Kritiek op een verenigd Europa wuif ik vrolijk weg: ik heb er niets op tegen. Europa is mijn favoriete continent. Dat komt ook omdat ik, door een pas recent overwonnen vliegangst, nog geen ander continent heb bezocht. Soit. Europa is voor mij Parijs, Berlijn, Rome, cultuur, oudheid. Daar wil ik graag bijhoren. Bovendien hebben we de Euro die ons heeft bevrijd van omrekenhoofdpijn. Vroeger was dat allemaal anders. Als ik alleen al denk aan mijn gevechten in Italië, het land dat ik het meest bezocht heb.

Meer dan 30 jaar geleden stapte ik na een 24 uur durende treinreis volkomen door elkaar geschud en uitgedroogd uit op een perron in Milaan. Mijn eerste wens was koffie. Een grote koffer achter me aanslepend door de stationshal ging ik op zoek. Toen ik eindelijk een stationsbar had gevonden en volkomen schor in mijn beste Italiaans een espresso bestelde werd ik nors verwezen naar de kassa. Eerst betalen, dan koffie! Bij de kassa kreeg ik een bonnetje en moest dat weer afgeven aan de bar. Nu kreeg ik wel een espresso. In mijn optiek een volkomen nutteloze handeling (je kan toch ook bij de barman afrekenen?) Maar ja, 's-lands wijs, 's-lands eer. Misschien houden ze in Italië van werkverschaffing of hebben ze ruime ervaring met niet-betalende weglopers.

Wijn bestellen, ook zoiets. Bestel je een rode of witte wijn dan verwacht je een glaasje te krijgen. In Italië niet dus. Daar krijg je meteen een hele fles voorgezet. De fles wordt ook nog eens razendsnel ontkurkt, zodat je niet eens de kans krijgt de fout snel recht te zetten. (Volgens mij doen ze het er gewoon om, die struikrovers!). Het vervelende is dat je dat ook weer zo snel vergeet... Zo heb ik, door nood gedwongen, heel wat flessen Italiaanse wijn leeg moeten drinken. Zeer tegen mijn zin uiteraard.

Maar er is meer...

Tegenwoordig halen we allemaal vrolijk geld uit de muur, maar er was ooit een tijd dat de geldautomaat en de Euro nog niet bestonden. Vreemd geld haalde je van tevoren bij het postkantoor en je nam een stapeltje (ongedekte) girokaarten mee die je kon inwisselen tegen de lokale valuta. In Italië moest je daar wel ruim de tijd voor nemen. Zo kon het bijvoorbeeld gebeuren dat je, met je ongedekte girokaart paraat, in een lange rij bejaarden terechtkwam omdat net op die dag dat jij geld nodig had de Italiaanse bejaarden hun pensioen uitbetaald kregen. Op die manier kwam ik er ook achter dat privacy in Italië een relatief onbekend begrip is.

Terwijl ik worstelde met paspoort en girokaarten hingen er 6 bejaarden over me heen, nieuwsgierig naar wat die straniera toch allemaal aan het uitvogelen was. Alles werd nauwkeurig bekeken en soms werd er 'Olanda' naar elkaar geroepen. Dat betekende dat mijn paspoort uitvoerig bestudeerd was. Tijdrovender was het als de girokaarten niet herkend werden. Een keer in een piepklein bergdorp brak er totale paniek uit achter het loket toen ik de girokaart ter inwisseling aanbood. De kaart werd tegen het licht gehouden terwijl ik achterdochtig in de gaten werd gehouden. Na wat nerveus heen en weer geloop door het personeel kwam er uiteindelijk een stokoud mannetje met een enorm naslagwerk achter een deur vandaan. Een van de postbeambten hield mijn girokaart omhoog terwijl de oude man er naar keek en ondertussen door het boek bladerde. Na een kwartier op en neer kijken en geblader klonk eindelijk het verlossende woord. 'Olanda!, riep de man terwijl hij zijn vinger op een pagina priemde. Dat ik al een stuk of 10 keer wanhopig Olanda! geroepen had deed even niet ter zake. Achter het loket feliciteerde iedereen elkaar met de identificatie van het vreemde stukje waardepapier. Na vervolgens grondig mijn paspoort bekeken te hebben (ik hield even mijn adem in) ging men eindelijk over tot uitbetaling.

