archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Historische sensatie (1) Wim Westerveld

1713VG Sensatie1Jaren geleden maakte ik deel uit van een ambtelijke projectgroep die de opdracht had gekregen de ontwikkeling van een Nationaal Historisch Museum voor te bereiden. Zoals bekend hebben we dat karretje met vaste hand in de poep gereden.
Gelukkig zijn alle betrokkenen toch nog goed terecht gekomen. Over de verantwoordelijke minister van toen las ik onlangs dat hij de vaste columnist van de Telegraaf is geworden. Ik ben benieuwd of hij nog terug gaat komen op ons mislukte avontuur nu er in de Tweede Kamer weer stemmen opgegaan zijn om het nog eens te proberen met zo’n Nationaal Historisch Museum.

Enfin, zoals zo vaak en zeker in dit geval is de reis interessanter dan de bestemming. De werkbezoeken op kosten van de belastingbetaler waren stuk voor stuk plezierig en interessant, maar wat mij betreft haalde niets het bij ons bezoek aan het ‘Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland’ in Bonn. Dat was in 2006. Wij kwamen voor de zogenaamde vaste opstelling, maar daar had ik al gauw weinig aandacht voor. De verkenning van het museum en de wijze waarop je een Nationaal Historisch Museum zou kunnen inrichten heb ik dan ook geheel overgelaten aan mijn collega’s. En die, bekend als ze waren met mijn passie, hadden daar alle begrip voor.

Want wat bleek? Er liep, o heerlijk toeval, op dat moment een bijzondere tijdelijke tentoonstelling in datzelfde museum: ‘Zug um Zug-Schach, Gesellschaft, Politik’.

Ik slenterde langs een verzameling schaakspellen en andere aan schaken gerelateerde museumstukken die de verandering van de samenleving gedurende meer dan 800 jaar zichtbaar maakten. Ik bekeek een originele Enigma, de codeermachine van de Wehrmacht en de Kriegsmarine waarmee de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hun berichten versleutelden.1713VG Sensatie2 Het apparaat diende als illustratie van het verhaal hoe de grote wiskundige Alan Turing en een drietal vooraanstaande Britse schakers (Hugh Alexander, Harry Golombek en Stuart Milner-Barry) de Duitse codering kraakten.

Verder zag ik een kopie van de beroemde Schaakturk.

Reuze interessant allemaal, maar dat alles viel toch in het niet bij een schaaktafel (en twee fauteuils), die op een verhoging waren neergezet. Het meubel bleek niets minder te zijn dan de originele schaaktafel waaraan Spassky en Fischer in 1972 hun legendarische match om het wereldkampioenschap gespeeld hadden.

Starend naar die tafel overkwam me een gevoel van geluk bij de herinnering aan die opwindende tijd van toen. Helder voor mijn geest kwamen de explicaties van Jan Hein Donner bij de partijen van de match in het stampvolle Amsterdamse literaire café de Engelbewaarder, de nachtelijke analyses van de afgebroken partijen en niet te vergeten de tv-uitzendingen in de avond met Max Euwe, zijn ietwat dommige sidekick Willem Jan Mühring en de telefonades tijdens de uitzending met Donner, die zijn mening gaf over de partij die die dag gespeeld was. Donner sprak dan als een autoriteit die een nog grotere autoriteit boven zich wist: Euwe, door Donner stelselmatig met ‘grand maître’ aangesproken.

Op dat moment en in dat museum kreeg de term ‘historische sensatie’ voor mij een voelbare lading. Ik kende de term wel, gemunt door de befaamde cultuurhistoricus Johan Huizinga, maar tot dan was het een abstract begrip voor me gebleven. Huizinga doelde met het begrip ‘historische sensatie’ op de emotie die men kan beleven bij een direct contact met het verleden. En dat was precies wat er daar en toen met me gebeurde.

