archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Beschouwingen > Een rustig mens | ||||
Op zoek naar Oom Carlos | Marie Muriel | |||
Ik geloof in ‘transgenerationele’ overdracht van trauma’s. Of het over het voormalige Joegoslavië gaat, Rwanda, de Tweede Wereld Oorlog, welke oorlog dan ook. Ik ben er zelf mee opgegroeid en weet uit ervaring dat je je er niet zo gemakkelijk van kunt bevrijden. In mijn familie was het de Spaanse burgeroorlog. Mijn zussen en ik zijn opgegroeid met wat de Spaanse schrijver en filosoof Miguel de Unamuno ‘het tragische levensgevoel’ noemde. In ons geval, ouders en grootouders die constant om een land treurden dat ze uit nood hadden moeten verlaten en dertig jaar niet meer zouden mogen betreden. De Kerst, Pasen, zijn voor de meeste mensen vrolijke feesten. Bij ons werd er gejammerd en gehuild. Ah, mijn Madrid, ah, mijn Andalucia … Opa en oma, die Republikeinen waren, moesten eind 1936 Madrid ontvluchten toen het door de troepen van Franco werd belegerd en zochten, zoals zovelen, hun heil in Frankrijk, terwijl mijn vader die destijds twaalf was in een vakantiekamp in Baskenland verbleef en niet mee kon. Bewegingsvrijheid is er nu eenmaal niet bij in een door een burgeroorlog verscheurd land. Hij was hun enige zoon. Het gevolg ervan was dat ze elkaar 12 jaar moesten missen; opa en oma kwamen na menige perikelen uiteindelijk in Bordeaux terecht en landden praktisch van de ene in de andere oorlog; mijn vader werd na veel zoeken door de familie van zijn vader in een weeshuis van het Rode Kruis in Salamanca gevonden en groeide op bij zijn oma, in een klein Zuid Spaans dorp, waar hij mijn moeder zou leren kennen. Hij werd pas in 1948 met zijn ouders verenigd toen hij stiekem de Spaans-Franse grens overstak. Opa en oma vestigden zich na een aantal jaren in Parijs. Mijn ouderlijk huis was daar niet ver vandaan en had een heel grote tuin. Die tuin was ‘s zondags een waar broeinest van talloze en fel discussiërende ballingen. Een ervan was bijvoorbeeld Antonio Buendia Aragon, een van de oprichters van de Spaanse Communistische Partij en derhalve maatjes met medeoprichter Pasionaria, Dolores Ibarruri, met wie hij contact onderhield en bij wie hij elk jaar een maand in het Kremlin mocht vertoeven. Hij was aanvankelijk naar Chili gevlucht en was daar bevriend geraakt met Pablo Neruda, waardoor er met de Kerst door Neruda persoonlijk gesigneerde kinderboeken bij ons aankwamen. Deze boeken zijn helaas verloren gegaan. Een broer van mijn oma, oom Carlos Hernandez Zancajo, was naar Mexico geëmigreerd en was voor ons, deels door zijn levensloop, deels omdat we hem nooit hebben mogen leren kennen, een legende. In die tijd schreef men veel, belde soms, maar verre reizen, nee. Oom Carlos was leider geweest van de Spaanse Socialistische Jeugd (samen met Santiago Carrillo, later ad aeternam leider van de Spaanse Communistische Partij), leider van de UGT vakbond en uiteindelijk lid van de Cortes, de Spaanse Tweede Kamer. Met behulp van Google vond ik verslagen uit die tijd waaruit blijkt dat hij een felle debater was. Er werd veel over Oom Carlos verteld, vooral door mijn oma die op haar manier ook een echte pasionaria was en als het over hem ging niet wist van ophouden. Zij vertelde over de ruzie tussen hem en Carrillo, toen deze overstapte naar de Communistische Partij en zei vaak ‘Oh, die moordenaar, Franco, oom Carlos zei altijd dat hij homo was’. Destijds een vreselijke belediging, nu gelukkig niet meer. Vreemd genoeg blijkt nu dat het klopte, maar tot kort geleden is daar nooit over gerept. Met zoveel familieverhalen en strubbelingen besloot ik ooit te proberen een biografie van mijn oom te schrijven. Ondanks dat hij in veel boeken genoemd wordt, is zijn leven nooit uitputtend beschreven. Nu ik met pensioen ben, wilde ik een poging wagen. Hij overleed in Mexico in 1979. Maar hoe kon ik erachter komen hoe zijn leven in Mexico was geweest? Na veel bellen naar telefoonnummers in Madrid, die ik in het adresboek van mijn al 20 jaar overleden vader vond, vertelde iemand me dat oom Carlos een dochter had gehad uit zijn tweede huwelijk. Met de meisjesnaam van haar moeder als tweede achternaam, op z’n Spaans, heb ik haar geprobeerd te vinden en eindeloos gegoogeld. Tevergeefs. En toen zag ik op Facebook het profiel van een vrouw die geboren is in Montauban, een stad waar vele Spaanse emigranten werden opgevangen, en die in Mexico woont. Ze plaatste ook veel artikelen over de Spaanse burgeroorlog. Haar leeftijd klopte min of meer en ze leek sprekend op mijn oom. Ik vond het feit dat er veel Sofia’s in haar familie bleken voor te komen ook erg opvallend. Dat was de naam van overgrootoma, de moeder van mijn oma en oom Carlos, wier afbeelding ik in mijn fotoalbum heb. Ik stuurde haar een bericht maar hoorde vervolgens zes maanden niets. Ik dacht dat ik teveel aan wishful thinking had gedaan. En ineens kreeg ik toch een nogal verbaasd antwoord. Ja, ze is inderdaad de dochter van Carlos Hernàndez Zancajo. Wat kon ze voor mij doen? Twee mails verder waren we familie. ‘Je weet zeker niet meer dat ik tijdens mijn huwelijksreis bij jullie langs kwam?’ vroeg ze. Nee, dat wist ik niet meer want ik was toen nog maar negen jaar oud. Ze vertelde dat ze een vakantiehuis in de buurt van Barcelona heeft. Ze zou er in mei naar toe gaan en vroeg of ik zin had om langs te komen. Ik ben er net een week geweest en het was alsof we elkaar allang kenden. Ze is een warm mens, ook opgegroeid tussen Spaanse ballingen in Mexico en heeft eindeloze verhalen te vertellen over haar vader en de in Republikeinse kringen zeer bekende vrienden met wie hij daar omging. Namen die ik mijn hele leven heb gehoord, zoals Largo Caballero, Luis Araquistain, Trifon Gomez, Amaro Rosal en nog zoveel. Ik ben nu terug met foto’s en boeken die van mijn oom zijn geweest en een nicht erbij. Nu ga ik er echt iets van maken. http://www.fpabloiglesias.es/archivo-y-biblioteca/diccionario-biografico/biografias/10096_hernandez-zancajo-carlos https://arcangelbedmar.com/2014/12/15/antonio-buendia-aragon-1893-1972-un-lucentino-fundador-del-partido-comunista-espanol/ -------- De tekening is van Alex Verduijn den Boer http://www.verduijndenboer.nl/ |
||||
© 2018 Marie Muriel | ||||
powered by CJ2 |