archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > Brief uit ... delen printen terug
Het gebied onder de waddendijk Dik Kruithof

1605BS Sense of Place1Sense of Place is het onderdeel van de Culturele Hoofdstad dat aandacht vraagt voor het noordelijke waddengebied, en dan niet zozeer de eilanden als het platte land dat onder de waddendijk ligt. Het is het vlakste een leegste gebied van Friesland en daardoor alleen al heeft het een geheel eigen charme. Bovendien maakt Het Bildt onderdeel uit van dit gebied en dat heeft een heel aparte geschiedenis. Hier lag tot ongeveer 1500 de Middelzee, de brede uitloop in zee van het riviertje de Boorn, waardoor onder meer Leeuwarden in die tijd een zeehaven was. Het Bildt is vanaf 1505 ingepolderd door Hollanders, ingeschakeld door de Hertog van Saksen. In de gemeente wordt nog altijd een eigen taal gesproken, het Bildts.

Behalve die eigen taal heeft het Bildt nog iets speciaals. Het is namelijk ‘s-werelds belangrijkste leverancier van pootaardappelen en ontwikkelaar van aardappelrassen. Een van de onderdelen van Sense of Place is een verzameling van meer dan levensgrote foto's van de mensen die dit doen op hun boerderijen, onder de titel Eigenheimers en Bildtstars. Dat zijn twee bekende Friese aardappelrassen. Dit onderdeel is pas geopend en zal de komende vijf jaar blijven bestaan als toeristische route waarbij de foto's gecombineerd zijn met geluidsopnamen van interviews en verhalen.

Een ander langetermijn-onderdeel van Sense of Place is het landschapskunstproject Dijk van een Wijf dat in 2020 gerealiseerd zal worden bij Holwerd, waar een liggende vrouw van honderd meter lang en twintig meter hoog uit het onbegrensde landschap zal oprijzen voor de zeedijk. Kunstenares Nienke Brok heeft deze zomer al een maquette van het plan gepresenteerd, maar de vergunningen konden niet op tijd gerealiseerd worden.
Klein onderdeel van Sense of Place is ook het buitendijkse wandelpad bij Marrum dat de herinnering levend houdt aan de redding van ruim honderd paarden. Die werden in 2006 verrast door hoog water, wat onder meer de legendarische foto van het witte paard in de kudde donkere soortgenoten opleverde.

Wat ook in november ten uitvoering kwam was het dorpsproject van het dorp Blija, in het Fries Blije. Blije is een dorp1605BS Sense of Place2 in de nog net bestaande gemeente Ferwerderadeel, waarin de hoogste terp van Europa, die van Hoogebeintum, ligt. De terp rijst twaalf en een halve meter boven het zeeniveau uit en heeft alleen nog ruimte voor een klein kerkje. De rest van de terp is in de jaren rond 1880 afgegraven om met de vruchtbare terpaarde de dalgrond in Groningen en Drenthe te bemesten. De Drenten en Groningers is gevraagd om op 17 november een lading klei terug te brengen, zodat Blije een nieuwe terp zou kunnen bouwen in het waddengebied.

Onderdeel van het dorpsproject was ook een bespreekronde met deskundigen over de waarde en de mogelijkheden van het vlakke land. Op 10 november hield Adriaan Geuze, Nederlands meest succesvolle tuinarchitect, daarover een verhaal in het kerkje van Blije. Hij wist de meeste toehoorders enthousiast te maken met zijn verhaal over het ontstaan van Nederland en vooral Noord-Friesland uit een kwelderlandschap met terpen en steeds oprukkende dijken die dan weer te maken kregen met gebrekkig onderhoud en stormvloeden. Ook gaf hij een mooi beeld van de wisselwerking tussen bescherming tegen de zee en de afwatering van het water dat van de zandgronden naar de zee wil. En van de invloed van al die afwateringssloten op het landschap zoals wij dat kennen.

Na de bijeenkomst in het kerkje werd de Blije Expo route geopend. Op zes plaatsen in en rond het dorp waren in boerenschuren kleine tentoonstellingen te zien, uiteenlopend van bodemvondsten en landaanwinning tot plannen voor wadwoningen en landschapskunst. Daar waren hele mooie dingen bij zoals ontwerpen van studenten van de Universiteit van Lund in Zweden voor wonen langs de dijk en met wisselend waterpeil. En het prachtige rotondebeeld in St Annaparochie ‘Tussen de dijken rust de zee in mijn akkers’. Verder is er een prachtige video van wadverschijnselen, vorm gegeven alsof het allemaal plaats vond in de krater van een vulkaan. Maar het mooiste was eigenlijk de rondrit zelf, in een huifkar getrokken door het Friese paard Hilde en de bovenlander Jos. Het was lang geleden dat ik achter twee paarden zat!

