archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Op stap met Voskuil in Den Haag (1) Fokke Zwaan

1206VG Voskuil2J.J. Voskuil is als schrijver het bekendst van o.a. Bij nader inzien, een boek over vriendschap dat speelt in zijn studententijd, en natuurlijk van het 7-delige Het Bureau, over het werken op een wetenschappelijk bureau. Voskuil woonde sinds zijn studententijd in Amsterdam, maar is geboren en opgegroeid in Den Haag, als zoon van Klaas Voskuil, hoofdredacteur van Het Volk, na de oorlog: Het Vrije Volk, en destijds een bekend politiek radiocommentator.

Geregeld komt de jeugd van Voskuil naar boven in zijn werken. Als literair toerist ben ik die Haagse plekken per fiets langsgegaan. Het bestaat bijna allemaal nog. Dit is de neerslag van deze pelgrimage, in drie afleveringen. Literair toerisme dus, of zoiets, en dus zal er nu en dan een citaat vallen, met een afkorting en een paginanummer. De daar bijbehorende titels zijn:

(BNI): J.J. Voskuil – Bij nader inzien (van Oorschot, 1963)
(HB): J.J. Voskuil – Het Bureau 1 - 7 (van Oorschot, 1996-2000)
(RV): J.J. Voskuil – Requiem voor een vriend (van Oorschot, 2002)
(OA): J.J. Voskuil – Onder andere (van Oorschot, 2007)
(BdH): J.J. Voskuil – Binnen de huid (van Oorschot, 2009)
(JH): J.J. Voskuil – Jeugdherinneringen (van Oorschot, 2010)
De kleurenfoto's van de beschreven plekken zijn door mij gemaakt. De zwart-witfoto's (steeds uit de door Voskuil beschreven tijd) zijn overgenomen van de site van het Haags Gemeentearchief. De adresgegevens zijn gebaseerd op de gezinskaart van de familie Voskuil, uit het bevolkingsregister in het Haags gemeentearchief.

Misschien is er geen betere locatie te bedenken om deze serie mee te beginnen dan het geboortehuis van J.J. Voskuil: Irisstraat 193. (plaatje 1.1)

‘Het huwelijk werd op 30 september 1925 ingezegend in de Grote Kerk in Zwolle en mijn ouders betrokken, na een wandelvakantie in Luxemburg een benedenhuis in de Irisstraat in Den Haag, waar ik op de dag af negen maanden later werd geboren.’ (JH, 32)

Volgens de gezinskaart Voskuil uit het Gemeentearchief Den Haag betrok het echtpaar Voskuil deze woning op 13 oktober 1925. J.J. Voskuil werd er geboren op 1 juli 1926.

In het verhaal Alleen op de wereld roept Voskuil een van zijn vroegste herinneringen op, waarin hij als driejarige jongen1206VG Voskuil2 alleen op een vliegende hollander op de stoep in de Irisstraat en het nabijgelegen Irisplein rondrijdt.

‘Duwend en trekkend draaide ik de hoek om, langs het huis van Zusje, om de hoek van de Anjelierstraat, om de elektriciteitszuil, de hoek weer om, het zonovergoten Irisplein, de Irisstraat, tot de hoek van de Goudsbloemlaan en weer terug. […]
Terwijl ik daar reed, drong voor het eerst in mijn leven het besef door dat ik alleen was. Ik begon zacht te zingen. Ik was tot in het diepst van mijn hart gelukkig, een woordeloos geluk, onbewust van de donkere wolken die zich in de kamer achter de dichte gordijnen boven mijn driejarige hoofd samenpakten.’
(JH, 13-14)
(Plaatje 1.2) Irisplein Den Haag, 1930.

Op 24 september 1931 verhuist het gezin Voskuil naar de Frambozenstraat 21.

‘Intussen was mijn vader redactiechef van de Vooruit geworden en waren we verhuisd van de Irisstraat naar een heel huis op de hoek van de Frambozenstraat en de Tomatenstraat’ (JH, 37)

(Noot: Voskuil vergist zich hier: Frambozenstraat 21 (waar het gezin blijkens archiefgegevens woonde) was en is gelegen op de hoek met de Meloenstraat.)

De Vooruit was de Haagse editie van het socialistische dagblad Het Volk, de redactie zat op de Prinsegracht (plaatje 2.1)
‘De redactie bestond uit vijf mensen, mijn vader inbegrepen, en zetelde aan het eind van een smalle, steile trap in twee kamers en suite op de eerste etage van een huis op de hoek van de Prinsegracht en de Varkenmarkt. Op vrije middagen stepte ik soms langs de Loosduinseweg naar de stad en zocht mijn vader op. Ik mocht dan op de schrijfmachine van Carmiggelt tikken, die bij mijn vader werkte, waarna ik weer terugreed.’ (JH, 25)

(Noot: ook hier vergist Voskuil zich; het pand van de Vooruit was op de hoek van de Prinsegracht en de Lange Lombardstraat.) (Plaatje 2.2)

(Wordt vervolgd.)

