archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Documenta Dik Kruithof

1417VG Documenta1De Documenta in Kassel is een vijfjaarlijkse manifestatie van hedendaagse kunst die al jaren gezien wordt als het belangrijkste ijkpunt voor vragen als: waar gaat dat heen (met de kunst). Dit jaar gingen wij al in de eerste week en hadden we nog geen antwoord gekregen van de échte' kunstliefhebbers. Dat hoeft natuurlijk ook niet. Ik had alleen een stuk in de NRC gelezen met vijf hoogtepunten en die hebben we dus bekeken. Dat is makkelijker geschreven dan gedaan, want de Documenta heeft ruim twintig tentoonstellingslocaties, grotendeels verspreid over de binnenstad en een tweedaagse kaart kost 38 euro, zodat wij wel wilden proberen om het ook in twee dagen te doen. Daarbij moet dan direct gezegd worden dat je met zo'n voornemen al een stuk mist, want er zijn ook films te zien, gewoon in de bioscopen en op drie locaties zijn er videopresentaties die minstens een uur duren. Daarnaast zijn er ook nog vele kortere, waar je al veel tijd aan kwijt bent. Ja, ja, hedendaagse kunst is hard werken!

En was het de moeite waard. Zeker, maar wel met een kanttekening, die overigens al veel meer gemaakt is. Hedendaagse kunst is vaak betrokken bij de maatschappij en wat er in de wereld gebeurt en dat is in Kassel dit jaar heel sterk zo. (Bovendien is er dit jaar een zustertentoonstelling, in Athene.) Curator Adam Szymczyk heeft kunst gekozen die zich laat inspireren door de maatschappelijke problemen van de afgelopen jaren, vooral het vluchtelingen- en vreemdelingenprobleem. En daarvoor ligt Athene natuurlijk aan het front van de ontwikkelingen. Het duidelijkste voorbeeld voor de bezoekers en de inwoners van Kassel, aan wie de tentoonstelling vaak voorbij gaat, is een zestien meter hoge gedenknaald op het Königsplatz in het hart van Kassel: ‘Ich war ein Fremdling und ihr habt mich beherbergt’, staat in gouden letters op de betonnen pilaar, niet alleen in het Duits maar ook in het Turks, Arabisch en Engels. Sinds 2015 heeft Duitsland meer dan een miljoen vluchtelingen opgenomen. Die gastvrijheid moest geprezen worden, vond de in Nigeria geboren kunstenaar Olu Oguibe, die zelf als klein kind de oorlog in Biafra overleefde en nu in Amerika woont.

Twee andere voorbeelden in de open lucht staan op het Friedrichsplatz, vanouds het startpunt van de Documenta met de kaartverkoop, speciale terrasjes en het Fridericianum, de oude tentoonstellingshal die tijdens deze Documenta niet meer zijn eigen naam draagt maar door Banu Cennetoglu voorzien is van het motto BEING SAFE IS SCARY. Het middengedeelte wordt beheerst door het gigantische Parthenon der boeken van de Argentijnse kunstenares Marta Minujin, dat ze eerder maakte toen Argentinië weer vrij werd en nu een prachtige verbinding vormt tussen Kassel en Athene. Een gigantisch Parthenon van steigermateriaal wordt in de loop van de maanden helemaal bekleed met boeken (in plastic zakjes). Voor de Documentahalle staat nog een stapeling van gele rioolbuizen waarin kunstenaar Hiwa K – Syriër van Koerdische afkomst, gevlucht en nu werkend in Berlijn – zijn eigen ervaringen heeft verwerkt tot gezellige woonbuizen voor kleinbehuisden.

