 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
|
 |
 |
|
 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
 |
|
 |
|||||||||||||||||||||||||||
| Beschouwingen > Een rustig mens | ||||
| Alexander Münninghoff, het andere verhaal | Frits Hoorweg | |||
 Bij een ontmoeting van schaakvrienden gaat het al snel over de essentiële vragen in het leven, zoals daar zijn: ‘Hoe sta je? Heb jij die partij van Anand gezien?’ en ‘Hoeveel punten heb je nu eigenlijk?’Maar de laatste keer dat ik Sasja zag, in Wijk aan Zee natuurlijk, had hij andere dingen aan zijn hoofd. ‘Ik ben met een boek bezig over mijn familie, vooral opa en m’n vader. Weet je dat de één spion was voor MI-6 en de ander SS’er? Het moet nu eens allemaal op een rijtje worden gezet. Ik ben allerlei correspondentie en andere oude stukken aan het navlooien, de onderste steen moet boven.’ Als een echte schrijver zegt dat hij bezig is met een boek kun je er van opaan dat het bijna klaar is. Het ligt dan ook al in de winkel: ‘De Stamhouder, een familiekroniek’; auteur Alexander Münninghoff. Het feit dat hij mij ooit vroeg hem voortaan Sasja te noemen, sterkte mij in de gedachte dat hij een telg was uit een voorname Russische familie die op drift was geraakt door de communistische revolutie. Dat leek namelijk de logische verklaring voor een incident dat zich voordeed bij de eerste wedstrijd waaraan wij beiden meededen. De jeugd van Den Haag speelde tegen die van Rotterdam en Amsterdam. Halverwege de wedstrijd kreeg Alexander het aan de stok met een als communist bekend staand teamlid. Het bleef uiteindelijk bij woorden, maar dat is bij een schaakwedstrijd al erg genoeg. De werkelijkheid blijkt veel gecompliceerder te zijn dan het beeld dat zich toen in mijn hoofd heeft gevormd. Opa Münninghoff blijkt ‘gewoon’ een Nederlander te zijn geweest. (Nou ja, die naam suggereert dat er nog een verhaal achter schuilgaat, maar daar hebben we het nu even niet over.) Hij was een zeer gewiekst zakenman die in W.O.I besloot zijn geluk te gaan beproeven in Scandinavië en Midden-Europa. Dat lukte heel aardig en na verloop van tijd vestigde hij zich in Riga. Hij trouwde met een Russische die uitgeweken was vanwege de revolutie en de narigheid die daar op volgde. Ondertussen hield hij de contacten met het thuisfront nadrukkelijk in ere. Hij bezat zelfs een huis in Voorburg. Misschien wel omdat hij voorzag dat Midden-Europa een kruitvat was dat een keer tot ontploffing moest komen; wat dan ook gebeurde. Bij het begin van W.O.II verkaste de hele familie naar Nederland. Met de kanttekening dat zoon Frans zich inmiddels bij de Waffen-SS had aangesloten, om het communistische gevaar te keren. En deze Frans werd nog tijdens de oorlog de vader van Alexander. Niet direct een gelukkige start, mag je zeggen. En het werd allemaal nog veel erger, met een scheiding, een ontvoering en dan nog één en uiteindelijk achterlating bij oma, die Omi werd genoemd. Het heeft weinig zin om te proberen hier meer samenvatting te geven, want het zou noodzakelijkerwijs toch schematisch blijven. En wat hebt u er aan? U gaat het boek immers gewoon kopen en als u het uit hebt besluit u om het cadeau te doen aan iedereen in uw kennissenkring die wel eens een boek leest! Zelf ben ik geneigd mij vooral te verbazen over de lotgevallen van Sasja, maar er staat veel meer in  dit boek dat verbazingwekkend en interessant is. Hoe opa tijdens de oorlog handel dreef met de Duitsers en tegelijkertijd delicate klusjes opknapte voor onze regering in ballingschap, bijvoorbeeld, en hoe hij zijn zoon uiteindelijk uit de Nederlandse gevangenis wist te krijgen. Het boek is te zien als een handleiding hoe dingen te regelen (opa) en hoe dat vooral niet te doen (vader).Nadat ik het boek wat heb laten bezinken kom ik tot de paradoxale conclusie dat die vader, in veel opzichten de kwaaie pier, misschien wel de meest tragische figuur is in dit drama. Door de strapatsen van zijn vader is hij totaal ontworteld geraakt en wat gebeurt er met zo iemand? Die raakt verliefd op iemand die ook, maar dan weer op een andere manier, ontworteld is. Zo ontstaat er een neerwaartse spiraal die, zo bekeken, in narigheid moet eindigen. Nu ik dit zo noteer besef ik dat dit geen universele wetmatigheid kan zijn. De halve wereld bestaat uit ontheemde mensen en niet overal gaat het mis. Toch vermoed ik dat het regelmatig een bron van narigheid is. Zeker als de pleuris uitbreekt, zoals in Midden-Europa in dit verhaal. In het boekenprogramma van Wim Brands (zondag 19 oktober 2014) vroeg de interviewer enigszins aarzelend aan Sasja of er nog zoiets als een les uit zijn boek te leren is. Ik vermoed dat hij van te voren over die vraag had nagedacht, want hij kwam vrij snel met het antwoord: ‘Misschien dat er altijd nog een ander verhaal is’. Hij verwees daarbij naar de burgeroorlog in Oekraïne. Een ander verhaal is ook dat de neerwaartse spiraal in zijn familie bij hem gestopt lijkt te zijn. Misschien komt het doordat hij zelf gewoon verliefd is geworden op een meisje met stevige wortels in de Nederlandse samenleving en dat ze hem nog wou hebben ook. Zonder geluk vaart niemand wel. Zou het feit dat hij schaken als hobby heeft gekozen ook geholpen hebben? De oppervlakkige waarnemer zou dat kunnen denken. Rustig nadenken en weloverwogen keuzes maken, á la Euwe kleine voordeeltjes verwerven en die uitbouwen, dat is immers een goede leerschool voor het leven. Vergeet het maar, want achter het schaakbord is Sasja een romanticus die het liefst al zijn stukken offert, om je met dat ene overgebleven paard mat te zetten. Inderdaad, er is altijd nog een ander verhaal. --------------------------------------------------------------------------------------------------- De stamhouder, een familiekroniek, Alexander Münninghoff, Bert Bakker, € 19,95 Door uw bestellingen bij bolcom te doen via de banner rechts steunt u De Leunstoel. ---------------------------------------------------- De tekening is van Renée van den Kerkhof Illustratrice in opleiding: http://www.neetje.nl De foto is, op aanwijzing van de geportretteerde, geplukt van de website van de Haagse schaakclub DD. |
||||
| © 2014 Frits Hoorweg | ||||
|
|
|
||
|
powered by CJ2 | |||