archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
La condition humaine op z'n Frans Hans Knegtmans

0203 Franse film
Volgens het schoolschrift waarin ik mijn bioscoopbezoek bijhoud, heb ik dit jaar elf Franse films gezien. Veel is dat niet. Mijn gevoelens voor het genre zijn niet afgekoeld, dus waarschijnlijk liet het aanbod te wensen te over. Dat geldt in ieder geval voor de films die onder de paraplunaam Cinéma Tour de France het Nederlandse filmtheatercircuit aandeden. De enige positieve uitschieter daarin was Confidences trop intimes van regisseur Patrice Leconte. Vrouw heeft haar eerste afspraak bij een psychiater, maar komt per abuis bij belastingadviseur terecht. Klinkt als een onnozele komedie, maar is een serieus spel van mensen die elkaar iets te vertellen hebben. Sandrine Bonnaire was als tiener al een genot om naar te kijken, en dat wordt met het klimmen der jaren niet minder.
 
De rest van het programma is het aanzien nauwelijks waard. Komedies als 18 ans après (een vervolg op het onhandige-mannen-blijspel Three men and a baby) en La beuze kun je maar beter opsparen tot ze op TV komen. En de film RRRrrrr!!!, zo las ik ergens, gaat over twee primitieve stammen die strijd leveren om shampoo. Ja, voor het recept van een verkeerde lachfilm kun je bij die Fransen nog wat opsteken!
Maar vanaf 3 november werd het allemaal beter. Toen startte in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Groningen en Eindhoven  voor de achtste keer het minifilmfestival Ciné Premières, georganiseerd door het Centre Culturel Français. De rest van het land hoeft niet op een houtje te bijten. Twee van de films worden ook in het reguliere circuit geprogrammeerd, zodat het slechts een kwestie van tijd is tot ze in Gouda en Vlissingen te bewonderen zijn.
 
Comme une image werd in 2004 op het festival van Cannes genomineerd voor de Gouden Palm en won de prijs voor het beste scenario. Misschien had de jury de vorige coproductie van Agnès Jaoui (regie en scenario) en echtgenoot Jean-Pierre Bacri (scenario) nog in het hoofd. Le goût des autres behoorde tot de beste films van het jaar 2000. Zakenman en cultuurbarbaar Castella (Bacri – jawel, acteren hij kan ook nog) valt als een blok voor de actrice Clara die hem een spoedcursus Engels geeft. Van de weeromstuit ontdekt hij de schoonheid van het toneelspel. Een mooi staaltje van persoonlijke groei, maar haar kennissenkring weet zich geen raad met deze self-made theaterliefhebber. Zoals bekend zijn overal ter wereld mensen uit de artistieke kringen weerzinwekkende snobs, en die in Frankrijk zijn misschien wel het ergste. Elke scène is raak en Bacri speelt de sterren van de hemel.
 
Comme une image haalt het niet bij zijn voorganger, ook al is de rolverdeling van de echtelieden hetzelfde (regie en scenario). Opnieuw speelt Bacri een hoofdrol. Hij is een egocentrische romancier annex uitgever. ‘Egocentrisch’ is misschien te zwak uitgedrukt. Etienne beseft nauwelijks dat de medemens nog een andere functie heeft, behalve naar zijn pijpen te dansen. De andere hoofdpersoon in het verhaal, zijn wat dikkige dochter Lolita (Marilou Berry), gebruikt hij als vloermat en hij is oprecht verbaasd als ze verdriet heeft van zijn zoveelste tactloze grap of blijk van desinteresse. Niemand durft Etienne op zijn tekortkomingen te wijzen. Integendeel. Zanglerares Sylvia (Agnès Jaoui, het blijft in de familie) is niet onder de indruk van haar nieuwe leerling Lolita. Dat verandert als bij toverslag wanneer ze hoort dat deze de dochter is van de beroemde schrijver. Eindelijk een kans om haar echtgenoot Pierre – die tobt met een writer’s block – weer uit het slop te krijgen!
 