Het aanbevolen startpunt van de Documenta is de Neue Neuegalerie, die bestaat uit een aantal grote ruimtes aan de achterkant van het hoofdpostkantoor, dicht bij de Holländischen Platz. Hier onder meer de veel genoemde en geroemde videofilm met een forensisch onderzoek naar de moord in 2006 op de jonge Turkse immigrant Halit Yozgat. Uit de film blijkt dat een undercoveragent van de Duitse politie valse verklaringen heeft afgelegd en wel eens de dader kan zijn van deze aan de neo-nazistische NSU toegeschreven moord. Duurt nog geen tien minuten en is zeer indrukwekkend, maar je vraagt je af waarom het kunst is. Verder op deze locatie de meest uiteenlopende installaties en kunstuitingen, wel vaak met een politieke of maatschappelijke lading, maar ook vernieuwend en soms gewoon mooi. Mooie schilderijen van de Griek Kassapis en indrukwekkende installaties van de Noorse van Lapse afkomst Maret Anne Sara over het verdwijnen van de1417VG Documenta2 rendierkudden in Lapland en eerder het verdwijnen van de bizons in Amerika. Verder een paar mooie voorbeelden van verzamelkunst waarin foto’s, teksten (of anderszins) over maatschappelijke ontwikkelingen bij elkaar zijn gebracht. Een indrukwekkende start daar in het oude postkantoor.

Vlakbij de Neue Neuegalerie ligt het Gieshaus, prachtig industrieel erfgoed met een film van Angela Melitopoulos over de verwoestingen door de mijnbouw in Griekenland en daarnaast de vluchtelingenkampen op Lesbos en Piraeus. Even verder, in de even oude maar veel minder mooie Gotschalkhalle, een indrukwekkende video The tempest society over Franse actievoerders in de studentenrevolutie van 1968 en de invloed die ze nu nog hebben. Verder hier een voor mij ideale en verrassende combinatie van Kunst en Schaken in the Chess Society van Bili Bidjocka. Ik werd in de Halle welkom geheten met de opmerking dat ik daar vooral moest kijken, omdat ik wel goede zetten zou kunnen doen in de partij die gespeeld werd met Athene.

Het Fridericianum, het gebouw waar de eerste vier Documenta’s plaats vonden en dat daarna altijd een belangrijke plaats innam, is dit jaar gevuld met de collectie van het Atheense Nationale Museum voor Hedendaagse Kunst (EMST). Alleen jammer dat die collectie van uitsluitend Griekse kunstenaars niet bijzonder en in elk geval niet verrassend is. Alle naoorlogse stromingen komen langs maar niet in hun originele en zeker niet in hun beste vorm. Wel leuk dat je dan toch even getroffen door iets dat van Janis Kounellis blijkt te zijn, een van de weinige Griekse kunstenaars die wereldnaam heeft gemaakt. Daarnaast was in de Documentahalle vooral opvallend het eerbetoon aan de kleo van Aboubakar Fofana.
 
De Neue Galerie is het museum voor moderne kunst van Hessel waarin alleen de Joseph Beuys Roedel, een oud VW busje met een tiental sleetjes er achter aan, altijd zijn plaats houdt. Indrukwekkend hier een vijf meter hoge boekenkast met boeken die in de Tweede Wereldoorlog van Joodse families zijn gestolen. Het Rose Valland Institute van de Franse Marie Eichhorn vult een hele zaal met gegevens over het onderzoek naar roofkunst. Verder hier veel schilderkunst, vaak ook wat ouder maar dan met een speciale reden gekozen. Verrassing voor Nederland: een prachtige serie schilderijen in inkt op papier van de Poolse kunstenaar Andrzej Wroblewski over de watersnood in 1953. Wroblewski, geboren in 1927, verongelukte in 1957 bij een bergbeklimming in de Hoge Tatra en staat in Polen in hoog aanzien als een vernieuwend en origineel kunstenaar.

In de kelder drie verzamelingen over Russische geschiedenis, één van videobeelden en videofilms met historische en actuele opnames op zes schermen naast elkaar. Daarnaast een prachtige serie tekeningen van landkaarten van de hele Sovjetunie, met in elke eeuw alle machthebbers in alle uithoeken van wat later dat machtige rijk zou worden.
Voor de Neue Galerie was het Bellevue huis gevuld met kunstenaars die in hun werk geïnspireerd worden door landschap, natuur en constructies. Bij dat laatste onder meer een model van de dakconstructie van de Oostkerk in Middelburg. En bij landschap een prachtige serie foto’s van hooibergen uit heel Europa. Dan zie je dat zelfs daarin grote verschillen optreden. Veel mooi werk hier van Olaf Holzapfel.

