archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 5
Jaargang 22
14 november 2024
Nummer 7 verschijnt op
19 december 2024
Vermaak en Genot > Luister! delen printen terug
Genieten van klassieke muziek Arie de Jong

2205VG KlassiekIn oktober werd een week lang bij NPO Klassiek de ‘top 400’ uitgezonden, door de NPO zelf aangeduid als de ‘mooiste klassieke muziekstukken, uitgekozen door de luisteraar’. Nu valt er over smaak veel te twisten (en voor wie niet van onenigheid houdt valt er niet over te twisten) en dat gebeurde uiteraard ook. In de Volkskrant van 18 oktober schreef Merlijn Kerkhof een afkeurend stuk waar de weerzin van afspatte. Hoe durfde men de shoarmamuziek van Morricone (filmmuziek bij westerns) of allerlei composities van Einaudi (‘ik had liever gezien dat hij iets in de retail was gaan doen’) te waarderen? Terwijl de Mis voor dubbelkoor van Frank Martin er niet eens in bleek te staan, immers een stuk van de meest miskende componist aller tijden?
Deze verzuchting riep veel reacties op van lezers van de Volkskrant, zodat op 22 oktober een selectie van brieven van lezers werd gepubliceerd. De meesten hadden met grote instemming het stuk van Kerkhof geconsumeerd, anderen vonden het wel wat ver gaan allemaal.

Wat is klassieke muziek?

Het is een voorbeeld van een oude en niet op te lossen discussie. Om te beginnen: wat is ‘klassieke muziek’? Onder dit containerbegrip kun je veel vatten. Mijn echtgenote meldt, als ik vraag welke cd ik op moet zetten (ik weet het, het beluisteren van cd’s is uit de tijd, maar we zijn nu eenmaal in onze routines blijven hangen), ‘doe maar iets klassieks’. En dan zeg ik weer terug: ‘Geen idee wat je bedoelt. Wil je iets met zang, een solo-instrument, polyfone kerkmuziek, of moet het weer Bach zijn of Telemann?’ Zegt zij weer terug: ‘Geen zang! Doe maar Vivaldi.’ Dat u allen weet wat zich in ons onderkomen afspeelt. Verwarring over wat ‘klassieke muziek’ is.

Het volgende probleem is: ieders smaak is anders. Ik ken mensen die gek zijn op opera’s. Die werden trouwens in de 'Top 400' slecht bediend. Zelf vind ik de meeste opera’s niet om aan te horen. Te lang, te exaltaties en wat erger is: met een verhaal van niks. Terwijl er toch soms aardige melodietjes in zitten, vaak al ten gehore gebracht in de ouverture. Hoef je de rest niet meer te beluisteren.

Ooit kende ik iemand, ik vrees dat die nu niet meer in leven is, die volkomen weg was van alles van Mozart. Nou ja, alles? Dat weet ik niet, maar hij liet weten altijd naar Mozart te luisteren. Leek me een beperkte geest. Had hij wel eens kennis genomen van muziek van andere componisten? Al heb je vergelijkbare figuren die dol zijn op Bach. Let wel, je moet maar snappen dat ze Johann Sebastiaan bedoelen als ze het over Bach en niet een van de zonen. Die hebben namelijk ook verdienstelijk werk afgeleverd.

Mijn voorkeur

Hoe dan ook, smaken verschillen. Zo houd ik zelf onder meer van polyfone muziek uit de 15de en 16de eeuw, ook al beroerd terug te vinden in de top 400. Ik meen dat ik twee stukjes van Thomas Tallis ontdekte, waaronder Spem in alium, waar ik al eens een artikeltje over schreef in De Leunstoel. Blijkbaar zit dit deel van de klassieke muziek niet in het ijzeren repertoire van ‘music for the millions’. Het zij zo. Een volgende vraag is: wat is dan het ‘beste’?

Los van de definitie van wat klassieke muziek is, is er zo ontzettend veel. Ik schat dat ik zelf meer dan tweeduizend cd’s heb met ‘klassieke muziek’, al heb ik van veel stukken twee of meer uitvoeringen. Op zondagochtend lezend in een boek luister ik naar andere aangename muziek dan op andere tijdstippen. Er is geen heldere lijn in te ontdekken. Soms kies ik ervoor om op een zondag een heleboel te beluisteren van dezelfde componist. Tijd voor een dagje Zelenka, of juist Pärt, of pianoconcerten van Mozart, of Waalse polyfonie van De Lassus of Deprez.

Ik heb er begrip voor dat zo’n top 400 de smaak weerspiegelt van duizenden mensen. Jammer dat hun voorkeur wordt gestuurd door een ‘long list’ van ongeveer tweeduizend werken. Dan kruist men daarbinnen weer het bekende werk aan. Nog zo’n ergernis: De Mattheüs Passie duurt bijna vier uur, maar in zo’n top 400 gaat het altijd om hetzelfde stukje. Afgelopen week beluisterde ik de Canto Ostinato in een uitvoering voor vier piano’s, een versie van tweeëneenhalf uur. In de top 400 hoor je altijd het zelfde riedeltje, en niet zo’n totale compositie.

Helaas, ik kan het verlossende woord niet spreken. Laten we ons erbij neerleggen dat smaken verschillen, dat er geen definitie te geven is van ‘klassieke muziek’ en dat het zelfs beter is die term niet te gebruiken.

----------
De illustratie is van Petra Busstra.


