 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
|
 |
 |
|
 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
 |
|
 |
|||||||||||||||||||||||||||
| Beschouwingen > Buitenlandse zaken | ||||
| Een nieuwe bewapeningswedloop? | Paul Bordewijk | |||
 Het zijn verwarrende tijden. Soms lijkt in het politieke spectrum links-rechts verwisseld. Wat je eerst bij links aantrof, vind je nu aan de rechter kant: afkeer van de rechtsstaat, geen respect voor de autoriteiten, liefde voor het referendum, verlangen naar polarisatie, afkeer van de Europese integratie. Ooit stemde GroenLinks tegen het Verdrag van Maastricht, dat kun je je nu niet meer voorstellen.Die wisseling van standpunten geldt ook voor de bewapening. In de jaren zeventig werden er door de toenmalige Sovjet-Unie een groot aantal middellange-afstandsraketten met kernkoppen opgesteld, waarmee landen in West-Europa, maar ook China, getroffen konden worden. Als reactie daarop besloot de NAVO in 1979 tot plaatsing van 572 raketten met een enkelvoudige kernlading in West-Europa, waarvan 48 in Nederland (op Woensdrecht). Men bood de Sovjet-Unie tegelijkertijd aan te onderhandelen over vermindering van beide soorten wapens (het ‘dubbelbesluit’). Ondanks deze intentie stuitte de plaatsing op veel weerstand in West-Europa en vooral in Nederland. De weerstand werd gebundeld in het Comité Kruisraketten Nee, waarin ook vertegenwoordigers van een aantal politieke partijen zaten, niet alleen de voorgangers van GroenLinks, maar ook PvdA en D66. Het comité bracht in 1983 550.000 demonstranten op de been en zamelde in 1985 3,7 miljoen handtekeningen in. Uiteindelijk zou de plaatsing in Nederland niet doorgaan omdat in 1987 de VS en de Sovjet-Unie tot overeenstemming kwamen, nadat in 1985 Gorbatsjov aan de macht was gekomen. PvdA en D66 wezen toen dus de NAVO-strategie van bewapeningsbeheersing door onderhandeling af en kozen voor het eenzijdig doorbreken van de bewapeningswedloop, daarin gesteund door miljoenen Nederlanders. Die houding heeft zeker bijgedragen aan het succes van de PvdA bij de Kamerverkiezingen van 1986, toen de PvdA zijn op één na beste resultaat ooit behaalde en er nog maar drie zetels overbleven voor partijen links van de PvdA, twee voor de PPR en één voor de PSP. De CPN werd weggestemd. Tegenwoordig is dat heel anders. De partijen die indertijd deel uitmaakten van het Comité Kruisraketten Nee zijn voor verhoging van onze defensie-uitgaven. Ze vinden Poetin bedreigend, terwijl juist aan de rechterkant van het politiek spectrum mensen denken dat dat wel meevalt. Nu is er veel op Poetin aan te merken. Rusland is geen democratisch land en er vinden regelmatig schendingen van de mensenrechten plaats, maar in de tijd van de kruisraketten was dat nog veel erger. In NAVO-lid Turkije worden op dit moment de mensenrechten op grotere schaal geschonden dan in Rusland en wanneer Trump zijn gang kan gaan zal er van de mensenrechten in de VS ook weinig overblijven. Sinds de val van de Berlijnse muur in 1989 heeft Nederland veel bezuinigd op defensie. Dat noemden we het vredesdividend. De stemming is nu dat we te veel bezuinigd hebben en dat we defensie-uitgaven weer moeten verhogen. Liefst tot 2% van het BBP zoals dat door de NAVO-landen is afgesproken. Donald Trump vindt dat ook. Wie echter naar de internationale verhoudingen kijkt ziet dat dat helemaal niet voor de hand ligt. Niet alleen de NAVO landen hebben bezuinigd op defensie, Rusland deed dat nog veel sterker. Daarbij komt dat het aantal leden van de NAVO is toegenomen, terwijl het Warschau pact is ontbonden en Rusland een stuk kleiner is dan de voormalige Sovjet Unie. Het CBS heeft de defensie-uitgaven van verschillende landen op een rijtje gezet, zie vooral de bijlage ‘De opkomst van nieuwe militaire supermachten’, p. 10. Dan blijkt dat in 2014 52% van de mondiale defensie-uitgaven voor rekening van de NAVO kwam (VS: 34%, overige landen 18%) en slechts 5% voor rekening van Rusland, evenveel als Saoedi-Arabië. Ik heb mij even afgevraagd of de site van het CBS misschien gehackt is vanuit Rusland, maar dat lijkt me te ver gezocht. De NAVO landen gaven tezamen dus tienmaal zo veel geld uit aan defensie als Rusland. Wanneer de bijdrage van de NAVO landen buiten Amerika