archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Waren we vroeger ruimdenkender? Peter Schröder

1407VG Spaanse furieIk lees in een geschiedenisboekje over de Noordelijke Nederlanden tussen 1572 en 1630. Een periode waarin een buurland door oorlogsgeweld is verwoest en bewoners (voor zover ze de verschrikkelijke verwoestingen, bloedbaden en de daarop volgende heerschappij van terreur en godsdienstgeweld hebben overleefd) voor asiel aankloppen bij de buren. Stemmen met de voeten. Plotseling je huis en haard, je eigen land, je werk en familie verlaten, omdat je eigen omgeving levensgevaarlijk is geworden. Jazeker, uittochten van vaak uitgemergelde mensen te voet en met hun schamele bezittingen op karren. Grote groepen vluchtelingen staan aan de grenzen van veiliger landen. Mogen ze naar binnen en zich vestigen in die landen om daar een onzeker, maar toch beter bestaan op te bouwen?

U weet dat Joodse vluchtelingen uit het Duitse buurland in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog uit naam van onze koningin werden ‘teruggestuurd’ naar uiteindelijk de vernietigingskampen in hun vaderland.
U heeft ook de laatste tijd de krant gelezen/het tv-journaal bekeken en heeft kunnen zien en horen hoe het toegaat in het Midden-Oosten en omstreken en hoe de overlevenden uit die landen proberen in een veiliger Europa een beter leven op te bouwen. U beseft hoe ongastvrij die vluchtelingen aan de Europese grenzen worden ontvangen en worden getrakteerd op een pakket regelingen en regels waarmee ze vaak terechtkomen in het vagevuur van primitieve tentenkampen, blootgesteld aan weer en wind. En u merkt nog steeds in welke bochten de Eurostaatshoofden zich draaien om de ‘vluchtelingenstromen’ zoveel mogelijk over elkaars grenzen te schuiven. Waarna in de landen het rancuneuze deel van de bevolking voor verdere xenofobe en islamofobe ongastvrijheid zorgt. Het gezaghebbende ‘The Economist’ schreef onlangs dat West Europa, met zijn stagnerende bevolkingsgroei, zijn demografische vergrijzing en ontgroening, deze grote groepen redelijk opgeleide en goed gemotiveerde arbeidskrachten uitstekend zou kunnen gebruiken om de economie op peil te houden. Maar in West-Europa heerst een stemming van ‘Minder, Minder, Minder!’

De wereldgeschiedenis is er een van vele volksverhuizingen. Werden die volksverhuizingen altijd gekenmerkt door vijandigheid van ‘gevestigden’ tegenover gevluchte buitenstaanders? Zeker niet, vaak was het omgekeerd: in de loop der eeuwen zijn de invasies van succesvolle horden georganiseerde vechtersbazen (Semieten, Scythen, Hunnen, Vikingen, Conquistadores, Amerikanen, Britten enz.) die gevestigde bevolkingen uitroeiden of decimeerden niet te tellen. Maar laten we ons hier beperken tot Europa en zijn minder georganiseerde vluchtelingen.

Terug naar de 70er jaren van de 16e Eeuw; vanaf dan wordt het in de Nederlanden ernst met de Opstand tegen het gezag van de Spaanse koning/Habsburgse keizer in de Nederlanden. ‘Godsdiensttwisten’ speelden een belangrijke rol in die opstand, de vervolging van Calvinistische ‘ketters’ door de RK gevestigde orde werd vooral in de Zuidelijke Nederlanden op de spits gedreven. Heersend RK duldde geen opkomend ongehoorzaam Calvinisme en dat leidde tot wederzijdse moord en doodslag en algemene terreur. Op de ‘achtergrond’ speelde de economische modernisering van Vlaanderen en Brabant (textielindustrie, wereldhandel) een hoofdrol, tegenover deze groei werd de Habsburgse economie ondergraven door steeds grotere financiële tekorten, leidend tot verschillende koninklijke faillissementen.

De hertog van Alva (bekend van de Lagere School), uit naam van de Spaanse koning met een stevig huurlingenleger naar het Noorden gestuurd om de orde te herstellen, wist de nodige successen te boeken maar kon zijn soldaten al een tijd niet betalen.
Toen de reguliere soldij meer dan 2,5 jaar uitbleef gingen de huurlingen onder het goedkeurend oog van hun bevelhebbers hun soldij al plunderend ophalen bij de bevolking van welvarende steden als Mechelen en Antwerpen. Moordend, verkrachtend, stelend en brandschattend maakten de muitende soldaten korte metten met, laten we zeggen: welvaart en welzijn van de meest succesvolle Zuidelijke steden. (Oh ironie, veel soldaten wisten de hand te leggen op zoveel kostbaarheden, dat ze direct daarna uit de legers deserteerden.)
Grote ‘stromen’ Zuidelijke vluchtelingen meldden zich in het buitenland: in Engeland, Duitsland (60.000 man) en (iets later) ook in de Noordelijke Nederlanden. (Toen veel later, tijdens de Eerste Wereldoorlog,  Belgische vluchtelingen zich aan de grens meldden, troffen ze daar een ondoordringbaar levensgevaarlijk geëlektrificeerd Nederlands hek).