© 2024 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "Luister!" -
Vermaak en Genot > Luister!
Genieten van klassieke muziek Arie de Jong
2205VG KlassiekIn oktober werd een week lang bij NPO Klassiek de ‘top 400’ uitgezonden, door de NPO zelf aangeduid als de ‘mooiste klassieke muziekstukken, uitgekozen door de luisteraar’. Nu valt er over smaak veel te twisten (en voor wie niet van onenigheid houdt valt er niet over te twisten) en dat gebeurde uiteraard ook. In de Volkskrant van 18 oktober schreef Merlijn Kerkhof een afkeurend stuk waar de weerzin van afspatte. Hoe durfde men de shoarmamuziek van Morricone (filmmuziek bij westerns) of allerlei composities van Einaudi (‘ik had liever gezien dat hij iets in de retail was gaan doen’) te waarderen? Terwijl de Mis voor dubbelkoor van Frank Martin er niet eens in bleek te staan, immers een stuk van de meest miskende componist aller tijden?
Deze verzuchting riep veel reacties op van lezers van de Volkskrant, zodat op 22 oktober een selectie van brieven van lezers werd gepubliceerd. De meesten hadden met grote instemming het stuk van Kerkhof geconsumeerd, anderen vonden het wel wat ver gaan allemaal.

Wat is klassieke muziek?

Het is een voorbeeld van een oude en niet op te lossen discussie. Om te beginnen: wat is ‘klassieke muziek’? Onder dit containerbegrip kun je veel vatten. Mijn echtgenote meldt, als ik vraag welke cd ik op moet zetten (ik weet het, het beluisteren van cd’s is uit de tijd, maar we zijn nu eenmaal in onze routines blijven hangen), ‘doe maar iets klassieks’. En dan zeg ik weer terug: ‘Geen idee wat je bedoelt. Wil je iets met zang, een solo-instrument, polyfone kerkmuziek, of moet het weer Bach zijn of Telemann?’ Zegt zij weer terug: ‘Geen zang! Doe maar Vivaldi.’ Dat u allen weet wat zich in ons onderkomen afspeelt. Verwarring over wat ‘klassieke muziek’ is.

Het volgende probleem is: ieders smaak is anders. Ik ken mensen die gek zijn op opera’s. Die werden trouwens in de 'Top 400' slecht bediend. Zelf vind ik de meeste opera’s niet om aan te horen. Te lang, te exaltaties en wat erger is: met een verhaal van niks. Terwijl er toch soms aardige melodietjes in zitten, vaak al ten gehore gebracht in de ouverture. Hoef je de rest niet meer te beluisteren.

Ooit kende ik iemand, ik vrees dat die nu niet meer in leven is, die volkomen weg was van alles van Mozart. Nou ja, alles? Dat weet ik niet, maar hij liet weten altijd naar Mozart te luisteren. Leek me een beperkte geest. Had hij wel eens kennis genomen van muziek van andere componisten? Al heb je vergelijkbare figuren die dol zijn op Bach. Let wel, je moet maar snappen dat ze Johann Sebastiaan bedoelen als ze het over Bach en niet een van de zonen. Die hebben namelijk ook verdienstelijk werk afgeleverd.

Mijn voorkeur

Hoe dan ook, smaken verschillen. Zo houd ik zelf onder meer van polyfone muziek uit de 15de en 16de eeuw, ook al beroerd terug te vinden in de top 400. Ik meen dat ik twee stukjes van Thomas Tallis ontdekte, waaronder Spem in alium, waar ik al eens een artikeltje over schreef in De Leunstoel. Blijkbaar zit dit deel van de klassieke muziek niet in het ijzeren repertoire van ‘music for the millions’. Het zij zo. Een volgende vraag is: wat is dan het ‘beste’?

Los van de definitie van wat klassieke muziek is, is er zo ontzettend veel. Ik schat dat ik zelf meer dan tweeduizend cd’s heb met ‘klassieke muziek’, al heb ik van veel stukken twee of meer uitvoeringen. Op zondagochtend lezend in een boek luister ik naar andere aangename muziek dan op andere tijdstippen. Er is geen heldere lijn in te ontdekken. Soms kies ik ervoor om op een zondag een heleboel te beluisteren van dezelfde componist. Tijd voor een dagje Zelenka, of juist Pärt, of pianoconcerten van Mozart, of Waalse polyfonie van De Lassus of Deprez.

Ik heb er begrip voor dat zo’n top 400 de smaak weerspiegelt van duizenden mensen. Jammer dat hun voorkeur wordt gestuurd door een ‘long list’ van ongeveer tweeduizend werken. Dan kruist men daarbinnen weer het bekende werk aan. Nog zo’n ergernis: De Mattheüs Passie duurt bijna vier uur, maar in zo’n top 400 gaat het altijd om hetzelfde stukje. Afgelopen week beluisterde ik de Canto Ostinato in een uitvoering voor vier piano’s, een versie van tweeëneenhalf uur. In de top 400 hoor je altijd het zelfde riedeltje, en niet zo’n totale compositie.

Helaas, ik kan het verlossende woord niet spreken. Laten we ons erbij neerleggen dat smaken verschillen, dat er geen definitie te geven is van ‘klassieke muziek’ en dat het zelfs beter is die term niet te gebruiken.

----------
De illustratie is van Petra Busstra.
© 2024 Arie de Jong
powered by CJ2