archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Beschouwingen > Een rustig mens | ||||
Ben Bussink en 'asielzoekers in procedure' | Willem Minderhout | |||
‘We moeten dáár zijn, waar we nodig zijn’
Het lot van uitgeprocedeerde asielzoekers haalt momenteel regelmatig de voorpagina. De nieuwe vreemdelingenwet wordt door dit kabinet met een hardvochtigheid toegepast die menigeen tegen de borst stuit. Het leven van de asielzoekers die onder de vorige wet soms jarenlang op een uitspraak moesten wachten, was echter ook alles behalve aangenaam. Gedoemd tot nietsdoen verbleven zij in de Asielzoekerscentra. Een instelling die zich het lot van deze ‘statuslozen’ aantrok en tot actie over ging is het Haagse Wereldvenster. Ik sprak voor De Leunstoel met coördinator Ben Bussink.
Ik tref Ben Bussink in de kantine van het Wereldvenster, een stichting die cursussen aanbiedt aan ‘asielzoekers in procedure’. Het is net pauze en er zitten zo’n twintig mensen met sterk uiteenlopende huidskleuren gemoedelijk bijeen om te lunchen. Ik volg Ben naar een klein kantoortje met grote ramen. We zitten hier afgezonderd maar iedereen kan ons wel zien. Af en toe worden er met gebarentaal wat instructies uitgewisseld. Het Wereldvenster is gevestigd in een oud RK schoolgebouw in de buurt van het Haagse Westeinde waarin ook een leefgemeenschap van de Broeders van Maastricht gevestigd is. Ben is hier sinds 1997 coördinator.
Is het Wereldvenster een Roomse instelling?
Zo wil ik het niet zien hoor al ben ik zelf een pater. Het initiatief om iets voor deze groep mensen te doen komt wel uit katholieke hoek. De Broeders van Maastricht en de Sint Vincentiusstichting hebben de zaak opgezet. Ze zagen dat al die asielzoekers die ‘in procedure’ zaten tussen wal en schip vielen. Die mensen mochten eigenlijk alleen maar wachten, soms jarenlang, op een uitspraak. In de tussentijd verveelden ze zich rot. Daarna konden er twee dingen gebeuren: of ze mochten blijven en dan werd van ze verwacht dat ze van de ene op de andere dag in deze maatschappij zouden kunnen functioneren; of ze werden teruggestuurd en dan hadden ze een aantal jaren volkomen stil gestaan en waren ze vervreemd van hun oude omgeving. Wij wilden die mensen op beide mogelijkheden voorbereiden door ze zowel Nederlands als een vak te leren. Als ze dan toch teruggestuurd werden hadden ze in ieder geval nog iets nuttigs geleerd. Sinds 1998 subsidieert de Gemeente Den Haag ons voor een deel. We hebben veel steun gehad van wethouder Pierre Heijnen. Hij noemde ons werk 'complementair' en daarmee sloeg hij de spijker op de kop. Wij doen werk dat anderen – meestal noodgedwongen – laten liggen. We gaan de concurrentie met de professionele instellingen niet aan, hoor. Maar niemand trok zich iets aan van die mensen die maar zaten te wachten dus daar lag een taak voor ons.
Wat voor cursussen bieden jullie aan?
Nederlands uiteraard. Daarnaast kun je hier elektrotechniek, informatica, Engels en basismetaal leren. We hebben momenteel 150 cursisten van achtendertig verschillende nationaliteiten.
Mag je mensen ‘in procedure’ wel een opleiding aanbieden?
Dat is een lastige discussie. In het begin was het geven van cursussen eigenlijk een illegale activiteit. Mensen in procedure mochten alleen maar een beetje vegeteren totdat er een uitspraak was. Maar niemand, ook het COA (Centraal Orgaan Asielzoekers) niet, kon zijn ogen sluiten voor het feit dat die mensen psychisch kapot gingen. Als, bijvoorbeeld, een huwelijk onder die omstandigheden al stand houdt dan toch niet in grote harmonie. Gezinnen ontploffen en kinderen verkommeren. Die Asielzoekerscentra zijn een psychische kwelling. Het COA heeft toen in overleg met ons de ‘dagstructurering’ ontwikkeld. Onze activiteiten waren een probaat middel om op een zinvolle wijze de verveling te verdrijven.