Vier plaatselijke musea doen voor het eerst mee. In de gloednieuwe Grimmwelt, sprookjesachtige kunst en een intrigerende video over verloren of bijna verloren talen. In het Museum für Sepulkralkultur prachtige beelden van de vrouwen van Lybeniq en Prishtina. In het Landesmuseum een indrukwekkende video over de (politieke) geschiedenis van de ongebonden landen. In het Stadsmuseum de Nederlandse fotograaf Hans Eijkelboom met een van de leukste voorbeelden van verzamelkunst: 270 x 45 foto’s van mensen op straat, bij elkaar gebracht naar kenmerken als leeftijd, kleding, draagtas etc. Fascinerend om naar te kijken.

En toen was de tweede dag ook voorbij.

--------
De foto's zijn van de schrijver


© 2017 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Documenta Dik Kruithof
1417VG Documenta1De Documenta in Kassel is een vijfjaarlijkse manifestatie van hedendaagse kunst die al jaren gezien wordt als het belangrijkste ijkpunt voor vragen als: waar gaat dat heen (met de kunst). Dit jaar gingen wij al in de eerste week en hadden we nog geen antwoord gekregen van de échte' kunstliefhebbers. Dat hoeft natuurlijk ook niet. Ik had alleen een stuk in de NRC gelezen met vijf hoogtepunten en die hebben we dus bekeken. Dat is makkelijker geschreven dan gedaan, want de Documenta heeft ruim twintig tentoonstellingslocaties, grotendeels verspreid over de binnenstad en een tweedaagse kaart kost 38 euro, zodat wij wel wilden proberen om het ook in twee dagen te doen. Daarbij moet dan direct gezegd worden dat je met zo'n voornemen al een stuk mist, want er zijn ook films te zien, gewoon in de bioscopen en op drie locaties zijn er videopresentaties die minstens een uur duren. Daarnaast zijn er ook nog vele kortere, waar je al veel tijd aan kwijt bent. Ja, ja, hedendaagse kunst is hard werken!

En was het de moeite waard. Zeker, maar wel met een kanttekening, die overigens al veel meer gemaakt is. Hedendaagse kunst is vaak betrokken bij de maatschappij en wat er in de wereld gebeurt en dat is in Kassel dit jaar heel sterk zo. (Bovendien is er dit jaar een zustertentoonstelling, in Athene.) Curator Adam Szymczyk heeft kunst gekozen die zich laat inspireren door de maatschappelijke problemen van de afgelopen jaren, vooral het vluchtelingen- en vreemdelingenprobleem. En daarvoor ligt Athene natuurlijk aan het front van de ontwikkelingen. Het duidelijkste voorbeeld voor de bezoekers en de inwoners van Kassel, aan wie de tentoonstelling vaak voorbij gaat, is een zestien meter hoge gedenknaald op het Königsplatz in het hart van Kassel: ‘Ich war ein Fremdling und ihr habt mich beherbergt’, staat in gouden letters op de betonnen pilaar, niet alleen in het Duits maar ook in het Turks, Arabisch en Engels. Sinds 2015 heeft Duitsland meer dan een miljoen vluchtelingen opgenomen. Die gastvrijheid moest geprezen worden, vond de in Nigeria geboren kunstenaar Olu Oguibe, die zelf als klein kind de oorlog in Biafra overleefde en nu in Amerika woont.

