archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
De vertroosting der kunst Willem Minderhout

1512BS IcarusZoals u wellicht niet is ontgaan ben ik een belijdend sociaaldemocraat die zijn geloof in PvdA-verband probeert vorm te geven. De lidmaten van dit genootschap, zo kan ik u uit ervaring vertellen, zijn alles behalve eenvormig. Ik meen echter dat er een gemeenschappelijke karaktertrek te ontdekken is, namelijk het geloof dat als wij niet meebesturen de wereld in het algemeen en Nederland in het bijzonder wellicht niet meteen ten onder gaat, maar zich toch minstens richting afgrond beweegt. Had Freud nog geleefd, dan zou hij dit wellicht hebben gediagnosticeerd als het ‘Atlas-complex’. We zijn er van overtuigd dat als wij de wereld niet op onze schouders torsen de aarde uit zijn baan geraakt.

Als we wel meebesturen is het overigens niet veel beter met ons gesteld. Ieder compromis wordt gevoeld als een verraad aan onze principes en wordt uitgebreid betreurd in openbare sessies van boetedoening en zelfkastijding, waarna we als apotheose onze leider aan een schervengericht mogen onderwerpen.

Ons genootschap, dat nog niet zo lang geleden op de steun van ongeveer een derde van het electoraat mocht rekenen, is echter nogal uit de gratie geraakt. Over de oorzaken is veel te zeggen, maar daar wil ik het nu even niet over hebben. De laatste Gemeenteraadsverkiezingen werden we in Den Haag gehalveerd. We gingen van zes naar drie zetels. Toen ik in de Raad zat, tussen 2006 en 2010, hadden we een fractie van 15 leden. Een derde van het aantal zetels.

Tijdens de vorige periode hadden we nog een wethouder, Rabin Baldewsingh, die er toch maar mooi voor heeft gezorgd dat er in deze stad nog een stevig armoede- en werkgelegenheidsbeleid gevoerd werd. Deze periode lijkt de kans zeer klein dat we een wethouder mogen leveren. Machteloos moeten wij toezien hoe anderen de last van de bestuurlijke verantwoordelijkheid op hun schouders nemen. Als dat maar goed gaat!

Door een speling van het lot bezocht ik de vrijdag na de Gemeenteraadsverkiezingen de stad Brussel met een groep studenten om de Europese Unie ter plaatse te doorgronden. We plakten er een weekeinde aan vast. Niet alleen is Brussel altijd al een bezoek waard, ik had ook een geheime agenda. Ik wilde als therapie voor het recente verlies naar de collectie Oude Meesters in de Brusselse Musea voor Schone Kunsten.

Een ‘Oude Meester’ is bijzonder heilzaam voor mensen die aan het ‘Atlascomplex’ lijden: ‘De val van Icarus’ van Pieter Bruegel de Oude. Volgens mij, maar ik ben geen expert, is dat het eerste ironische schilderij uit de kunstgeschiedenis. Zoals u wellicht weet had Icarus van zijn vader Daedalus een paar vleugels gekregen met de uitdrukkelijke gebruiksaanwijzing om niet te hoog te vliegen, want dan zou de was die de veren aan de vleugels plakte smelten. Icarus vloog echter te hoog, verloor zijn veren en stortte jammerlijk in zee.

‘Wat heeft dat met de PvdA te maken?’, hoor ik u zeggen. ‘Is dit een verwijzing naar de afgeschudde ideologische veren, waardoor die partij in een vrije val geraakte?’ Nee, dat bedoel ik niet, al is dat wellicht een aardige bijvangst.
De vertroosting van Brueghels ‘Icarus’ zit hem juist in het ondramatische karakter van dit schilderij. Je moet heel goed kijken voordat je uberhaupt ziet wat zich erop afspeelt. Van Icarus is namelijk alleen in een hoekje een beentje te zien en een paar dwarrelende veren die in de golven verdwijnen. De visser aan de kust merkt er niets van. Hij zit waarschijnlijk naar zijn dobber te staren. De herder staart naar de lucht. En de boer? Hij ploegde voort zonder enig besef van het drama dat zich onder zijn ogen afspeelt.

Ik weet niet of Werumeus Buning dit schilderij van Brueghel voor ogen had toen hij ‘De ballade van de boer’ schreef. ‘Ter wille van de boer die ploegt, Besta de wereld voort! De rest is lucht en leegte.’
Desalniettemin lijkt het mij de moeite waard om alles uit de kast te halen om onze Icarus als een Fenix uit zijn as te laten verrijzen. Zo’n Atlascomplex is namelijk, alle ironie ten spijt, chronisch.