Het thema van de film is interessant en in potentie aangrijpend, de acteurs – Lolita en Etienne voorop – doen hun werk voorbeeldig, en toch komt het verhaal niet echt van de grond. Het scenario bevat teveel dode momenten: gesprekken die simpel niet interessant genoeg zijn om er in op te gaan. Daar staan een paar prachtige scènes tegenover. Het optreden van Lolita en haar koor in een kerkje op het platteland is perfect, van de muziek tot en met de verbijsterende reactie van Etienne op de zangkunst van zijn dochter. Dat is niet het enige moment dat klassieke zang – Schubert, Mozart, Monteverdi, Händel – de film een meerwaarde geeft die hij eigenlijk niet verdient. Comme une mirage scoort een ruime voldoende, maar wie het echtpaar Bacri nog niet kent, moet als de donder de VHS of DVD van Le goût des autres huren. Vooropgesteld natuurlijk dat de buurtvideotheek meer in huis heeft dan de obligate Hollywoodprut.
 
De reden weet ik niet, maar ik heb pas vrij laat kennisgemaakt met François Ozon, de Franse succesregisseur van dit moment. In 2001 bezocht ik Sous le sable, nog niet wetend dat dit waarschijnlijk het hoogtepunt was van zijn prille maar omvangrijke oeuvre (25 speelfilms in 16 jaar). Tijdens een verblijf in hun buitenhuisje raakt Marie (de middelbare Charlotte Rampling op haar mooist) haar echtgenoot kwijt door verdrinking. We kennen Jean (Bruno Cremer) pas een kwartiertje, maar dat is meer dan genoeg om haar ontreddering mee te voelen alsof we zelf een familielid zijn kwijtgeraakt. Marie heeft een radicale oplossing voor het probleem: ontkenning. Jean dood? Welnee. Hoe kom je erbij? Niet iedereen kan met dit thema een hele film vullen, maar Ozon slaagt met lof. De hierop volgende misdaadmusical(!) 8 femmes en de thriller Swimming pool (wederom met Charlotte Rampling) maakten minder indruk. Althans op mij: de pers bleef zeer lovend.
 
5 x 2, heet de nieuwste Ozon. Spreek uit als cinq fois deux, als u serieus genomen wil worden. Achter de titel gaat een nogal goedkope truc schuil. In vijf etappes volgen we de relatie van Marion (de altijd expressieve Valéria Bruni-Tedeschi) en Giles (Stéphane Freiss). Van hun eerste kennismaking tot het uitspreken van de echtscheiding. Alleen heeft Ozon de vijf fragmenten in omgekeerde volgorde gezet. Scheiding, een etentje in de nadagen van het huwelijk, de geboorte van hun zoontje Nicolas, de bruiloft en het begin van de verliefdheid. In een interview zegt de filmer dat door deze omkering de kijker een beter beeld krijgt van de relatie dan wanneer hij de zaak chronologisch zou zien. Dat lijkt me onzin, maar Ozon is van ons tweeën de cineast.
 
Ook in andere opzichten is de opbouw van het verhaal onorthodox. Het etentje met bekenden daargelaten, bestaat elk fragment uit het bereiken van een mijlpaal in hun relatie. Alsof die meer zeggen dan het leven van alledag. Om die keus te rechtvaardigen, omlijst de regisseur zowel het huwelijk als de geboorte van hun zoon door even bizarre als onaangename voorvallen. De toeschouwer concludeert moeiteloos dat de relatie ook toen al gekleurd werd door psychisch disfunctioneren van minstens een van de partners. Maar wat schortte er precies aan? En hoe leidde dit tot de aftakeling van de relatie? Ozon haalt de kijker het bloed onder de nagels vandaan. Des te knapper is het dat hij hem, ondanks de ogenschijnlijke afwezigheid van een psychologisch kader, toch bij de les houdt.
 
De meest aangrijpende scène speelt zich af direct na de echtscheiding. Nog eenmaal delen de voormalige partners het bed. Doodeng hoe onwennig ze naast elkaar liggen. Alsof het eigenlijk vies en onnatuurlijk is, zonder goede reden zo bloot en dicht bij elkaar te zijn. De daaropvolgende vrijpartij – als het die naam al verdient – is nog veel ongemakkelijker. Bij vlagen laat Ozon zien waaraan hij zijn reputatie te danken heeft.