Ben jij een broeder van Maastricht?
Nee, ik ben een pater van de orde der Maristen. Ik woon hier niet hoor. Ik heb een eigen flatje in de stad.
Waarom ben jij ooit pater geworden?
Ik kom uit Ulft in de Achterhoek. Het kacheldorp. In die buurt werd van oudsher ijzeroer gewonnen. Bekende kachelsmeden als ATAG, Vesuvius, DRU en Etna komen daarvandaan maar zijn nu allemaal uit die streek verdwenen. Mijn vader werkte bij de DRU als handvormer. De Achterhoek is een Roomse streek en in mijn jeugd, vlak na de oorlog, was het ‘Rijke Roomse Leven’ nog volop aanwezig. Dat ‘rijk’ slaat niet op de mensen, hoor. Wij konden het net redden doordat we ook nog een varken en kippen achter het huis hadden lopen. Dat was daar in die tijd vrij normaal. Dat ‘rijke’ zat hem in alle feesten, processies en missen. Je leefde met de kerk.
Moest je naar het klooster van je ouders?
Dat zeggen ze wel eens dat de oudste zoon naar het klooster moest. Ten eerste ben ik de oudste zoon niet, mijn ouders hadden zes kinderen en ik was de tweede. Verder wilde ik zelf. Voor mijn vader hoefde het allemaal niet zo maar mijn moeder was er eigenlijk wel trots op, hoor. Samen met twee klasgenootjes besloot ik om naar het kleinseminarie te gaan. We kenden een wat oudere jongen uit het dorp die naar het kleinseminarie van de Maristen was gegaan. Het was bepaald niet in de buurt maar helemaal in Hulst in Zeeuws Vlaanderen. Maar die Maristen trokken mij, hoewel het op dat moment niet zo’n bewuste keuze was, aan. Het grootseminarie, later, was wel weer in de Achterhoek, in Lievelde.
Wat trok je dan zo aan in de Maristen?
De altruïstische instelling, de spiritualiteit. Ik ben nooit, ook niet als jongen, een scherpslijper, of een zieltjeswinner geweest. Ik wilde, om het zo maar eens te zeggen, de ontwikkelingshulp in. Maristen zaten veel in de Stille Zuidzee. Wat ik pas later leerde is dat die mentaliteit om dáár te zijn waar je nodig bent, in de historie van de Maristen verankerd ligt. De orde is ontstaan in het Frankrijk van na de Franse Revolutie vanuit het verlangen om weer een dienstbare kerk op te bouwen. Onder die eerste Maristen leefde een grote afkeer van de oude triomfalistische kerk van voor de Revolutie. Die wilden ze niet meer terug hebben. De naam is, zoals je wel zult vermoeden, afgeleid van Maria. Ook zij was altijd op de achtergrond aanwezig als ze nodig was. Die instelling heb je ook nodig om dit werk te kunnen doen. Niet oordelen maar luisteren, helpen en waar mogelijk delen. Ik weet natuurlijk niet zeker of dat al in mijn karakter zat of dat ik zo gevormd ben. Ik heb bijvoorbeeld nog het voorrecht gehad om bij Schillebeeckx college te mogen lopen in Nijmegen. Zolang ik die instelling in voldoende mate binnen de katholieke kerk herken houdt dat me op de been. Die Roomse dogmatiek interesseert me eigenlijk bijster weinig.
Maar je kwam niet in de Stille Zuidzee terecht, maar in het Haagse Westeinde.