Terug naar 1576, geen hekken of muren, maar een warm onthaal, de auteur van het boekje: ‘Beziet men de immigratiepolitiek van de republiek …., dan kan men niet nalaten bewondering op te brengen voor de vooruitziende blik en de praktische kijk op de dingen van deze kooplieden-regenten, een bewondering die nog toeneemt als men hun manier van doen vergelijkt met die van de autoriteiten in Duitsland, maar vooral in Engeland.’ ‘In de republiek zorgden de regenten ervoor dat de immigranten zich optimaal konden ontplooien; dat vestigingspremies werden verstrekt, verhuiskosten werden gerestitueerd en huursubsidies verleend, dat beginkapitaal werd uitgereikt, bedrijfsruimte ter beschikking gesteld en faciliteiten inzake belastingen werden verstrekt’. De overheid stelde verder de vreemdeling in de gelegenheid het poorterschap te verwerven en bepaalde dat hij vrij toegang tot alle gilden had; een belangrijk punt was verder dat de godsdienst van de immigrant in dit beleid geen enkele rol speelde’. Sterk staaltje: De Staten van Zeeland lieten drie schepen tussen Antwerpen en Middelburg op en neer varen om emigranten op te halen, in 1585 was dat een hele vloot geworden!’. Tussen 1572 en 1630 vluchtten, naar schatting, 150.000 Zuid Nederlanders naar het Noorden. Daarmee waren de Zuiderlingen 10% van de bevolking gaan uitmaken.

De Zuiderlingen zorgde voor een opbloei van handel en nijverheid, in bestuur en diplomatieke dienst stootten ze de jonge republiek op in de vaart der volkeren. De basis werd gelegd voor ‘Onze’ Gouden Eeuw’ terwijl in de 17e eeuw in de rest van Europa een economische recessie heerste.  En het ging niet alleen om geld verdienen, ook de opbloei van de kunsten en de letteren werd gedragen door de Zuidelijke migranten.

----
Het plaatje komt uit de collectie van de schrijver.


© 2017 Peter Schröder meer Peter Schröder - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Waren we vroeger ruimdenkender? Peter Schröder
1407VG Spaanse furieIk lees in een geschiedenisboekje over de Noordelijke Nederlanden tussen 1572 en 1630. Een periode waarin een buurland door oorlogsgeweld is verwoest en bewoners (voor zover ze de verschrikkelijke verwoestingen, bloedbaden en de daarop volgende heerschappij van terreur en godsdienstgeweld hebben overleefd) voor asiel aankloppen bij de buren. Stemmen met de voeten. Plotseling je huis en haard, je eigen land, je werk en familie verlaten, omdat je eigen omgeving levensgevaarlijk is geworden. Jazeker, uittochten van vaak uitgemergelde mensen te voet en met hun schamele bezittingen op karren. Grote groepen vluchtelingen staan aan de grenzen van veiliger landen. Mogen ze naar binnen en zich vestigen in die landen om daar een onzeker, maar toch beter bestaan op te bouwen?

U weet dat Joodse vluchtelingen uit het Duitse buurland in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog uit naam van onze koningin werden ‘teruggestuurd’ naar uiteindelijk de vernietigingskampen in hun vaderland.
U heeft ook de laatste tijd de krant gelezen/het tv-journaal bekeken en heeft kunnen zien en horen hoe het toegaat in het Midden-Oosten en omstreken en hoe de overlevenden uit die landen proberen in een veiliger Europa een beter leven op te bouwen. U beseft hoe ongastvrij die vluchtelingen aan de Europese grenzen worden ontvangen en worden getrakteerd op een pakket regelingen en regels waarmee ze vaak terechtkomen in het vagevuur van primitieve tentenkampen, blootgesteld aan weer en wind. En u merkt nog steeds in welke bochten de Eurostaatshoofden zich draaien om de ‘vluchtelingenstromen’ zoveel mogelijk over elkaars grenzen te schuiven. Waarna in de landen het rancuneuze deel van de bevolking voor verdere xenofobe en islamofobe ongastvrijheid zorgt. Het gezaghebbende ‘The Economist’ schreef onlangs dat West Europa, met zijn stagnerende bevolkingsgroei, zijn demografische vergrijzing en ontgroening, deze grote groepen redelijk opgeleide en goed gemotiveerde arbeidskrachten uitstekend zou kunnen gebruiken om de economie op peil te houden. Maar in West-Europa heerst een stemming van ‘Minder, Minder, Minder!’

