archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 5
Jaargang 22
14 november 2024
Nummer 7 verschijnt op
19 december 2024
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
De reus en de koe Claude Aendenboom

2205VG Reus en koeEen Oudnoorse mythe vertelt: 'In het begin was er niets, geen Aarde en geen hemel, een gapende leegte was er, en nergens gras. Ten noorden en ten zuiden van dit ‘Niemandsland’ ontstonden plots gebieden van vuur en ijs. Na verloop van tijd deed de hitte langzaam maar zeker het ijs smelten en uit de druppels groeide een reus en ook een koe,' aldus die mythe.

Ooit kreeg ik een boek van een buurman, hij was een gepensioneerd natuurkundige en leed aan slokdarmkanker. Jarenlang hadden we nauwelijks een woord gewisseld, maar we werden nu goede vrienden. Voor mijn veertigste verjaardag gaf hij me dus een boek: 'De eerste drie minuten', van de wetenschapper Steven Weinberg die in 1979 daarvoor de Nobelprijs Natuurkunde kreeg. Het gaat over het ontstaan van het heelal. Ik had net mijn eerste fysicacursus bestudeerd en dus barstte ik van energie om dit boek te verkennen. Ik vat het werk van Weinberg even samen:

De geboorte van de kosmos begint met een explosie van een minuscuul oeratoom. Het is niet zomaar een explosie maar eentje die op één tijdstip overal tegelijk plaatsvindt. Na ongeveer een honderdste deel van één seconde is de temperatuur van het heelal ongeveer honderdduizend miljoen graden Kelvin. De kosmosmaterie bevat enkel elementaire deeltjes waaronder de negatief geladen elektron die in grote aantallen optrad alsook de positronen die positief geladen zijn. Deze elementaire deeltjes ontstaan door zuivere energie maar worden kort daarna weer snel vernietigd. Bij deze temperatuur is de dichtheid van het heelal vierduizend miljoen keer zo groot als die van water. Na één tiende seconde daalt de temperatuur tot dertigduizend miljoen graden. Er komt veel materie vrij en uit de protonen en neutronen ontstaan atoomkernen van meer samengestelde aard.

Na 1,09 seconden is de dichtheid en temperatuur afgenomen en gedragen de neutrino's en antineutrino’s zich als vrije deeltjes, ze leveren enkel nog hun aandeel aan het zwaartekrachtsveld van het heelal.Een blok lood zou een lichtjaar (circa 9,5 biljoen km) dik moeten zijn om de helft van de neutrino's die er doorheen gaan, tegen te houden.

En plots koelt ons universum af tot 3000 miljoen graden, er zijn nu 13,82 seconden verlopen sinds onze oerknal. Het heelal vult zich met licht. Aan het eind van de eerste drie minuten bestaat de inhoud van het licht voornamelijk uit neutrino's en antineutrino’s.

Het heelal dijt nog vijftig miljard jaar uit volgens Weinbergs theorie die ook wel 'het standaardmodel' wordt genoemd.

Maar dan is de kosmische dichtheid groter of kleiner dan een bepaalde kritische dichtheid. De kernreacties in de sterren doven dan langzaam uit en laten zwarte gaten achter. Ons universum krimpt in, precies op omgekeerde wijze als bij haar uitdijing.

Sterft het Leven daadwerkelijk, drie minuten nadat de temperatuur de waarde van een miljard graden heeft bereikt? De meeste fysici beweren stellig van wel. Want ook de reus en de koe zijn nergens te bespeuren. Maar volgens de Oudnoorse mythe begint de wereld gewoon weer van vooraf aan.



© 2024 Claude Aendenboom meer Claude Aendenboom - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
De reus en de koe Claude Aendenboom
2205VG Reus en koeEen Oudnoorse mythe vertelt: 'In het begin was er niets, geen Aarde en geen hemel, een gapende leegte was er, en nergens gras. Ten noorden en ten zuiden van dit ‘Niemandsland’ ontstonden plots gebieden van vuur en ijs. Na verloop van tijd deed de hitte langzaam maar zeker het ijs smelten en uit de druppels groeide een reus en ook een koe,' aldus die mythe.

Ooit kreeg ik een boek van een buurman, hij was een gepensioneerd natuurkundige en leed aan slokdarmkanker. Jarenlang hadden we nauwelijks een woord gewisseld, maar we werden nu goede vrienden. Voor mijn veertigste verjaardag gaf hij me dus een boek: 'De eerste drie minuten', van de wetenschapper Steven Weinberg die in 1979 daarvoor de Nobelprijs Natuurkunde kreeg. Het gaat over het ontstaan van het heelal. Ik had net mijn eerste fysicacursus bestudeerd en dus barstte ik van energie om dit boek te verkennen. Ik vat het werk van Weinberg even samen:

De geboorte van de kosmos begint met een explosie van een minuscuul oeratoom. Het is niet zomaar een explosie maar eentje die op één tijdstip overal tegelijk plaatsvindt. Na ongeveer een honderdste deel van één seconde is de temperatuur van het heelal ongeveer honderdduizend miljoen graden Kelvin. De kosmosmaterie bevat enkel elementaire deeltjes waaronder de negatief geladen elektron die in grote aantallen optrad alsook de positronen die positief geladen zijn. Deze elementaire deeltjes ontstaan door zuivere energie maar worden kort daarna weer snel vernietigd. Bij deze temperatuur is de dichtheid van het heelal vierduizend miljoen keer zo groot als die van water. Na één tiende seconde daalt de temperatuur tot dertigduizend miljoen graden. Er komt veel materie vrij en uit de protonen en neutronen ontstaan atoomkernen van meer samengestelde aard.

Na 1,09 seconden is de dichtheid en temperatuur afgenomen en gedragen de neutrino's en antineutrino’s zich als vrije deeltjes, ze leveren enkel nog hun aandeel aan het zwaartekrachtsveld van het heelal.Een blok lood zou een lichtjaar (circa 9,5 biljoen km) dik moeten zijn om de helft van de neutrino's die er doorheen gaan, tegen te houden.

En plots koelt ons universum af tot 3000 miljoen graden, er zijn nu 13,82 seconden verlopen sinds onze oerknal. Het heelal vult zich met licht. Aan het eind van de eerste drie minuten bestaat de inhoud van het licht voornamelijk uit neutrino's en antineutrino’s.

Het heelal dijt nog vijftig miljard jaar uit volgens Weinbergs theorie die ook wel 'het standaardmodel' wordt genoemd.

Maar dan is de kosmische dichtheid groter of kleiner dan een bepaalde kritische dichtheid. De kernreacties in de sterren doven dan langzaam uit en laten zwarte gaten achter. Ons universum krimpt in, precies op omgekeerde wijze als bij haar uitdijing.

Sterft het Leven daadwerkelijk, drie minuten nadat de temperatuur de waarde van een miljard graden heeft bereikt? De meeste fysici beweren stellig van wel. Want ook de reus en de koe zijn nergens te bespeuren. Maar volgens de Oudnoorse mythe begint de wereld gewoon weer van vooraf aan.

© 2024 Claude Aendenboom
powered by CJ2