-----------------------------------------------
De kleurenfoto's zijn van Fokke Zwaan,
de zwart-wit foto's zijn uit het Haags Gemeente-archief,
dat ingestemd heeft met gebruik ervan.
---------------------------------------------
Bestel uw boeken, CD’s en veel meer
bij bolcom via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel


© 2015 Fokke Zwaan meer Fokke Zwaan - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Op stap met Voskuil in Den Haag (1) Fokke Zwaan
1206VG Voskuil2J.J. Voskuil is als schrijver het bekendst van o.a. Bij nader inzien, een boek over vriendschap dat speelt in zijn studententijd, en natuurlijk van het 7-delige Het Bureau, over het werken op een wetenschappelijk bureau. Voskuil woonde sinds zijn studententijd in Amsterdam, maar is geboren en opgegroeid in Den Haag, als zoon van Klaas Voskuil, hoofdredacteur van Het Volk, na de oorlog: Het Vrije Volk, en destijds een bekend politiek radiocommentator.

Geregeld komt de jeugd van Voskuil naar boven in zijn werken. Als literair toerist ben ik die Haagse plekken per fiets langsgegaan. Het bestaat bijna allemaal nog. Dit is de neerslag van deze pelgrimage, in drie afleveringen. Literair toerisme dus, of zoiets, en dus zal er nu en dan een citaat vallen, met een afkorting en een paginanummer. De daar bijbehorende titels zijn:

(BNI): J.J. Voskuil – Bij nader inzien (van Oorschot, 1963)
(HB): J.J. Voskuil – Het Bureau 1 - 7 (van Oorschot, 1996-2000)
(RV): J.J. Voskuil – Requiem voor een vriend (van Oorschot, 2002)
(OA): J.J. Voskuil – Onder andere (van Oorschot, 2007)
(BdH): J.J. Voskuil – Binnen de huid (van Oorschot, 2009)
(JH): J.J. Voskuil – Jeugdherinneringen (van Oorschot, 2010)
De kleurenfoto's van de beschreven plekken zijn door mij gemaakt. De zwart-witfoto's (steeds uit de door Voskuil beschreven tijd) zijn overgenomen van de site van het Haags Gemeentearchief. De adresgegevens zijn gebaseerd op de gezinskaart van de familie Voskuil, uit het bevolkingsregister in het Haags gemeentearchief.

Misschien is er geen betere locatie te bedenken om deze serie mee te beginnen dan het geboortehuis van J.J. Voskuil: Irisstraat 193. (plaatje 1.1)

‘Het huwelijk werd op 30 september 1925 ingezegend in de Grote Kerk in Zwolle en mijn ouders betrokken, na een wandelvakantie in Luxemburg een benedenhuis in de Irisstraat in Den Haag, waar ik op de dag af negen maanden later werd geboren.’ (JH, 32)

Volgens de gezinskaart Voskuil uit het Gemeentearchief Den Haag betrok het echtpaar Voskuil deze woning op 13 oktober 1925. J.J. Voskuil werd er geboren op 1 juli 1926.

In het verhaal Alleen op de wereld roept Voskuil een van zijn vroegste herinneringen op, waarin hij als driejarige jongen1206VG Voskuil2 alleen op een vliegende hollander op de stoep in de Irisstraat en het nabijgelegen Irisplein rondrijdt.

‘Duwend en trekkend draaide ik de hoek om, langs het huis van Zusje, om de hoek van de Anjelierstraat, om de elektriciteitszuil, de hoek weer om, het zonovergoten Irisplein, de Irisstraat, tot de hoek van de Goudsbloemlaan en weer terug. […]
Terwijl ik daar reed, drong voor het eerst in mijn leven het besef door dat ik alleen was. Ik begon zacht te zingen. Ik was tot in het diepst van mijn hart gelukkig, een woordeloos geluk, onbewust van de donkere wolken die zich in de kamer achter de dichte gordijnen boven mijn driejarige hoofd samenpakten.’
(JH, 13-14)
(Plaatje 1.2) Irisplein Den Haag, 1930.

Op 24 september 1931 verhuist het gezin Voskuil naar de Frambozenstraat 21.

‘Intussen was mijn vader redactiechef van de Vooruit geworden en waren we verhuisd van de Irisstraat naar een heel huis op de hoek van de Frambozenstraat en de Tomatenstraat’ (JH, 37)

(Noot: Voskuil vergist zich hier: Frambozenstraat 21 (waar het gezin blijkens archiefgegevens woonde) was en is gelegen op de hoek met de Meloenstraat.)

De Vooruit was de Haagse editie van het socialistische dagblad Het Volk, de redactie zat op de Prinsegracht (plaatje 2.1)
‘De redactie bestond uit vijf mensen, mijn vader inbegrepen, en zetelde aan het eind van een smalle, steile trap in twee kamers en suite op de eerste etage van een huis op de hoek van de Prinsegracht en de Varkenmarkt. Op vrije middagen stepte ik soms langs de Loosduinseweg naar de stad en zocht mijn vader op. Ik mocht dan op de schrijfmachine van Carmiggelt tikken, die bij mijn vader werkte, waarna ik weer terugreed.’ (JH, 25)

(Noot: ook hier vergist Voskuil zich; het pand van de Vooruit was op de hoek van de Prinsegracht en de Lange Lombardstraat.) (Plaatje 2.2)

(Wordt vervolgd.)

-----------------------------------------------
De kleurenfoto's zijn van Fokke Zwaan,
de zwart-wit foto's zijn uit het Haags Gemeente-archief,
dat ingestemd heeft met gebruik ervan.
---------------------------------------------
Bestel uw boeken, CD’s en veel meer
bij bolcom via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel
© 2015 Fokke Zwaan
powered by CJ2