© 2004 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
La condition humaine op z'n Frans Hans Knegtmans
0203 Franse film
Volgens het schoolschrift waarin ik mijn bioscoopbezoek bijhoud, heb ik dit jaar elf Franse films gezien. Veel is dat niet. Mijn gevoelens voor het genre zijn niet afgekoeld, dus waarschijnlijk liet het aanbod te wensen te over. Dat geldt in ieder geval voor de films die onder de paraplunaam Cinéma Tour de France het Nederlandse filmtheatercircuit aandeden. De enige positieve uitschieter daarin was Confidences trop intimes van regisseur Patrice Leconte. Vrouw heeft haar eerste afspraak bij een psychiater, maar komt per abuis bij belastingadviseur terecht. Klinkt als een onnozele komedie, maar is een serieus spel van mensen die elkaar iets te vertellen hebben. Sandrine Bonnaire was als tiener al een genot om naar te kijken, en dat wordt met het klimmen der jaren niet minder.
 
De rest van het programma is het aanzien nauwelijks waard. Komedies als 18 ans après (een vervolg op het onhandige-mannen-blijspel Three men and a baby) en La beuze kun je maar beter opsparen tot ze op TV komen. En de film RRRrrrr!!!, zo las ik ergens, gaat over twee primitieve stammen die strijd leveren om shampoo. Ja, voor het recept van een verkeerde lachfilm kun je bij die Fransen nog wat opsteken!
Maar vanaf 3 november werd het allemaal beter. Toen startte in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Groningen en Eindhoven  voor de achtste keer het minifilmfestival Ciné Premières, georganiseerd door het Centre Culturel Français. De rest van het land hoeft niet op een houtje te bijten. Twee van de films worden ook in het reguliere circuit geprogrammeerd, zodat het slechts een kwestie van tijd is tot ze in Gouda en Vlissingen te bewonderen zijn.
 
Comme une image werd in 2004 op het festival van Cannes genomineerd voor de Gouden Palm en won de prijs voor het beste scenario. Misschien had de jury de vorige coproductie van Agnès Jaoui (regie en scenario) en echtgenoot Jean-Pierre Bacri (scenario) nog in het hoofd. Le goût des autres behoorde tot de beste films van het jaar 2000. Zakenman en cultuurbarbaar Castella (Bacri – jawel, acteren hij kan ook nog) valt als een blok voor de actrice Clara die hem een spoedcursus Engels geeft. Van de weeromstuit ontdekt hij de schoonheid van het toneelspel. Een mooi staaltje van persoonlijke groei, maar haar kennissenkring weet zich geen raad met deze self-made theaterliefhebber. Zoals bekend zijn overal ter wereld mensen uit de artistieke kringen weerzinwekkende snobs, en die in Frankrijk zijn misschien wel het ergste. Elke scène is raak en Bacri speelt de sterren van de hemel.
 
Comme une image haalt het niet bij zijn voorganger, ook al is de rolverdeling van de echtelieden hetzelfde (regie en scenario). Opnieuw speelt Bacri een hoofdrol. Hij is een egocentrische romancier annex uitgever. ‘Egocentrisch’ is misschien te zwak uitgedrukt. Etienne beseft nauwelijks dat de medemens nog een andere functie heeft, behalve naar zijn pijpen te dansen. De andere hoofdpersoon in het verhaal, zijn wat dikkige dochter Lolita (Marilou Berry), gebruikt hij als vloermat en hij is oprecht verbaasd als ze verdriet heeft van zijn zoveelste tactloze grap of blijk van desinteresse. Niemand durft Etienne op zijn tekortkomingen te wijzen. Integendeel. Zanglerares Sylvia (Agnès Jaoui, het blijft in de familie) is niet onder de indruk van haar nieuwe leerling Lolita. Dat verandert als bij toverslag wanneer ze hoort dat deze de dochter is van de beroemde schrijver. Eindelijk een kans om haar echtgenoot Pierre – die tobt met een writer’s block – weer uit het slop te krijgen!
 
