archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Vermaak en Genot > Een omweg waard | ||||
Fries landbouwmuseum | Dik Kruithof | |||
Het ligt wat kaal aan de buitenkant van Leeuwarden nu er een nieuwe wijk omheen gebouwd wordt maar inhoudelijk maakt het Fries Landbouwmuseum grote stappen. Het samengaan met het Nederlands Veeteeltmuseum heeft als eerste zichtbare resultaat een tentoonstelling van hoogtepunten uit de verzameling van dat museum, dat dakloos geworden was door de verkoop van hun eigen gebouw, het vroegere KI-station in het Brabantse Beers. Hierdoor kwam veel historisch materiaal over de geschiedenis van de veeteelt terug naar Friesland, dat altijd een belangrijke rol speelde bij vernieuwingen. Het mooiste voorbeeld is wel de geprepareerde kop van de fokstier Sunny Boy, geboren in Fryslân (Schalsum) en met bijna twee miljoen nakomelingen een wereldkampioen en een grondlegger van de verbetering van de Holstein-Friese melkkoeien die in de jaren tachtig van de vorige eeuw het Fries-Hollandse vee overvleugelden. Er zijn nog drie stierenkoppen, heel veel over kunstmatige inseminatie en een fraaie kunstcollectie met koeienschilderijen van de bekende kunstenares Marleen Felius en koestudies van de schilder Jan de Haas uit de Haagse School. Eerder kreeg het museum een FRS-logo ter grootte van een tuinbeeld, één van acht die in 1984 werden aangebracht bij de toen geopende districtskantoren van het Fries Rundvee Syndicaat - de samenvoeging van het koninklijk Fries RundveeStamboek en de Bond van KI-verenigingen in Friesland. Op 8 september is de tentoonstelling ‘Amerikaanse boerderijen in Fryslân’ geopend over zestien boerderijen die tussen 1923 en 1927 zijn gebouwd en die er van binnen en van buiten anders uitzien omdat ze gebruik maakten van ideeën en ontwikkelingen uit Amerika. In 1923 wordt bij Scharsterbrug de eerste Amerikaanse boerderij gebouwd. Het gaat om de verbetering van de hygiëne, het welzijn van het vee, een goed stalklimaat, de bestrijding van tuberculose, brandveiligheid en een efficiëntere bedrijfsvoering. Er worden technische vernieuwingen ingevoerd die in Amerika voorhanden zijn. Een hoge zolder boven de stal om het hooi op te bergen was een van die ideeën en dat leidde weer tot vernieuwingen op het gebied van het binnenhalen van het hooi en het op die zolder takelen. Amerikaanse boerderijen hebben dan ook vaak een rechte achterkant met in de nok een takel. De Amerikaanse boerderijen hebben een Hollandse stal, waarbij de koeien in twee rijen met de koppen naar elkaar toe staan, zodat ze makkelijk gevoerd kunnen worden. In Friesland was toen de Friese stal gebruikelijk waarin de koeien van achteren gevoerd worden. Lammert Simons Brouwers, een boerenzoon uit Minnertsga, keert in 1919, na een verblijf van acht jaar in Amerika, terug naar de boerderij van zijn ouders. Hij wordt agent voor het Amerikaanse bedrijf Louden uit Fairfield in de staat Iowa en importeert nieuwe materialen voor de stalinrichting zoals beugels om de koeien vast te zetten en drinkbakjes. Ook hijsinstallaties voor het in de schuur brengen van hooi en graan zoals takels, hooinetten, katrollen, windassen en (hijs)motoren laat hij uit Amerika komen. In 1929 liet het Old Burger Weeshuis bij Wigledam een Amerikaanse boerderij bouwen met een Hollandse stal met Amerikaanse inrichting en een melklokaal met koeling door koud stromend water en een boiler om met warm water het melkgerei en de bussen schoon te maken. Het moest een moderne modelboerderij zijn, gericht op het produceren van gezonde melk die volgens het huurcontract voor de helft geleverd moest worden aan de bewoners van het Old Burger Weeshuis en de inwoners van Sneek. Het leek meer op een kantoorgebouw dan op een boerderij en werd veel later een jeugdherberg en daarna een moskee. In oktober verschijnt het boek Amerikaanse boerderijen in Fryslân geschreven door de onderzoekers en samenstellers van de expositie Hans de Haan en Jacob van der Vaart. ------ De plaatjes zijn aangeleverd door de schrijver |
||||
© 2021 Dik Kruithof | ||||
powered by CJ2 |