archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > Buitenlandse zaken delen printen terug
Het vervolg wordt bloedstollend Wilko Voordouw

1414BS MacronWaarschijnlijk is Emmanuel Macron de minst te benijden president van Frankrijk sinds de invoering van de Vijfde Republiek. De ‘president elect’ weet zich gesteund door twee van de drie Fransen die de moeite hebben genomen om te gaan stemmen. Een derde steunde Marine Le Pen. Een kwart van de stemgerechtigden bleef thuis of stemde blanco. Conclusie: een meerderheid kiest liever voor een experiment met de politiek onervaren ex-bankier en oud-minister Macron dan voor een waagstuk met de 48-jarige extreemrechtse voorvrouw Le Pen. Macron, zo moeten veel Fransen hebben gedacht, zal misschien fouten maken, maar zeker geen onrepareerbare flaters slaan.

Komende zondag wordt Macron met veel ceremonieel binnengehaald als nieuwe bewoner van het Elysée. En dan begint pas zijn grote gevecht. Want er liggen veel beren op de weg voor de nieuwe president, die zijn politieke beweging ‘En Marche!’ pas iets meer dan een jaar geleden oprichtte.

Eén ding is zeker: fouten zal Macron, voor het eerst in een gekozen ambt, zeker maken. Hij zal ook te kampen krijgen met een aantal handicaps. De eerste: hij heeft de twee traditionele partijen pijn gedaan. De socialisten zijn gedecimeerd. De conservatieven zijn in hun eigen zwaard gevallen door de omstreden kandidatuur van François Fillon te handhaven. Uit beide partijen zijn mensen overgelopen naar het kamp van Macron. Degenen die in hun partijen bleven, willen zo snel mogelijk met hem afrekenen. Alle aanleidingen daartoe zullen worden aangegrepen.

De wraak van socialisten en republikeinen kan al snel komen. Want het is maar zeer de vraag hoe groot de marge is waarover Macron de komende vijf jaar kan beschikken. Natuurlijk gaat hij snel een regering formeren, een premier benoemen. De eerste weken heeft Macron enige speelruimte. Maar het is de grote vraag wat daarvan over is zodra op 11 en 18 juni de parlementsverkiezingen zijn gehouden. Dan volgt het antwoord op de vraag: met welke Assemblée Nationale zal de kersverse president het de komende jaren moeten doen.

De voortekenen zijn niet echt goed te noemen voor Macron. Want niemand verwacht dat hij vanaf 18 juni zal beschikken over een comfortabele meerderheid in het 577 zetels tellende parlement, de Assemblée nationale. Als de president geen ‘eigen’ meerderheid heeft, moet hij gaan ‘samenwonen’, een zogenaamde cohabitation vormen met een hem vijandige parlementaire meerderheid.

Dat zit zo. Frakrijk is opgedeeld in 577 kiesdistricten. En in elk van die stukjes Frankrijk wordt in feite een zelfstandige parlementsverkiezing gehouden. Iedere partij presenteert een kandidaat in die kiesdistricten. In de eerste ronde gebeurt hetzelfde als bij de presidentsverkiezingen: het overschot aan kandidaten wordt geëlimineerd. Maar er is een complicerende factor: er kunnen meer dan twee kandidaten overblijven. Iedereen die meer stemmen vergaart dan 12,5 procent van het aantal geregistreerde kiezers in dat district, mag aan de tweede ronde meedoen. Triangulaires (met drie kandidaten in de tweede ronde), of quadrangulaires (met vier kandidaten) komen regelmatig voor. Het maakt de uitkomst minder voorspelbaar. En de andere complicerende factor is dat kleinere partijen (of net opgerichte partijen) maar met moeite aan die kiesdrempel kunnen voldoen. Zelfs het Front National, toch intussen een partij om rekening mee te houden, zal op 18 juni slechts een klein aantal zetels behalen, ondanks de hoge score bij de presidentsverkiezingen. Grote partijen profiteren van het systeem, de kleintjes schrapen met moeite een paar zetels bij elkaar. Ter vergelijking: in de huidige Assemblee heeft de partij van Marine Le Pen 2 van de 577 zetels, terwijl die partij vijf jaar geleden goed was voor ruim 20 procent van de stemmen. In het Europees parlement, waar gestemd wordt volgens het proportionele systeem, heeft de partij 23 van de 74 Franse zetels.