De wereldgeschiedenis is er een van vele volksverhuizingen. Werden die volksverhuizingen altijd gekenmerkt door vijandigheid van ‘gevestigden’ tegenover gevluchte buitenstaanders? Zeker niet, vaak was het omgekeerd: in de loop der eeuwen zijn de invasies van succesvolle horden georganiseerde vechtersbazen (Semieten, Scythen, Hunnen, Vikingen, Conquistadores, Amerikanen, Britten enz.) die gevestigde bevolkingen uitroeiden of decimeerden niet te tellen. Maar laten we ons hier beperken tot Europa en zijn minder georganiseerde vluchtelingen.

Terug naar de 70er jaren van de 16e Eeuw; vanaf dan wordt het in de Nederlanden ernst met de Opstand tegen het gezag van de Spaanse koning/Habsburgse keizer in de Nederlanden. ‘Godsdiensttwisten’ speelden een belangrijke rol in die opstand, de vervolging van Calvinistische ‘ketters’ door de RK gevestigde orde werd vooral in de Zuidelijke Nederlanden op de spits gedreven. Heersend RK duldde geen opkomend ongehoorzaam Calvinisme en dat leidde tot wederzijdse moord en doodslag en algemene terreur. Op de ‘achtergrond’ speelde de economische modernisering van Vlaanderen en Brabant (textielindustrie, wereldhandel) een hoofdrol, tegenover deze groei werd de Habsburgse economie ondergraven door steeds grotere financiële tekorten, leidend tot verschillende koninklijke faillissementen.

De hertog van Alva (bekend van de Lagere School), uit naam van de Spaanse koning met een stevig huurlingenleger naar het Noorden gestuurd om de orde te herstellen, wist de nodige successen te boeken maar kon zijn soldaten al een tijd niet betalen.
Toen de reguliere soldij meer dan 2,5 jaar uitbleef gingen de huurlingen onder het goedkeurend oog van hun bevelhebbers hun soldij al plunderend ophalen bij de bevolking van welvarende steden als Mechelen en Antwerpen. Moordend, verkrachtend, stelend en brandschattend maakten de muitende soldaten korte metten met, laten we zeggen: welvaart en welzijn van de meest succesvolle Zuidelijke steden. (Oh ironie, veel soldaten wisten de hand te leggen op zoveel kostbaarheden, dat ze direct daarna uit de legers deserteerden.)
Grote ‘stromen’ Zuidelijke vluchtelingen meldden zich in het buitenland: in Engeland, Duitsland (60.000 man) en (iets later) ook in de Noordelijke Nederlanden. (Toen veel later, tijdens de Eerste Wereldoorlog,  Belgische vluchtelingen zich aan de grens meldden, troffen ze daar een ondoordringbaar levensgevaarlijk geëlektrificeerd Nederlands hek).

Terug naar 1576, geen hekken of muren, maar een warm onthaal, de auteur van het boekje: ‘Beziet men de immigratiepolitiek van de republiek …., dan kan men niet nalaten bewondering op te brengen voor de vooruitziende blik en de praktische kijk op de dingen van deze kooplieden-regenten, een bewondering die nog toeneemt als men hun manier van doen vergelijkt met die van de autoriteiten in Duitsland, maar vooral in Engeland.’ ‘In de republiek zorgden de regenten ervoor dat de immigranten zich optimaal konden ontplooien; dat vestigingspremies werden verstrekt, verhuiskosten werden gerestitueerd en huursubsidies verleend, dat beginkapitaal werd uitgereikt, bedrijfsruimte ter beschikking gesteld en faciliteiten inzake belastingen werden verstrekt’. De overheid stelde verder de vreemdeling in de gelegenheid het poorterschap te verwerven en bepaalde dat hij vrij toegang tot alle gilden had; een belangrijk punt was verder dat de godsdienst van de immigrant in dit beleid geen enkele rol speelde’. Sterk staaltje: De Staten van Zeeland lieten drie schepen tussen Antwerpen en Middelburg op en neer varen om emigranten op te halen, in 1585 was dat een hele vloot geworden!’. Tussen 1572 en 1630 vluchtten, naar schatting, 150.000 Zuid Nederlanders naar het Noorden. Daarmee waren de Zuiderlingen 10% van de bevolking gaan uitmaken.

De Zuiderlingen zorgde voor een opbloei van handel en nijverheid, in bestuur en diplomatieke dienst stootten ze de jonge republiek op in de vaart der volkeren. De basis werd gelegd voor ‘Onze’ Gouden Eeuw’ terwijl in de 17e eeuw in de rest van Europa een economische recessie heerste.  En het ging niet alleen om geld verdienen, ook de opbloei van de kunsten en de letteren werd gedragen door de Zuidelijke migranten.

----
Het plaatje komt uit de collectie van de schrijver.
© 2017 Peter Schröder
powered by CJ2