Tot mijn genoegen las ik dat Barbados een republiek wordt en afscheid neemt van het Britse Koningshuis als staatshoofd van dit kleine land met minder dan 300.000 inwoners. Dat gebeurde op 30 november 2021 en voortaan is de ‘Gouverneur-Generaal’ van Barbados de president van Barbados, Sandra Mason. 

Nu ben ik dol op zottigheid, en dat de Britse Koningin nog immer staatshoofd is van een groot aantal landen die voorheen een kolonie of mandaatgebied waren van Groot-Brittannië beschouw ik als een vorm van zottigheid die passend zou zijn in het vieren van carnaval. Serieuze landen als Canada, Nieuw-Zeeland en Australië worden, in naam natuurlijk, nog steeds bestuurd door de Britse Koningin. Wat de vraag oproept: hoeveel werk heeft zij daaraan? Wat doet ze voor die landen? Geen zak natuurlijk, want in haar naam is in deze landen een ‘Gouverneur-Generaal’ aangesteld en die fungeert feitelijk als president met beperkte bevoegdheden. De belangrijkste functie in deze landen is immers die van minister-president. De bemoeienis van de Britse Koningin beperkt zich dus tot het formeel benoemen van de Gouverneur-Generaal, ongetwijfeld op voordracht van het parlement in zo’n land.

Barbados is niet uitgetreden, er zijn nog steeds 53 landen deelgenoot van het ‘Gemenebest van Naties’, een verhullende naam om het niet meer het ‘Britse Gemenebest’ te hoeven noemen. Aan het hoofd van dat Gemenebest staat Elisabeth II, maar niet in elk van de landen die deelnemen is zij nog staatshoofd. Sommige landen hebben zich, net als Barbados nu, getransformeerd tot republiek, zodat de Britse vorst zelfs formeel geen bemoeienis heeft met de aanstelling van de president van dat land of welke andere functionaris ook. Wat weer een vraag oproept: wat stelt het eigenlijk voor om deel uit te maken van dit Gemenebest? Het kan nog steeds gekker. In 1995 koos Mozambique ervoor om lid te worden van dit Gemenebest, terwijl het nooit kolonie of mandaatgebied is geweest van Groot-Brittannië! Mozambique ligt overigens ingeklemd tussen landen die er al wel lid van waren en koos ervoor om het dan ook te zijn: beter voor de contacten.

Op de een of andere manier moet het betekenis hebben lid te zijn van het Gemenebest, want in de loop van de tijd is er wel wat te doen geweest over het lidmaatschap van deze vreemde vereniging. Zo is Zuid-Afrika er tijdens de apartheid buiten gehouden, maar het trad weer toe nadat de apartheid was afgeschaft. Gambia stapte er in 2013 uit, maar koos ervoor om vijf jaar later weer lid te worden. Ooit was de regel dat een lid van het Gemenebest monarchie moest zijn en de vorst van Engeland moest erkennen als staatshoofd, dus toen Ierland een republiek werd in 1949 verloor het automatisch het lidmaatschap. Ierland heeft dat altijd zo gelaten, ook toen die regel was geschrapt: verstandig lijkt mij. Uiteraard betekent het wel dat Ierland niet kan deelnemen aan de Gemenebestspelen, een klein soort Olympische Spelen, voor landen van het Gemenebest.

Het Gemenebest van Naties is een statenbond. Nu blijken er nog een aantal te zijn, elk even betekenisloos als het Britse. Zo is Australië, lid van het Britse Gemenebest, op zijn beurt een federatie en daarmee ook een statenbond. De voormalige Sovjet-Unie is na het uiteenvallen ook getransformeerd tot een statenbond.

Maar hoe moet je het Koninkrijk der Nederlanden noemen? Dat is een apart soort natie, met als deelnemers vier landen: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. Met een Koninkrijksregering, bestaande uit alle Nederlandse ministers plus de gevolmachtigde ministers van de drie andere landen en formeel het staatshoofd. Er zijn kwesties die op die manier afgehandeld worden. Bijna niemand in Nederland is zich daar bewust van, maar in de overzeese delen van het Koninkrijk weet men dit maar al te goed. Elk van de drie eilandnaties kent ook een Gouverneur, benoemd door de Nederlandse Koning. Overigens wordt erop gelet dat dit iemand is uit zo’n eilandstaat. Gelukkig worden er geen Nederlandse gezaghebbende figuren neergezet. Het Britse Gemenebest mag vreemd zijn, wij kunnen er ook wat van. Overigens is er ook een sportwedstrijd aan verbonden, de Koninkrijksspelen.

----------

Het vlaggenboeket linksboven is van Coc van Duijn