouwhal ter wereld, waarin cruiseschepen worden gebouwd. De eerste keer dat wij in Papenburg kwamen was het op de toegangsweg heel druk, toen bleek dat er die dag net een schip uit de loods werd getrokken en in de afbouwhaven kwam te liggen. Indrukwekkend om op een van de laagste en platste gebieden van Duitsland een schip zo'n veertig meter boven het land te zien uitsteken.

Papenburg heeft geen stedelijk verleden maar is wel oud. Omstreeks 1250 liet de Bisschop van Münster er een versterkte waterburcht oprichten, om te dienen als tussenstop voor zijn reizen naar Oost Friesland. Omstreeks 1620 kwam de burcht in het bezit van de Drost van het Emsland, Dietrich van Velen. Die begon er een veenkolonie te ontwikkelen naar Hollands voorbeeld en sinds die tijd zijn de kanalen gegraven die dwars op de Eems staan en het mogelijk maakten turf af te voeren. Dietrich bouwde een ambtswoning op enige afstand van de bisschoppelijke halteplaats en bouwde er een gerechtshof en de eerste fabrieken.

Zijn zoon Mathias wist met gunstige aanbiedingen voor de pacht van grond en huizen,1610BS Pap2 ondanks de slechte economische omstandigheden na de dertigjarige oorlog, veel nieuwe inwoners te trekken. In 1662 werd er ook een ‘Holländerwindmühle’ gebouwd. Onder Mathias' zoon Christoph begon de scheepvaart. De turf werd met turfschepen over de Eems naar Oost-Friesland gebracht om daar verkocht te worden. De scheepsbouw bloeide, schepen uit het veendorp bereikten havens in Engeland en Zuid Amerika.

In de Zeitspeicher in Papenburg, tegelijk VVV-centrum en streekmuseum, is een mooie presentatie te zien van de ontwikkeling van het veendorp, nu de stad Papenburg. Voor de liefhebbers is er een autotestbaan, waaraan in de Zeitspeicher ook een verdieping is gewijd, maar die werd opnieuw ingericht toen wij er waren.
Een wandeling langs het hoofdkanaal is trouwens de moeite waard. Alle oude gebouwen van Papenburg staan aan dit kanaal, zoals het Raadhuis, Meyers Molen, het Advocatenhuis en de Zeitspeicher zelf. Verder is er ook een oud havenpakhuis, dat dicht bij de inmiddels mooi gerenoveerde oude bedrijfsgebouwen van de Meyer Werft staat.  

Op 8 maart zond de NDF een 'Nordstory' uit waarin te zien was wat het betekent voor de mensen aan de Eems als een cruiseschip van de Meyer Werft naar zee moet. De Emssperrwerk, de grote afsluitdam vlakbij de Dollart wordt weken van te voren afgesloten om het water in de rivier hoger te krijgen. Een bocht in de Eems moet doorgemeten en zo nodig uitgebaggerd en verderop moeten boeren zorgen dat er geen vee meer loopt in de uiterwaarden, die onder kunnen lopen. In Weener is het een toeristische attractie waarvoor mensen uit heel Duitsland naar het stadje komen. Ook bij de Jann-Berghaus Brug in Leer verzamelen zich veel mensen om het schip te zien passeren. Het is dan ook een indrukwekkende vaartocht door het platte veenland.

--------
Foto’s uit de Nordstory
© 2019 Dik Kruithof
powered by CJ2