Het thema van de film is interessant en in potentie aangrijpend, de acteurs – Lolita en Etienne voorop – doen hun werk voorbeeldig, en toch komt het verhaal niet echt van de grond. Het scenario bevat teveel dode momenten: gesprekken die simpel niet interessant genoeg zijn om er in op te gaan. Daar staan een paar prachtige scènes tegenover. Het optreden van Lolita en haar koor in een kerkje op het platteland is perfect, van de muziek tot en met de verbijsterende reactie van Etienne op de zangkunst van zijn dochter. Dat is niet het enige moment dat klassieke zang – Schubert, Mozart, Monteverdi, Händel – de film een meerwaarde geeft die hij eigenlijk niet verdient. Comme une mirage scoort een ruime voldoende, maar wie het echtpaar Bacri nog niet kent, moet als de donder de VHS of DVD van Le goût des autres huren. Vooropgesteld natuurlijk dat de buurtvideotheek meer in huis heeft dan de obligate Hollywoodprut.
 
De reden weet ik niet, maar ik heb pas vrij laat kennisgemaakt met François Ozon, de Franse succesregisseur van dit moment. In 2001 bezocht ik Sous le sable, nog niet wetend dat dit waarschijnlijk het hoogtepunt was van zijn prille maar omvangrijke oeuvre (25 speelfilms in 16 jaar). Tijdens een verblijf in hun buitenhuisje raakt Marie (de middelbare Charlotte Rampling op haar mooist) haar echtgenoot kwijt door verdrinking. We kennen Jean (Bruno Cremer) pas een kwartiertje, maar dat is meer dan genoeg om haar ontreddering mee te voelen alsof we zelf een familielid zijn kwijtgeraakt. Marie heeft een radicale oplossing voor het probleem: ontkenning. Jean dood? Welnee. Hoe kom je erbij? Niet iedereen kan met dit thema een hele film vullen, maar Ozon slaagt met lof. De hierop volgende misdaadmusical(!) 8 femmes en de thriller Swimming pool (wederom met Charlotte Rampling) maakten minder indruk. Althans op mij: de pers bleef zeer lovend.
 
5 x 2, heet de nieuwste Ozon. Spreek uit als cinq fois deux, als u serieus genomen wil worden. Achter de titel gaat een nogal goedkope truc schuil. In vijf etappes volgen we de relatie van Marion (de altijd expressieve Valéria Bruni-Tedeschi) en Giles (Stéphane Freiss). Van hun eerste kennismaking tot het uitspreken van de echtscheiding. Alleen heeft Ozon de vijf fragmenten in omgekeerde volgorde gezet. Scheiding, een etentje in de nadagen van het huwelijk, de geboorte van hun zoontje Nicolas, de bruiloft en het begin van de verliefdheid. In een interview zegt de filmer dat door deze omkering de kijker een beter beeld krijgt van de relatie dan wanneer hij de zaak chronologisch zou zien. Dat lijkt me onzin, maar Ozon is van ons tweeën de cineast.
 
Ook in andere opzichten is de opbouw van het verhaal onorthodox. Het etentje met bekenden daargelaten, bestaat elk fragment uit het bereiken van een mijlpaal in hun relatie. Alsof die meer zeggen dan het leven van alledag. Om die keus te rechtvaardigen, omlijst de regisseur zowel het huwelijk als de geboorte van hun zoon door even bizarre als onaangename voorvallen. De toeschouwer concludeert moeiteloos dat de relatie ook toen al gekleurd werd door psychisch disfunctioneren van minstens een van de partners. Maar wat schortte er precies aan? En hoe leidde dit tot de aftakeling van de relatie? Ozon haalt de kijker het bloed onder de nagels vandaan. Des te knapper is het dat hij hem, ondanks de ogenschijnlijke afwezigheid van een psychologisch kader, toch bij de les houdt.
 
De meest aangrijpende scène speelt zich af direct na de echtscheiding. Nog eenmaal delen de voormalige partners het bed. Doodeng hoe onwennig ze naast elkaar liggen. Alsof het eigenlijk vies en onnatuurlijk is, zonder goede reden zo bloot en dicht bij elkaar te zijn. De daaropvolgende vrijpartij – als het die naam al verdient – is nog veel ongemakkelijker. Bij vlagen laat Ozon zien waaraan hij zijn reputatie te danken heeft.
© 2004 Hans Knegtmans
powered by CJ2