----
De plaatjes zijn van de schrijver


© 2018 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Brief uit ..." -
Beschouwingen > Brief uit ...
Het gebied onder de waddendijk Dik Kruithof
1605BS Sense of Place1Sense of Place is het onderdeel van de Culturele Hoofdstad dat aandacht vraagt voor het noordelijke waddengebied, en dan niet zozeer de eilanden als het platte land dat onder de waddendijk ligt. Het is het vlakste een leegste gebied van Friesland en daardoor alleen al heeft het een geheel eigen charme. Bovendien maakt Het Bildt onderdeel uit van dit gebied en dat heeft een heel aparte geschiedenis. Hier lag tot ongeveer 1500 de Middelzee, de brede uitloop in zee van het riviertje de Boorn, waardoor onder meer Leeuwarden in die tijd een zeehaven was. Het Bildt is vanaf 1505 ingepolderd door Hollanders, ingeschakeld door de Hertog van Saksen. In de gemeente wordt nog altijd een eigen taal gesproken, het Bildts.

Behalve die eigen taal heeft het Bildt nog iets speciaals. Het is namelijk ‘s-werelds belangrijkste leverancier van pootaardappelen en ontwikkelaar van aardappelrassen. Een van de onderdelen van Sense of Place is een verzameling van meer dan levensgrote foto's van de mensen die dit doen op hun boerderijen, onder de titel Eigenheimers en Bildtstars. Dat zijn twee bekende Friese aardappelrassen. Dit onderdeel is pas geopend en zal de komende vijf jaar blijven bestaan als toeristische route waarbij de foto's gecombineerd zijn met geluidsopnamen van interviews en verhalen.

Een ander langetermijn-onderdeel van Sense of Place is het landschapskunstproject Dijk van een Wijf dat in 2020 gerealiseerd zal worden bij Holwerd, waar een liggende vrouw van honderd meter lang en twintig meter hoog uit het onbegrensde landschap zal oprijzen voor de zeedijk. Kunstenares Nienke Brok heeft deze zomer al een maquette van het plan gepresenteerd, maar de vergunningen konden niet op tijd gerealiseerd worden.
Klein onderdeel van Sense of Place is ook het buitendijkse wandelpad bij Marrum dat de herinnering levend houdt aan de redding van ruim honderd paarden. Die werden in 2006 verrast door hoog water, wat onder meer de legendarische foto van het witte paard in de kudde donkere soortgenoten opleverde.

Wat ook in november ten uitvoering kwam was het dorpsproject van het dorp Blija, in het Fries Blije. Blije is een dorp1605BS Sense of Place2 in de nog net bestaande gemeente Ferwerderadeel, waarin de hoogste terp van Europa, die van Hoogebeintum, ligt. De terp rijst twaalf en een halve meter boven het zeeniveau uit en heeft alleen nog ruimte voor een klein kerkje. De rest van de terp is in de jaren rond 1880 afgegraven om met de vruchtbare terpaarde de dalgrond in Groningen en Drenthe te bemesten. De Drenten en Groningers is gevraagd om op 17 november een lading klei terug te brengen, zodat Blije een nieuwe terp zou kunnen bouwen in het waddengebied.

Onderdeel van het dorpsproject was ook een bespreekronde met deskundigen over de waarde en de mogelijkheden van het vlakke land. Op 10 november hield Adriaan Geuze, Nederlands meest succesvolle tuinarchitect, daarover een verhaal in het kerkje van Blije. Hij wist de meeste toehoorders enthousiast te maken met zijn verhaal over het ontstaan van Nederland en vooral Noord-Friesland uit een kwelderlandschap met terpen en steeds oprukkende dijken die dan weer te maken kregen met gebrekkig onderhoud en stormvloeden. Ook gaf hij een mooi beeld van de wisselwerking tussen bescherming tegen de zee en de afwatering van het water dat van de zandgronden naar de zee wil. En van de invloed van al die afwateringssloten op het landschap zoals wij dat kennen.

Na de bijeenkomst in het kerkje werd de Blije Expo route geopend. Op zes plaatsen in en rond het dorp waren in boerenschuren kleine tentoonstellingen te zien, uiteenlopend van bodemvondsten en landaanwinning tot plannen voor wadwoningen en landschapskunst. Daar waren hele mooie dingen bij zoals ontwerpen van studenten van de Universiteit van Lund in Zweden voor wonen langs de dijk en met wisselend waterpeil. En het prachtige rotondebeeld in St Annaparochie ‘Tussen de dijken rust de zee in mijn akkers’. Verder is er een prachtige video van wadverschijnselen, vorm gegeven alsof het allemaal plaats vond in de krater van een vulkaan. Maar het mooiste was eigenlijk de rondrit zelf, in een huifkar getrokken door het Friese paard Hilde en de bovenlander Jos. Het was lang geleden dat ik achter twee paarden zat!

----
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2018 Dik Kruithof
powered by CJ2