De Jodenbreestraat, in het centrum van Amsterdam, is eigenlijk een stuk van de Sint Antoniebreestraat, dat loopt van de Nieuwmarkt naar het Mr Visserplein. Het deel vanaf de Sint Antoniesluis halverwege tot aan het Mr Visserplein heet Jodenbreestraat, zo genoemd vanwege het grote aantal joden dat daar woonde. De Jodenbreestraat ligt namelijk midden in de 'Jodenhoek', die zo'n beetje begrensd werd door de Kloveniersburgwal en de Nieuwe Herengracht. In WOII werd deze door de Duitsers afgesloten en het merendeel van de 25.000 joden die er woonden zijn weggevoerd.

Tijdens de oorlog raakte de straat in verval en dat heeft de gemeente maar zo gelaten tot het plan zich aandiende om een autoweg aan te leggen dwars door de Nieuwmarktbuurt. Daarvoor werd de Jodenbreestraat verbreed van 12 to 40 meter door de gehele noordzijde te slopen. Protesten van de buurt, die later ook in het geweer kwam tegen de aanleg van de metro en de daartoe benodigde sloop, en de monumentenstatus van Huis De Pinto verhinderden de aanleg van de verkeersader. Aan de kale noordkant verrees het Burg. Tellegenhuis in 1971, dat bekend geworden is als het Maupoleum en dat gerekend werd tot een van de lelijkste gebouwen van Amsterdam. Niet helemaal terecht. Op de begane grond van dit pand bevonden zich winkels, net als vroeger veel textielwinkels, de verdiepingen daarboven werden beheerd door de Universiteit van Amsterdam, die er een paar gigantische tentamenzalen had ingericht. Als je daar een middag gesurveilleerd had, had je een marathon afgelegd. Het Maupoleum is inmiddels gesloopt en vervangen door twee panden die niet veel fraaier zijn uitgevallen.

Van 1631 tot 1635 woonde Rembrandt in de Jodenbreestraat op het huidige nummer 2 en van 1639 tot 1658 op het huidige nummer vier, dat nu ingericht is als museum en bekend is als het Rembrandthuis. Aan het oorspronkelijke huis is een nieuw deel gebouwd, waarin tentoonstellingen worden gepresenteerd die niet per se iets met Rembrandt te maken hebben. In een aparte ruimte worden nog steeds etsen van Rembrandt afgedrukt en te koop aangeboden. Schuin er tegenover bevindt zich de Sint Antoniesluis met een terras waar je een prachtig uitzicht hebt op de Oude Schans. Baruch Spinoza werd geboren achter de Jodenbreestraat, aan de Houtgracht, nu Waterlooplein.

Aan het einde van de Jodenbreestraat bevindt zich de achterkant van de Mozes en Aaronkerk, die zijn front heeft aan het Waterlooplein tegenover het stadhuis. Deze oorspronkelijke schuilkerk werd tussen 1837 en 1841 in zijn huidige vorm als Waterstaatskerk herbouwd, in neoklassieke stijl maar met een barok interieur. Het is een van de bizarste kerken van Amsterdam, van buiten mooi strak en van binnen overdadig getierelantijnd.

Aan de andere kant van het Mr Visserplein bevinden zich 2 synagogen en het Joods Historisch Museum, waar goed te zien is hoe er geleefd werd in de Jodenhoek. Aan de Jodenbreestraat bevonden zich ook enkele gebouwen van de Universiteit, waaronder het Anatomisch Laboratorium waar menigeen heeft leren snijden.

De Jodenbreestraat en de veel smallere Sint Antoniebreestraat hebben de kaalslag van de metro-aanleg redelijk overleefd. De nieuwbouw die er inmiddels ook al meer dan derig jaar staat is het aanzien waard en het is een gezellige buurt geworden met diverse horecagelegenheden en bijzondere winkeltjes. En achter de Jodenbreestraat ligt de rommelmarkt, niet meer wat het ooit geweest is vóór de bouw van het stadhuis (toen ik al mijn huisraad er vandaan sleepte), maar nog altijd aardig genoeg om zo nu en dan een bezoek te brengen.

Voorbij de rommelmarkt, aan de andere kant van het water, ligt het Nieuwe Kerksplein en nog iets verder komt de Oude Hoogstraat uit op de Jodenbreestraat. Je kunt van hieruit verschillende kanten op om iets van oud en zeer oud Amsterdam te zien.

----------------------------------------------------