Werumeus Buning, ‘De ballade van de boer’
http://www.gedichten.nl/nedermap/poezie/poezie/31914.html



© 2018 Willem Minderhout meer Willem Minderhout - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
De vertroosting der kunst Willem Minderhout
1512BS IcarusZoals u wellicht niet is ontgaan ben ik een belijdend sociaaldemocraat die zijn geloof in PvdA-verband probeert vorm te geven. De lidmaten van dit genootschap, zo kan ik u uit ervaring vertellen, zijn alles behalve eenvormig. Ik meen echter dat er een gemeenschappelijke karaktertrek te ontdekken is, namelijk het geloof dat als wij niet meebesturen de wereld in het algemeen en Nederland in het bijzonder wellicht niet meteen ten onder gaat, maar zich toch minstens richting afgrond beweegt. Had Freud nog geleefd, dan zou hij dit wellicht hebben gediagnosticeerd als het ‘Atlas-complex’. We zijn er van overtuigd dat als wij de wereld niet op onze schouders torsen de aarde uit zijn baan geraakt.

Als we wel meebesturen is het overigens niet veel beter met ons gesteld. Ieder compromis wordt gevoeld als een verraad aan onze principes en wordt uitgebreid betreurd in openbare sessies van boetedoening en zelfkastijding, waarna we als apotheose onze leider aan een schervengericht mogen onderwerpen.

Ons genootschap, dat nog niet zo lang geleden op de steun van ongeveer een derde van het electoraat mocht rekenen, is echter nogal uit de gratie geraakt. Over de oorzaken is veel te zeggen, maar daar wil ik het nu even niet over hebben. De laatste Gemeenteraadsverkiezingen werden we in Den Haag gehalveerd. We gingen van zes naar drie zetels. Toen ik in de Raad zat, tussen 2006 en 2010, hadden we een fractie van 15 leden. Een derde van het aantal zetels.

Tijdens de vorige periode hadden we nog een wethouder, Rabin Baldewsingh, die er toch maar mooi voor heeft gezorgd dat er in deze stad nog een stevig armoede- en werkgelegenheidsbeleid gevoerd werd. Deze periode lijkt de kans zeer klein dat we een wethouder mogen leveren. Machteloos moeten wij toezien hoe anderen de last van de bestuurlijke verantwoordelijkheid op hun schouders nemen. Als dat maar goed gaat!

Door een speling van het lot bezocht ik de vrijdag na de Gemeenteraadsverkiezingen de stad Brussel met een groep studenten om de Europese Unie ter plaatse te doorgronden. We plakten er een weekeinde aan vast. Niet alleen is Brussel altijd al een bezoek waard, ik had ook een geheime agenda. Ik wilde als therapie voor het recente verlies naar de collectie Oude Meesters in de Brusselse Musea voor Schone Kunsten.

Een ‘Oude Meester’ is bijzonder heilzaam voor mensen die aan het ‘Atlascomplex’ lijden: ‘De val van Icarus’ van Pieter Bruegel de Oude. Volgens mij, maar ik ben geen expert, is dat het eerste ironische schilderij uit de kunstgeschiedenis. Zoals u wellicht weet had Icarus van zijn vader Daedalus een paar vleugels gekregen met de uitdrukkelijke gebruiksaanwijzing om niet te hoog te vliegen, want dan zou de was die de veren aan de vleugels plakte smelten. Icarus vloog echter te hoog, verloor zijn veren en stortte jammerlijk in zee.

‘Wat heeft dat met de PvdA te maken?’, hoor ik u zeggen. ‘Is dit een verwijzing naar de afgeschudde ideologische veren, waardoor die partij in een vrije val geraakte?’ Nee, dat bedoel ik niet, al is dat wellicht een aardige bijvangst.
De vertroosting van Brueghels ‘Icarus’ zit hem juist in het ondramatische karakter van dit schilderij. Je moet heel goed kijken voordat je uberhaupt ziet wat zich erop afspeelt. Van Icarus is namelijk alleen in een hoekje een beentje te zien en een paar dwarrelende veren die in de golven verdwijnen. De visser aan de kust merkt er niets van. Hij zit waarschijnlijk naar zijn dobber te staren. De herder staart naar de lucht. En de boer? Hij ploegde voort zonder enig besef van het drama dat zich onder zijn ogen afspeelt.

Ik weet niet of Werumeus Buning dit schilderij van Brueghel voor ogen had toen hij ‘De ballade van de boer’ schreef. ‘Ter wille van de boer die ploegt, Besta de wereld voort! De rest is lucht en leegte.’
Desalniettemin lijkt het mij de moeite waard om alles uit de kast te halen om onze Icarus als een Fenix uit zijn as te laten verrijzen. Zo’n Atlascomplex is namelijk, alle ironie ten spijt, chronisch.

Werumeus Buning, ‘De ballade van de boer’
http://www.gedichten.nl/nedermap/poezie/poezie/31914.html

© 2018 Willem Minderhout
powered by CJ2