archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
De molens van Amsterdam Katharina Kouwenhoven

1517VG De GooyerVoor een ‘wereldstad’ heeft Amsterdam een niet gering aantal molens binnen de stadsgrenzen. Een aantal daarvan ligt zelfs zeer dicht in het centrum. De opmerkelijkste molen is zonder twijfel houtzaagmolen De Otter, aan de Kostverlorenvaart. Het is een z.g. paltrokmolen, De Otter is de oudste nog bestaande molen van dit type en dateert uit 1631. In 1996 is hij gerestaureerd. Hij is nu praktisch geheel ingebouwd en vangt daardoor onvoldoende wind om te kunnen draaien.

Dus kwam er een plan om hem te verplaatsen (het verplaatsen van molens was van oudsher in Amsterdam heel gewoon), maar daartegen ontstond verzet in het stadsdeel en dat was aanleiding voor veel juridisch gesteggel, tot in 2017 de rechtbank definitief bepaalde dat De Otter op zijn huidige locatie moet blijven. Daar wordt hij nu onderhouden door vrijwilligers.

Aan de oostkant van het centrum bevindt zich de kolossale korenmolen De Gooyer, aan de Funenkade (het einde van de Sarphatistraat). Het is één van een grote groep korenmolens die, grotendeels, tussen de 17e en 19e eeuw gebouwd werden op de bolwerken van de Buitensingelgracht. Die zijn inmiddels allemaal afgebroken, behalve De Gooyer, die al dateert uit de 16e eeuw. Na verwoesting en enkele verplaatsingen is hij weer opgebouwd op de stenen voet van een afgebroken watermolen. De Gooyer is een z.g. bovenkruier (!).

Niet ver van De Otter ligt de korenmolen De Bloem, aanvankelijk aan het begin van de Haarlemmerweg, maar in 1877 verplaatst naar een paar honderd nummers verder aan de Haarlemmerweg, dat toen behoorde tot de gemeente Sloten en nu weer tot Amsterdam. De Bloem was daar tot 1960 in bedrijf. De molen heeft twee aangebouwde woningen, waarvan er een nog in gebruik is. De molen wordt momenteel door vrijwilligers weer aan het werk gehouden. De Bloem ligt pal naast begraafplaats Vredenhof.

Verder naar het westen ligt aan de Haarlemmerweg de 1200 Roe (1200 roede vanaf de Haarlemmerpoort) uit 1632. Deze verloor in 1951 zijn functie maar bleef behouden op zijn eigen locatie, als herinnering. Deze grondzeiler1517VG De Otter werd gerestaureerd tussen 1977 en 1979, doch doet geen dienst meer behalve als woonhuis.

Echt in Sloten (maar dat is dus gewoon Amsterdam) ligt De Molen van Sloten die de Riekermolen (die vanuit Sloten was verplaatst) moest vervangen. Deze stellingmolen op stenen voet werd in 1991 gebouwd met een molenromp van 1847 uit de Watergraafsmeer. De Molen van Sloten is een echte publieksmolen, dagelijks geopend om hem in werking te zien, gedeeltelijk ingericht als museum en een bekende trouwlocatie. Sinds 2005 is er ook een kuiperijmuseum en in 2018 is de brouwerij De 7 Deugden ernaast gekomen.

Vanaf De Molen van Sloten is het langs de ringvaart richting Osdorp niet ver naar de Akermolen, waarvan in 1920 de kap verwijderd is. Inmiddels is deze stomp een gemeentelijk monument en daarom gerestaureerd en nu in gebruik als theehuis. Als je een wandeling maakt van het eindpunt van lijn 2 naar het eindpunt van lijn 1 kom je er langs en kun je er even uitrusten.

De Riekermolen uit Sloten, gebouwd in 1636, is verhuisd naar de Kalfjeslaan. Daar staat hij naast een standbeeld van Rembrandt en krijgt zodoende veel bezoek, busladingen vol. De Riekermolen is echter niet, zoals velen denken, de molen aan de Amstel die Rembrandt vaak getekend heeft. Die ligt namelijk elders aan de Amstel. Door al dat verplaatsen van molens ontstaan er snel misverstanden.

Ook Amsterdam-Noord heeft een molen, een hele mooie zelfs, De Admiraal, een krijt- en trasmolen in Buiksloot, gelegen aan het Noordhollands Kanaal, naast de kinderboerderij. De Admiraal dateert van 1792, maalt tufsteen dat met kalk gemengd wordt tot mortel en krijt voor de verfindustrie. De molen is inmiddels tweemaal gerestaureerd en is bedrijfsvaardig.

We hebben ook nog de 1100 Roe, gebouwd aan de Haarlemmertrekvaart in 1674 en in 1965 weer opgebouwd bij Sportpark Ookmeer, maar die staat niet meer op mijn kaart van Amsterdam, net zomin als de Gemeenschapsmolen uit 1708, die gelegen is aan de Gaasp bij Driemond.