Reizen met een bus in Italië kon ook tot calamiteiten leiden. Met een groep vrienden wilden we met de bus naar Lucca. En aangezien de halte precies voor ons favoriete restaurant stond kon er wat ons betreft niet veel mis gaan. Fout. We stapten de bus in en net toen wij kaartjes bij de chauffeur wilden gaan kopen, vroeg hij óns om kaartjes. Heel even dachten we in een film van de Marx Brothers terecht te zijn gekomen. De chauffeur keek echter bloedserieus. En geïrriteerd. Wisten we dan niet dat we van tevoren kaartjes hadden moeten kopen bij de sigarenboer? Hij wees naar de overkant. 'Daar kun je kaartjes kopen'. Maar toen ik buiten adem voor de deur van de sigarenwinkel stond hing daar een bord. Dicht. 's-Middags om 4 uur zou de sigarenman terugkomen las ik. Het was nu half 1... Dit deelde ik de buschauffeur mee. Die keek me eerst ongelovig aan, hief toen zijn armen ten hemel en legde vervolgens dramatisch zijn hoofd op het stuur. De passagiers in de bus keken zwijgend toe. Wij voelden ons met de minuut stommer worden. Na een eeuwigheid slaakte hij een zucht, hief zijn hoofd weer op en zei moedeloos dat we maar in moesten stappen. Hij schudde daarbij niet begrijpend zijn hoofd over zoveel stupiditeit. Wij zwegen schuldig tot aan Lucca. Bij het uitstappen zwaaide hij dreigend met een vinger en drukte ons op het hart voor de terugreis toch vooral een kaartje bij de sigarenwinkel te kopen. Met gebogen hoofd en 'scusi' mompelend verlieten wij razendsnel de bus. We voelden ons kinderen die betrapt waren op het jatten van een rolletje drop.

En de hygiëne... Wij zijn over het algemeen gewend aan redelijk schone toiletten. In Italië kon je echter nog wel eens voor een sanitaire verrassing komen te staan. Zoals in Milaan bijvoorbeeld, toch een wereldstad. We dineerden in een behoorlijk sjiek restaurant. De tafels waren gedekt met damasten kleden, fluisterende obers liepen op kousenvoetjes rond, speciale tafeltjes met ijsemmers voor wijn en champagne, uitstekend eten. Het was voortreffelijk. Totdat ik een bezoek bracht aan het toilet. Toen ik de deur opende moest ik me even wankelend aan de deurpost vasthouden. De discrepantie tussen toilet en restaurant was onbeschrijflijk. Een dergelijke Augiasstal heb ik zelden in mijn leven meer gezien. De hele vloer lag bezaaid met wc-papier, het stonk er naar pis en op de muur had iemand iets uitgeprobeerd met uitwerpselen dat, als je goed keek, iets weg had van een vroege Picasso. Een plas heb ik er nooit gedaan. Gegeten heb ik er ook nooit meer.

En dan heb ik het nog niet gehad over treinen waarvoor ineens om de een of andere vage reden toeslag moet worden betaald. Taxiritten waarvoor, of ze nu 10 minuten duurden of een uur, altijd hetzelfde bedrag in rekening werd gebracht. Menu's waarvan de hoeveelheid spaghetti bij het voorgerecht al zo wanstaltig groot was dat je daarna even hijgend moest gaan liggen met de wetenschap dat er nog geroosterde kippen, zwijnen, groenten, gebakken aardappelen, ijs, kaas, ooft, espresso en grappa op je wachtten...

Vroeger was dus helemaal niet alles beter. Er was geen Internet waar je even snel, met een druk op de knop, kunt nakijken wat de lokale gewoonten zijn zodat je niet keer op keer een flater slaat of voor vreemdsoortige verrassingen komt te staan. Er was geen verenigd Europa waardoor je vrijelijk kunt reizen van land naar land, zonder ooit je paspoort tevoorschijn te halen. Er was geen Euro wat een heleboel kostbare vakantietijd, die anders werd doorgebracht in postagentschappen, bespaart.

Kritiek op het verenigd Europa? Mij zul je echt niet horen! I love Europe.

 

************************

De tekening is van Henk Klaren

 

****************************