archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Bezigheden > Galerie | ||||
Erfgoed | Jaap van Lakerveld | |||
Het woord Erfgoed heb ik wel eens zien staan bij een tuincentrum, waar plantjes voor op het erf werden verkocht. Ik wil het echter hebben over cultureel erfgoed (zoals kunsten, monumenten, oude stadscentra, tradities), over het behoud daarvan en over de betekenis ervan voor ons allemaal. Op Europees niveau wordt de laatste jaren veel gedaan om het behoud van cultureel erfgoed te bevorderen. Al jaren worden er overal in Europa projecten gefinancierd om erfgoed onder de aandacht te brengen. Onderwijsprojecten In mijn werk ben ik bij veel van dergelijke projecten betrokken geweest. Het eerste project was gewijd aan de vraag hoe een erfgoed een rol zou kunnen spelen in onderwijs. De gedachte was dat erfgoed als leeromgeving kinderen zou kunnen inspireren om allerlei kennis en vaardigheden te ontwikkelen. Het kon daarbij, naast kennis over het specifieke erfgoed object, gaan om het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden, handvaardigheden, creatieve vaardigheden. We zagen erfgoed vooral als een omgeving waarin geleerd kon worden. De resultaten waren zeer bemoedigend. Daarom werd een volgend project gestart, nu gericht op het opleiden van mensen die werkzaam zijn in de erfgoedwereld. We ontwikkelden plannen voor het opleiden van gidsen, erfgoed site-managers en opleiders in de erfgoedsector. Erfgoed-interpretatie was het toverwoord. Het was de bedoeling de bezoekers van erfgoed niet te overdonderen met informatie, maar hen deelgenoot te maken van een gezamenlijke interpretatie van de objecten en de waarde daarvan in het heden en de toekomst. Ik heb daarvan zelf de meerwaarde vaak ervaren. Bezoekers brengen vaak een heel andere invalshoek mee dan degenen die over het erfgoed wat te vertellen hebben. Eigen ervaringen, tijdsbeelden, vakgebonden expertise kleuren de blik waarmee bezoekers het erfgoed bekijken, De een relateert iets aan vergelijkbaar ander erfgoed, de ander kent er een lied over, weer een ander weet technische aspecten te belichten en gezamenlijk ontstaat er zo een beeld dat geen van de bezoekers afzonderlijk had kunnen vormen. Op de jaarlijkse bijeenkomsten van het genootschap de Leunstoel hebben we vaak bezoeken gebracht aan plaatsen die te beschouwen zijn als erfgoed. We bezochten onder meer het Nationaal Archief (een tentoonstelling over de Verenigde Oost-Indische Compagnie); kaasboerderijen in Zoeterwoude; in Hilversum een wijk met huizen gebouwd door Dudok. Het waren allemaal interessante plaatsen om te bezoeken, maar het onderlinge gesprek erover leverde veel meer op dan de informatie over het erfgoed zelf. Nieuwe beroepen in de erfgoedsector Enige tijd later ben ik gevraagd om een overzicht te maken van nieuwe beroepen die zich in de erfgoedsector lijken te ontwikkelen. Ik begon eraan met de veronderstelling dat het wel wat stoffige beroepen zouden kunnen zijn. Ik zag gidsen hun teksten opdreunen. Ik dacht aan roerloos zittende suppoosten. Aan krakend parket in doodstille zalen. In werkelijkheid doemde een heel ander beeld op. De erfgoedsector is high tech als het gaat om digitalisering van collecties, het toegankelijk maken ervan en het visualiseren ervan. Inzet van sociale media, gaming en virtual reality zijn vergelijkbare voorbeelden. Invasieve technieken om onderlagen van schilderijen te onthullen, objecten te bestuderen en te dateren behoren tegenwoordig allemaal tot beroepsactiviteiten in de erfgoedsector. Daarnaast zien we een opkomst van city marketeers, educatieve activiteiten en erfgoed toerisme waardoor voor mij het beeld van zijn stof is ontdaan. De erfgoedsector is modern. Er zijn helaas ook verdwijnende beroepen, die het behouden waard zijn, onder meer in de sfeer van de oude ambachten. Het laatste project dat ik heb geregen aan de reeks van erfgoedprojecten richt zich op het ontwikkelen van erfgoedgemeenschappen. Daarbij valt te denken aan burgers die zich inzetten voor het behoud van erfgoed (In Leiden is ooit een replica van een oude molen, Molen de Put, neergezet als burgerinitiatief. Ook is er een groep mensen die zich inzet voor het singelpark dat de gehele stad omringt). De gedachte achter de vorming van erfgoedgemeenschappen is dat dergelijke groepen een bijdrage leveren aan maatschappelijke cohesie en dat ze een middel kunnen zijn om gesprekken te vergemakkelijken over maatschappelijke en culturele waarden en aan culturele integratie. Zulke erfgoedinitiatieven bestaan op allerlei niveaus. Soms niet eens bewust (volkstuinders die gezamenlijk oude groenten kweken); soms lokaal zoals de genoemde Leidse voorbeelden; en soms ook internationaal tot in de internationale diplomatie aan toe, waar vaak oude gebouwen, structuren, culturen of geschiedenissen worden gebruikt om waarde-geladen topics te kunnen bespreken. In het project People, Places, Stories (https://pps-eu.org/)*, werken we aan werkwijzen waarmee de vorming van erfgoedgemeenschappen kan worden bevorderd en benut. De Leunstoel is cultureel erfgoed Toen pas drong het ten volle tot mij door dat De Leunstoel zelf eigenlijk een erfgoedgemeenschap is met mensen die zich vanuit allerlei invalshoeken bezighouden met gemeenschappelijke thema’s en taal in het bijzonder. De Leunstoel is erfgoed, schrijft vaak over erfgoed en vormt een erfgoedgemeenschap. Daarmee draagt de Leunstoel hopelijk bij aan de cohesie en ontwikkeling van gemeenschappelijke waarden en de discussie daarover onder ons en onze lezers. * Deze website zal binnenkort toegang geven tot de resultaten van het genoemde project. ---------- De illustraties komen van de auteur. |
||||
© 2023 Jaap van Lakerveld | ||||
powered by CJ2 |