Emmanuel Macron kon in de presidentsverkiezing gebruik maken van zijn relatieve populariteit (en vooral van de impopulariteit van Fillon, de socialist Benoît Hamon en de verdeeldheid in het linkse kamp). Nu moet hij bewijzen dat zijn politieke beweging ‘En Marche!’, pas opgericht op 6 april 2016, al net zo geworteld is in de Franse samenleving als de Parti Socialiste (uit 1905) of de conservatieve Les Républicains, die ook al tijden deel uitmaakt van het politieke landschap. Een vrijwel onmogelijke opgave.

Bovendien: veel Fransen stemmen in de parlementsverkiezingen op een ‘bekend gezicht’, vaak een politicus die al lange tijd in het district actief is en die bijvoorbeeld een extra school of een stuk snelweg naar de streek heeft gebracht. Of die gezorgd heeft voor een baantje voor een neef van een neef. Of die het bestemmingsplan zo heeft veranderd dat die lokale boer zijn grond voor een huizenbouwprijs heeft kunnen verkopen. Clièntelisme? Misschien. Maar in ieder geval: zo iemand is bijna niet te onttronen. Er zijn tientallen ‘députés’ die al tientallen jaren hun streek vertegenwoordigen. Ze hebben er hun eigen kantoortje, waar ze op zaterdag de klachten van de streekgenoten aanhoren en zoeken naar een oplossing. Die worteling hebben de veelal jeugdige aanhangers van Macron nog niet. En dat zou wel eens een serieus probleem kunnen opleveren voor de president. Voor zover bekend zijn er nu een kleine twintig politici die het stempel ‘En Marche!’ hebben gekregen. Dus nog ruim 500 kiesdistricten te gaan.

Het lijkt onvermijdelijk dat Macron in zee gaat met politici van gevestigde partijen, die besloten hebben zich tot de ‘majorité présidentielle’ te bekeren. Macron hoeft geen wervingsadvertentie te plaatsen. Tientallen politici staan in de rij en ze komen zowel vanuit de Parti Socialiste, als uit Les Républicains. Er zitten ministers bij (Jean-Yves Le Drian, defensie), kamerleden, burgemeesters als Gérard Collomb (Lyon), lokale partijbestuurders als Jean Paul Delevoye (rechts) en ook een oud-presidentskandidaat en voormalig minister als François Bayrou (christendemocraat). Maar dat zijn wel mensen die al lange tijd in de politiek zitten, die het oude belichamen en dus allesbehalve de vernieuwing zijn die Macron zo graag wil.

Veel tijd om deze kwestie op te lossen heeft Macron niet. Ook kan hij niet te lang nadenken over de samenstelling van zijn overgangsregering, of de naam van zijn premier. Die zal ongetwijfeld een zwaargewicht zijn, omdat in het Franse bestel de premier de rotklussen mag opknappen voor de president. Dan heb je een dikke huid nodig.

Zeker is dat Macron, om het eens in goed Frans te zeggen ‘le cul entre deux chaises’ heeft, in een spagaat zit. Vernieuwt hij te veel, dan is de kans op mislukking groot. Zet hij te veel oudgedienden in, dan zal zijn achterban teleurgesteld reageren. Voor wat het waard is: na de eerste ronde berekende een opiniepeiler het mogelijke aantal Kamerzetels voor de partijen, ook al werd in de verantwoording niet duidelijk hoe de berekening was gemaakt. Het kwam er op neer dat Macron een stevig fundament kan bouwen van ruim 200 kamerleden - maar dan dus vooral afkomstig uit de oude politiek. De conservatieven zouden ook op ruim 200 députés kunnen rekenen. Het Front National mag rekenen op 15 tot 25 zetels en de socialisten worden weggevaagd: nu hebben ze nog een meerderheid in het parlement; na 18 juni zouden ze uitkomen op hooguit 45 zetels. Waren de presidentsverkiezingen al spannend, het vervolg zal bloedstollend zijn.