--------
De foto's zijn van de schrijfster


© 2018 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
De molens van Amsterdam Katharina Kouwenhoven
1517VG De GooyerVoor een ‘wereldstad’ heeft Amsterdam een niet gering aantal molens binnen de stadsgrenzen. Een aantal daarvan ligt zelfs zeer dicht in het centrum. De opmerkelijkste molen is zonder twijfel houtzaagmolen De Otter, aan de Kostverlorenvaart. Het is een z.g. paltrokmolen, De Otter is de oudste nog bestaande molen van dit type en dateert uit 1631. In 1996 is hij gerestaureerd. Hij is nu praktisch geheel ingebouwd en vangt daardoor onvoldoende wind om te kunnen draaien.

Dus kwam er een plan om hem te verplaatsen (het verplaatsen van molens was van oudsher in Amsterdam heel gewoon), maar daartegen ontstond verzet in het stadsdeel en dat was aanleiding voor veel juridisch gesteggel, tot in 2017 de rechtbank definitief bepaalde dat De Otter op zijn huidige locatie moet blijven. Daar wordt hij nu onderhouden door vrijwilligers.

Aan de oostkant van het centrum bevindt zich de kolossale korenmolen De Gooyer, aan de Funenkade (het einde van de Sarphatistraat). Het is één van een grote groep korenmolens die, grotendeels, tussen de 17e en 19e eeuw gebouwd werden op de bolwerken van de Buitensingelgracht. Die zijn inmiddels allemaal afgebroken, behalve De Gooyer, die al dateert uit de 16e eeuw. Na verwoesting en enkele verplaatsingen is hij weer opgebouwd op de stenen voet van een afgebroken watermolen. De Gooyer is een z.g. bovenkruier (!).

Niet ver van De Otter ligt de korenmolen De Bloem, aanvankelijk aan het begin van de Haarlemmerweg, maar in 1877 verplaatst naar een paar honderd nummers verder aan de Haarlemmerweg, dat toen behoorde tot de gemeente Sloten en nu weer tot Amsterdam. De Bloem was daar tot 1960 in bedrijf. De molen heeft twee aangebouwde woningen, waarvan er een nog in gebruik is. De molen wordt momenteel door vrijwilligers weer aan het werk gehouden. De Bloem ligt pal naast begraafplaats Vredenhof.

Verder naar het westen ligt aan de Haarlemmerweg de 1200 Roe (1200 roede vanaf de Haarlemmerpoort) uit 1632. Deze verloor in 1951 zijn functie maar bleef behouden op zijn eigen locatie, als herinnering. Deze grondzeiler1517VG De Otter werd gerestaureerd tussen 1977 en 1979, doch doet geen dienst meer behalve als woonhuis.

Echt in Sloten (maar dat is dus gewoon Amsterdam) ligt De Molen van Sloten die de Riekermolen (die vanuit Sloten was verplaatst) moest vervangen. Deze stellingmolen op stenen voet werd in 1991 gebouwd met een molenromp van 1847 uit de Watergraafsmeer. De Molen van Sloten is een echte publieksmolen, dagelijks geopend om hem in werking te zien, gedeeltelijk ingericht als museum en een bekende trouwlocatie. Sinds 2005 is er ook een kuiperijmuseum en in 2018 is de brouwerij De 7 Deugden ernaast gekomen.

Vanaf De Molen van Sloten is het langs de ringvaart richting Osdorp niet ver naar de Akermolen, waarvan in 1920 de kap verwijderd is. Inmiddels is deze stomp een gemeentelijk monument en daarom gerestaureerd en nu in gebruik als theehuis. Als je een wandeling maakt van het eindpunt van lijn 2 naar het eindpunt van lijn 1 kom je er langs en kun je er even uitrusten.

De Riekermolen uit Sloten, gebouwd in 1636, is verhuisd naar de Kalfjeslaan. Daar staat hij naast een standbeeld van Rembrandt en krijgt zodoende veel bezoek, busladingen vol. De Riekermolen is echter niet, zoals velen denken, de molen aan de Amstel die Rembrandt vaak getekend heeft. Die ligt namelijk elders aan de Amstel. Door al dat verplaatsen van molens ontstaan er snel misverstanden.

Ook Amsterdam-Noord heeft een molen, een hele mooie zelfs, De Admiraal, een krijt- en trasmolen in Buiksloot, gelegen aan het Noordhollands Kanaal, naast de kinderboerderij. De Admiraal dateert van 1792, maalt tufsteen dat met kalk gemengd wordt tot mortel en krijt voor de verfindustrie. De molen is inmiddels tweemaal gerestaureerd en is bedrijfsvaardig.

We hebben ook nog de 1100 Roe, gebouwd aan de Haarlemmertrekvaart in 1674 en in 1965 weer opgebouwd bij Sportpark Ookmeer, maar die staat niet meer op mijn kaart van Amsterdam, net zomin als de Gemeenschapsmolen uit 1708, die gelegen is aan de Gaasp bij Driemond.

--------
De foto's zijn van de schrijfster
© 2018 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2