------
De plaatjes zijn van de schrijver


© 2020 Wim Westerveld meer Wim Westerveld - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Historische sensatie (1) Wim Westerveld
1713VG Sensatie1Jaren geleden maakte ik deel uit van een ambtelijke projectgroep die de opdracht had gekregen de ontwikkeling van een Nationaal Historisch Museum voor te bereiden. Zoals bekend hebben we dat karretje met vaste hand in de poep gereden.
Gelukkig zijn alle betrokkenen toch nog goed terecht gekomen. Over de verantwoordelijke minister van toen las ik onlangs dat hij de vaste columnist van de Telegraaf is geworden. Ik ben benieuwd of hij nog terug gaat komen op ons mislukte avontuur nu er in de Tweede Kamer weer stemmen opgegaan zijn om het nog eens te proberen met zo’n Nationaal Historisch Museum.

Enfin, zoals zo vaak en zeker in dit geval is de reis interessanter dan de bestemming. De werkbezoeken op kosten van de belastingbetaler waren stuk voor stuk plezierig en interessant, maar wat mij betreft haalde niets het bij ons bezoek aan het ‘Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland’ in Bonn. Dat was in 2006. Wij kwamen voor de zogenaamde vaste opstelling, maar daar had ik al gauw weinig aandacht voor. De verkenning van het museum en de wijze waarop je een Nationaal Historisch Museum zou kunnen inrichten heb ik dan ook geheel overgelaten aan mijn collega’s. En die, bekend als ze waren met mijn passie, hadden daar alle begrip voor.

Want wat bleek? Er liep, o heerlijk toeval, op dat moment een bijzondere tijdelijke tentoonstelling in datzelfde museum: ‘Zug um Zug-Schach, Gesellschaft, Politik’.

Ik slenterde langs een verzameling schaakspellen en andere aan schaken gerelateerde museumstukken die de verandering van de samenleving gedurende meer dan 800 jaar zichtbaar maakten. Ik bekeek een originele Enigma, de codeermachine van de Wehrmacht en de Kriegsmarine waarmee de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hun berichten versleutelden.1713VG Sensatie2 Het apparaat diende als illustratie van het verhaal hoe de grote wiskundige Alan Turing en een drietal vooraanstaande Britse schakers (Hugh Alexander, Harry Golombek en Stuart Milner-Barry) de Duitse codering kraakten.

Verder zag ik een kopie van de beroemde Schaakturk.

Reuze interessant allemaal, maar dat alles viel toch in het niet bij een schaaktafel (en twee fauteuils), die op een verhoging waren neergezet. Het meubel bleek niets minder te zijn dan de originele schaaktafel waaraan Spassky en Fischer in 1972 hun legendarische match om het wereldkampioenschap gespeeld hadden.

Starend naar die tafel overkwam me een gevoel van geluk bij de herinnering aan die opwindende tijd van toen. Helder voor mijn geest kwamen de explicaties van Jan Hein Donner bij de partijen van de match in het stampvolle Amsterdamse literaire café de Engelbewaarder, de nachtelijke analyses van de afgebroken partijen en niet te vergeten de tv-uitzendingen in de avond met Max Euwe, zijn ietwat dommige sidekick Willem Jan Mühring en de telefonades tijdens de uitzending met Donner, die zijn mening gaf over de partij die die dag gespeeld was. Donner sprak dan als een autoriteit die een nog grotere autoriteit boven zich wist: Euwe, door Donner stelselmatig met ‘grand maître’ aangesproken.

Op dat moment en in dat museum kreeg de term ‘historische sensatie’ voor mij een voelbare lading. Ik kende de term wel, gemunt door de befaamde cultuurhistoricus Johan Huizinga, maar tot dan was het een abstract begrip voor me gebleven. Huizinga doelde met het begrip ‘historische sensatie’ op de emotie die men kan beleven bij een direct contact met het verleden. En dat was precies wat er daar en toen met me gebeurde.

------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2020 Wim Westerveld
powered by CJ2