Mlle K - Le Cul Entre Deux Chaises

-----------
Het plaatje is van Henk Klaren


© 2017 Wilko Voordouw meer Wilko Voordouw - meer "Buitenlandse zaken" -
Beschouwingen > Buitenlandse zaken
Het vervolg wordt bloedstollend Wilko Voordouw
1414BS MacronWaarschijnlijk is Emmanuel Macron de minst te benijden president van Frankrijk sinds de invoering van de Vijfde Republiek. De ‘president elect’ weet zich gesteund door twee van de drie Fransen die de moeite hebben genomen om te gaan stemmen. Een derde steunde Marine Le Pen. Een kwart van de stemgerechtigden bleef thuis of stemde blanco. Conclusie: een meerderheid kiest liever voor een experiment met de politiek onervaren ex-bankier en oud-minister Macron dan voor een waagstuk met de 48-jarige extreemrechtse voorvrouw Le Pen. Macron, zo moeten veel Fransen hebben gedacht, zal misschien fouten maken, maar zeker geen onrepareerbare flaters slaan.

Komende zondag wordt Macron met veel ceremonieel binnengehaald als nieuwe bewoner van het Elysée. En dan begint pas zijn grote gevecht. Want er liggen veel beren op de weg voor de nieuwe president, die zijn politieke beweging ‘En Marche!’ pas iets meer dan een jaar geleden oprichtte.

Eén ding is zeker: fouten zal Macron, voor het eerst in een gekozen ambt, zeker maken. Hij zal ook te kampen krijgen met een aantal handicaps. De eerste: hij heeft de twee traditionele partijen pijn gedaan. De socialisten zijn gedecimeerd. De conservatieven zijn in hun eigen zwaard gevallen door de omstreden kandidatuur van François Fillon te handhaven. Uit beide partijen zijn mensen overgelopen naar het kamp van Macron. Degenen die in hun partijen bleven, willen zo snel mogelijk met hem afrekenen. Alle aanleidingen daartoe zullen worden aangegrepen.

De wraak van socialisten en republikeinen kan al snel komen. Want het is maar zeer de vraag hoe groot de marge is waarover Macron de komende vijf jaar kan beschikken. Natuurlijk gaat hij snel een regering formeren, een premier benoemen. De eerste weken heeft Macron enige speelruimte. Maar het is de grote vraag wat daarvan over is zodra op 11 en 18 juni de parlementsverkiezingen zijn gehouden. Dan volgt het antwoord op de vraag: met welke Assemblée Nationale zal de kersverse president het de komende jaren moeten doen.

De voortekenen zijn niet echt goed te noemen voor Macron. Want niemand verwacht dat hij vanaf 18 juni zal beschikken over een comfortabele meerderheid in het 577 zetels tellende parlement, de Assemblée nationale. Als de president geen ‘eigen’ meerderheid heeft, moet hij gaan ‘samenwonen’, een zogenaamde cohabitation vormen met een hem vijandige parlementaire meerderheid.

Dat zit zo. Frakrijk is opgedeeld in 577 kiesdistricten. En in elk van die stukjes Frankrijk wordt in feite een zelfstandige parlementsverkiezing gehouden. Iedere partij presenteert een kandidaat in die kiesdistricten. In de eerste ronde gebeurt hetzelfde als bij de presidentsverkiezingen: het overschot aan kandidaten wordt geëlimineerd. Maar er is een complicerende factor: er kunnen meer dan twee kandidaten overblijven. Iedereen die meer stemmen vergaart dan 12,5 procent van het aantal geregistreerde kiezers in dat district, mag aan de tweede ronde meedoen. Triangulaires (met drie kandidaten in de tweede ronde), of quadrangulaires (met vier kandidaten) komen regelmatig voor. Het maakt de uitkomst minder voorspelbaar. En de andere complicerende factor is dat kleinere partijen (of net opgerichte partijen) maar met moeite aan die kiesdrempel kunnen voldoen. Zelfs het Front National, toch intussen een partij om rekening mee te houden, zal op 18 juni slechts een klein aantal zetels behalen, ondanks de hoge score bij de presidentsverkiezingen. Grote partijen profiteren van het systeem, de kleintjes schrapen met moeite een paar zetels bij elkaar. Ter vergelijking: in de huidige Assemblee heeft de partij van Marine Le Pen 2 van de 577 zetels, terwijl die partij vijf jaar geleden goed was voor ruim 20 procent van de stemmen. In het Europees parlement, waar gestemd wordt volgens het proportionele systeem, heeft de partij 23 van de 74 Franse zetels.