zou stijgen naar 2% BBP, zou er een kwart bijkomen, ongeveer evenveel als de totale Russische defensie uitgaven in 2014. Toch wordt in deze CBS publicatie het achterblijven van onze defensie-uitgaven zwaar aangezet, terwijl je echt moet doorlezen om deze onevenwichtigheid in de internationale verhoudingen te onderkennen. Nu zijn de uitgaven door verschillende landen niet helemaal te vergelijken: een arm land kan voor hetzelfde geld meer soldaten op de been brengen dan een rijk land. Maar voor wapentuig geldt dat niet. En wanneer een land een hoog BBP heeft komt dat meestal door een hoge arbeidsproductiviteit en waarom zou dat niet ook resulteren in een efficiëntere defensie. Een ander punt is dat de Russische defensie-uitgaven sneller stijgen dan die van het Westen, maar dat neemt niet weg dat Rusland op dit moment veel en veel minder uitgeeft. Waarom zouden de NAVO-landen dan hun uitgaven moeten laten groeien tot 2% BBP, zolang er een groot militair overwicht is op de eventuele tegenstander? Ik kan de indruk niet van mij afzetten dat het voor een belangrijk deel bureaupolitiek is: wie werkt in de buitenland- en defensiesector wil graag groot en belangrijk zijn en dus over een groot budget beschikken. Daarnaast spelen de lobbyisten van het militair-industrieel complex uiteraard hun deuntje mee. Daarom vindt men het ook wel mooi dat Trump wil dat andere NAVO landen meer aan defensie gaan uitgeven, ook al is dat helemaal niet nodig. In Brussel droomt men al van een EU leger, terwijl (ook wanneer Amerika het af laat weten) we vanwege de Brexit voor onze defensie beter op de NAVO kunnen vertrouwen dan op de EU. Maar ja, zo’n EU leger is natuurlijk ook handig om ongehoorzame lidstaten tot de orde te roepen. Trump lijkt niet van plan de Amerikaanse defensie-uitgaven te laten dalen wanneer Europa zijn uitgaven verhoogt, hoewel het moeilijk is er achter te komen wat hij nu eigenlijk wil. Stijgende defensie-uitgaven van de NAVO zouden voor Rusland aanleiding kunnen zijn er ook nog een schepje bovenop te doen, uit angst dat het Westen in Rusland een regime change wil afdwingen. Daarmee heb je de bewapeningswedloop die volgens mij juist voorkomen moet worden. Rusland voelt zich toch al bedreigd door de uitbreiding van de NAVO (in strijd met de afspraken met Gorbatsjov, die door het Westen is afgeserveerd als nuttige idioot) en door verschillende pogingen van het Westen om andere regimes omver te werpen. Maar is Rusland dan niet gevaarlijk? In de Oekraïne probeert Poetin de weeffouten te herstellen die gemaakt zijn bij het opsplitsen van de Sovjet-Unie. Stel dat Friesland zich zou afsplitsen van Nederland, zou dan Vlieland geen recht hebben op zijn beurt voor Nederland te kiezen? Op Vlieland spreken ze geen Fries en het eiland is pas in 1942 tijdens de Duitse bezetting bij Friesland ingedeeld. Zo probeert Rusland ook gebieden waar Russen wonen, maar die met het uiteenvallen van de Sovjet Unie buiten Rusland kwamen te liggen, weer te integreren. Als de bevolking het daarmee eens is, lijkt mij daar niets op tegen. Voor onze ‘buitenlandcommunity’ is dat onbespreekbaar. Natuurlijk was Rusland ook betrokken bij het neerhalen van de MH17. Maar alles wijst erop dat dat een tragische vergissing was, omdat het toestel werd aangezien voor een Oekraïens militair vliegtuig dat dood en verderf kwam zaaien. Zulke vergissingen komen in oorlogstijd vaker voor, denk aan het neerhalen van een Iraans passagiersvliegtuig in 1998 door de VS en de Engelse bombardementen op Nijmegen en op het Bezuidenhout in de oorlog. Zoiets is vreselijk voor de slachtoffers en hun nabestaanden, maar in het geval van de MH17 kon ik mij niet aan de indruk onttrekken dat dit vreselijke incident over de hoofden van de slachtoffers gebruikt werd om Rusland in een kwaad daglicht te zetten en zo het draagvlak voor hogere militaire uitgaven te versterken. We kunnen het geld dat wordt geclaimd voor verhoging van de NAVO uitgaven beter besteden. Maar het risico is ook levensgroot dat verhoging van onze militaire uitgaven leidt tot een nieuwe bewapeningswedloop die onze veiligheid juist schaadt, in plaats van die te bevorderen. ---- Het plaatje is van Henk Klaren |
||||
| © 2017 Paul Bordewijk | ||||
|
|
|
||
|
powered by CJ2 | |||