Op de Biënnale 2001 in Venetië had Nederland een tentoonstelling ingericht in het Palazzo Zenobia, een prachtig oud paleis aan de rustige kant van de stad, ver van de toeristische drukte. Onderdeel van die tentoonstelling was een intrigerende video van een (in mijn herinnering) zwarte dophoed die op de wind leek te drijven en steeds weer naar de kijker toe kwam zeilen. Het was mijn eerste echte kennismaking met film als moderne kunst en het maakte grote indruk.

Voldoende reden dus om naar de overzichtstentoonstelling van Marijke van Warmerdam te gaan. Vooral toen ik in een krantenartikel de volgende zin las: ‘In 1998 filmt ze hoe een hoed op de thermiek in een bergkloof wegzweeft en terugkeert (le retour du chapeau)’. Op de website van het museum Boijmans van Beuningen las ik bovendien dat de kunstenaar op de eerstvolgende zondag zelf een lezing zou geven over haar werk. Op naar Rotterdam dus en eerst de tentoonstelling bekeken, of eigenlijk ondergaan. Want een expositie van videokunst levert een heel andere ervaring op dan een gewone tentoonstelling van beelden of schilderijen. De kunst van Van Warmerdam is groter en overweldigt de kijker meer.

Je staat aan de rand van de bergkloof en de hoed (die trouwens nu wit was, zou hij dat in 2001 ook zijn geweest?) komt meer dan levensgroot op je af zeilen. Eenzelfde soort ervaring levert het binnenkomen van de tentoonstelling als je lopend door een gang naar de video ‘vliegtuigen’ uit 1994 kijkt en het geluid van startende of landende vliegtuigen op Schiphol ondergaat. Dit is trouwens de enige video met geluid en ook de enige waarin het drukke leven een hoofdrol speelt. Verder is het allemaal verstilde kunst: de wind die bladeren en rommel opruimt in een industriegebied, een druppel melk die uiteenwaaiert in een glas water, een meisje dat een handstand doet tegen een muur. Het laatste filmpje is een mooi voorbeeld van wat bijna haar handelsmerk is geworden, de Loop, het eindeloze en steeds herhaalde filmpje.

In de lezing kwam ook naar voren dat het voor Van Warmerdam gaat om het zien van gewone beelden en die te combineren tot verrassende uitkomsten. Het nieuwste werk met kleurrijke papegaaien boven bollenvelden of bij een knotwilg waarin een gezicht te herkennen is laat dit ook duidelijk zien.

Het is een indrukwekkende overzichtstentoonstelling van een Nederlandse kunstenaar die voor mijn gevoel lang niet bekend genoeg is maar wel Nederland op de kaart heeft gezet in deze kunstvorm. Niet voor niets reist de tentoonstelling na februari door naar Portugal en Duitsland.

 

Het museum Boijmans van Beuningen heeft nog twee mooie tentoonstellingen: De Collectie Verrijkt, waarbij de eigen collectie is aangevuld met twintig bruiklenen van topstukken uit Nederlandse musea, maar ook uit het Koninklijke Museum voor de Schone Kunsten in Antwerpen. Iedere twee jaar maakt het museum een nieuwe opstelling van de eigen – zeer uitgebreide – collectie en die is nu dus nog aantrekkelijker gemaakt met meesterwerken van: Jeroen Bosch, Pieter Bruegel de Oude, Rubens, Rembrandt, Dürer, Titiaan, Tintoretto, Goya, Kandinsky en Magritte. Uit Antwerpen komt zelfs een portret van Memling. Deze twintig topstukken, en een kleine 350 schilderijen en beelden uit de Westerse kunst van 1500 tot 1940, zijn ingezet in een verrassende, nieuwe opstelling, verdeeld over zo’n 50 zalen, waarbij speciaal aandacht is besteed aan de vormgeving en de belichting, die dan ook uitermate geslaagd zijn.

 

Daarnaast is er: ‘Nieuwe energie in design en kunst, een tentoonstelling over energie en het zoeken naar een nieuwe balans in onze leefomgeving. Kunstenaars, ontwerpers en progressieve denkers laten verrassende, vreemde en soms onvoorstelbare objecten en sculpturen zien die het begrip duurzame vooruitgang centraal zetten. Soms zijn ze poëtisch, een andere keer vervreemdend of misschien geniaal,’ een prachtige verzameling van kunst op het snijvlak van techniek en vormgeving. De winnaar van de publieksprijs op de Zomer-Expo, het werk Fragile Future 3.5 van het kunstenaarsduo Lonneke Gordijn en Ralph Nauta, is hier ook weer te zien. Het is een combinatie van natuur en techniek, bestaande uit tientallen led-lampjes die bedekt zijn met echte paardenbloempluisjes, met elkaar verbonden door een constructie van fosforbrons.

 

*****************************

Meer informatie op: www.boijmans.nl

De handstand is te zien op youtube:

http://www.youtube.com/watch?v=n5tWgkh094M