Dat vond ik aanvankelijk jammer maar dat maakt op zich niet uit. Ik was niet geschikt om als missionaris naar de tropen te vertrekken vanwege een allergische aandoening, maar hier in Nederland kun je je als Marist ook nuttig maken. Mijn werk als coördinator hier vind ik zeer bevredigend. Weet je wat ook erg leuk is? Het werken met vrijwilligers. Er werken hier zeventig mensen op geheel vrijwillige basis. De leraren moeten natuurlijk gekwalificeerd zijn maar ik vind het ook een uitdaging om mensen die misschien niet onmiddellijk aan alle eisen voldoen mee te laten werken. Er bieden zich ook mensen aan als vrijwilliger die in hun eigen leven zijn vastgelopen. Ik vraag dan altijd wat ze kunnen, want iedereen kan wel iets. Van daaruit proberen we dat dan verder uit te bouwen. Ze leren hoe ze zich nuttig kunnen maken. Ze ontdekken dat ze zelf ook belangrijk voor anderen kunnen zijn! Je ziet die mensen dan na enige tijd ook opbloeien.
Het moet ook wel eens frustrerend zijn, toch?Veel leerlingen worden uiteindelijk toch uitgezet.
We doen wat we kunnen binnen de grenzen van de wet. Je ziet dat de regering de vreemdelingenwet heel eng interpreteert. Als ik hoor hoe ze op de dag van Sinterklaas kinderen uit de scholen halen om ze naar een uitzetcentrum te brengen, dan breekt mijn hart. Wij doen ons best om binnen de wet te manoeuvreren op basis van een zo ruimhartig mogelijke interpretatie. De wet is wel voor iedereen gelijk maar de een kan zich toch veel beter redden dan de ander. Niet iedereen heeft gelijke kansen voor de wet dus die kunnen wat steun gebruiken. Wij houden ons overigens alleen bezig met educatie, hoor. We verwijzen uiteraard wel door als er problemen zijn. Met sommige mensen bouw je ook privé een band op. Als het dan mis gaat zit ik ook wel eens diep in de put. Zo staan er bij mij in de kelderbox drie koffers van een echtpaar dat nu in Ter Apel zit te wachten op uitzetting naar Kazakstan. Iedere keer dat ik die koffers zie staan … Nu ja, dan kun je je voorstellen hoe ik me voel.
Zijn er ook succesverhalen?
Jazeker! Een oud-leerling van ons is gaan studeren en is nu arts in Vlaardingen. Ik ben zo trots op die knul!
Waar komen de leerlingen momenteel vandaan?
Op dit moment vooral uit Irak, Afghanistan en Iran.
Is het moeilijk om als tolerante katholiek met moslims om te gaan?
Over het algemeen helemaal niet hoor. Het zijn allemaal in de eerste plaats mensen zoals jij en ik. Ik heb een aantal cursussen over de Islamitische cultuur en geschiedenis gevolgd in Leiden. Dat interesseert me wel. Maar het is waar dat die interesse en dat respect niet bij alle moslims wederzijds is. Als katholiek ben ik daarom nog meer gaan waarderen dat wij in Europa de verlichting wel hebben doorgemaakt. Islamieten zullen nog zo’n zelfde proces door moeten maken. Ik ben daar overigens niet al te pessimistisch over. Je ziet dat die geloofsgemeenschap momenteel erg op zichzelf gericht en gesloten is maar ik denk dat het een noodzakelijke fase is. Je moet eerst je identiteit herwinnen voordat je open naar buiten kunt treden.
De stroom asielzoekers is verminderd en de procedure is verkort. Is er nog toekomst voor het Wereldvenster?
Als het Wereldvenster niet meer nodig is, sluiten we de tent maar op dit moment maken we plannen voor activiteiten gericht op de integratie en de participatie van migranten, vooral van vrouwen. Er zijn nog zoveel mensen in Den Haag die om wat voor reden dan ook tussen de wal en het schip dreigen te vallen dat ik er van overtuigd ben dat we nog een heel nuttige functie kunnen vervullen.
Wereldvenster: www.wereldvenster.nl
Maristen: www.loreto.nl/
|
||||
© 2006 Willem Minderhout | ||||
powered by CJ2 |