Emmanuel Macron kon in de presidentsverkiezing gebruik maken van zijn relatieve populariteit (en vooral van de impopulariteit van Fillon, de socialist Benoît Hamon en de verdeeldheid in het linkse kamp). Nu moet hij bewijzen dat zijn politieke beweging ‘En Marche!’, pas opgericht op 6 april 2016, al net zo geworteld is in de Franse samenleving als de Parti Socialiste (uit 1905) of de conservatieve Les Républicains, die ook al tijden deel uitmaakt van het politieke landschap. Een vrijwel onmogelijke opgave.

Bovendien: veel Fransen stemmen in de parlementsverkiezingen op een ‘bekend gezicht’, vaak een politicus die al lange tijd in het district actief is en die bijvoorbeeld een extra school of een stuk snelweg naar de streek heeft gebracht. Of die gezorgd heeft voor een baantje voor een neef van een neef. Of die het bestemmingsplan zo heeft veranderd dat die lokale boer zijn grond voor een huizenbouwprijs heeft kunnen verkopen. Clièntelisme? Misschien. Maar in ieder geval: zo iemand is bijna niet te onttronen. Er zijn tientallen ‘députés’ die al tientallen jaren hun streek vertegenwoordigen. Ze hebben er hun eigen kantoortje, waar ze op zaterdag de klachten van de streekgenoten aanhoren en zoeken naar een oplossing. Die worteling hebben de veelal jeugdige aanhangers van Macron nog niet. En dat zou wel eens een serieus probleem kunnen opleveren voor de president. Voor zover bekend zijn er nu een kleine twintig politici die het stempel ‘En Marche!’ hebben gekregen. Dus nog ruim 500 kiesdistricten te gaan.

Het lijkt onvermijdelijk dat Macron in zee gaat met politici van gevestigde partijen, die besloten hebben zich tot de ‘majorité présidentielle’ te bekeren. Macron hoeft geen wervingsadvertentie te plaatsen. Tientallen politici staan in de rij en ze komen zowel vanuit de Parti Socialiste, als uit Les Républicains. Er zitten ministers bij (Jean-Yves Le Drian, defensie), kamerleden, burgemeesters als Gérard Collomb (Lyon), lokale partijbestuurders als Jean Paul Delevoye (rechts) en ook een oud-presidentskandidaat en voormalig minister als François Bayrou (christendemocraat). Maar dat zijn wel mensen die al lange tijd in de politiek zitten, die het oude belichamen en dus allesbehalve de vernieuwing zijn die Macron zo graag wil.

Veel tijd om deze kwestie op te lossen heeft Macron niet. Ook kan hij niet te lang nadenken over de samenstelling van zijn overgangsregering, of de naam van zijn premier. Die zal ongetwijfeld een zwaargewicht zijn, omdat in het Franse bestel de premier de rotklussen mag opknappen voor de president. Dan heb je een dikke huid nodig.

Zeker is dat Macron, om het eens in goed Frans te zeggen ‘le cul entre deux chaises’ heeft, in een spagaat zit. Vernieuwt hij te veel, dan is de kans op mislukking groot. Zet hij te veel oudgedienden in, dan zal zijn achterban teleurgesteld reageren. Voor wat het waard is: na de eerste ronde berekende een opiniepeiler het mogelijke aantal Kamerzetels voor de partijen, ook al werd in de verantwoording niet duidelijk hoe de berekening was gemaakt. Het kwam er op neer dat Macron een stevig fundament kan bouwen van ruim 200 kamerleden - maar dan dus vooral afkomstig uit de oude politiek. De conservatieven zouden ook op ruim 200 députés kunnen rekenen. Het Front National mag rekenen op 15 tot 25 zetels en de socialisten worden weggevaagd: nu hebben ze nog een meerderheid in het parlement; na 18 juni zouden ze uitkomen op hooguit 45 zetels. Waren de presidentsverkiezingen al spannend, het vervolg zal bloedstollend zijn.

Mlle K - Le Cul Entre Deux Chaises

-----------
Het plaatje is van Henk Klaren
© 2017 Wilko Voordouw
powered by CJ2