Twee andere voorbeelden in de open lucht staan op het Friedrichsplatz, vanouds het startpunt van de Documenta met de kaartverkoop, speciale terrasjes en het Fridericianum, de oude tentoonstellingshal die tijdens deze Documenta niet meer zijn eigen naam draagt maar door Banu Cennetoglu voorzien is van het motto BEING SAFE IS SCARY. Het middengedeelte wordt beheerst door het gigantische Parthenon der boeken van de Argentijnse kunstenares Marta Minujin, dat ze eerder maakte toen Argentinië weer vrij werd en nu een prachtige verbinding vormt tussen Kassel en Athene. Een gigantisch Parthenon van steigermateriaal wordt in de loop van de maanden helemaal bekleed met boeken (in plastic zakjes). Voor de Documentahalle staat nog een stapeling van gele rioolbuizen waarin kunstenaar Hiwa K – Syriër van Koerdische afkomst, gevlucht en nu werkend in Berlijn – zijn eigen ervaringen heeft verwerkt tot gezellige woonbuizen voor kleinbehuisden.

Het aanbevolen startpunt van de Documenta is de Neue Neuegalerie, die bestaat uit een aantal grote ruimtes aan de achterkant van het hoofdpostkantoor, dicht bij de Holländischen Platz. Hier onder meer de veel genoemde en geroemde videofilm met een forensisch onderzoek naar de moord in 2006 op de jonge Turkse immigrant Halit Yozgat. Uit de film blijkt dat een undercoveragent van de Duitse politie valse verklaringen heeft afgelegd en wel eens de dader kan zijn van deze aan de neo-nazistische NSU toegeschreven moord. Duurt nog geen tien minuten en is zeer indrukwekkend, maar je vraagt je af waarom het kunst is. Verder op deze locatie de meest uiteenlopende installaties en kunstuitingen, wel vaak met een politieke of maatschappelijke lading, maar ook vernieuwend en soms gewoon mooi. Mooie schilderijen van de Griek Kassapis en indrukwekkende installaties van de Noorse van Lapse afkomst Maret Anne Sara over het verdwijnen van de1417VG Documenta2 rendierkudden in Lapland en eerder het verdwijnen van de bizons in Amerika. Verder een paar mooie voorbeelden van verzamelkunst waarin foto’s, teksten (of anderszins) over maatschappelijke ontwikkelingen bij elkaar zijn gebracht. Een indrukwekkende start daar in het oude postkantoor.

Vlakbij de Neue Neuegalerie ligt het Gieshaus, prachtig industrieel erfgoed met een film van Angela Melitopoulos over de verwoestingen door de mijnbouw in Griekenland en daarnaast de vluchtelingenkampen op Lesbos en Piraeus. Even verder, in de even oude maar veel minder mooie Gotschalkhalle, een indrukwekkende video The tempest society over Franse actievoerders in de studentenrevolutie van 1968 en de invloed die ze nu nog hebben. Verder hier een voor mij ideale en verrassende combinatie van Kunst en Schaken in the Chess Society van Bili Bidjocka. Ik werd in de Halle welkom geheten met de opmerking dat ik daar vooral moest kijken, omdat ik wel goede zetten zou kunnen doen in de partij die gespeeld werd met Athene.

Het Fridericianum, het gebouw waar de eerste vier Documenta’s plaats vonden en dat daarna altijd een belangrijke plaats innam, is dit jaar gevuld met de collectie van het Atheense Nationale Museum voor Hedendaagse Kunst (EMST). Alleen jammer dat die collectie van uitsluitend Griekse kunstenaars niet bijzonder en in elk geval niet verrassend is. Alle naoorlogse stromingen komen langs maar niet in hun originele en zeker niet in hun beste vorm. Wel leuk dat je dan toch even getroffen door iets dat van Janis Kounellis blijkt te zijn, een van de weinige Griekse kunstenaars die wereldnaam heeft gemaakt. Daarnaast was in de Documentahalle vooral opvallend het eerbetoon aan de kleo van Aboubakar Fofana.
 
De Neue Galerie is het museum voor moderne kunst van Hessel waarin alleen de Joseph Beuys Roedel, een oud VW busje met een tiental sleetjes er achter aan, altijd zijn plaats houdt. Indrukwekkend hier een vijf meter hoge boekenkast met boeken die in de Tweede Wereldoorlog van Joodse families zijn gestolen. Het Rose Valland Institute van de Franse Marie Eichhorn vult een hele zaal met gegevens over het onderzoek naar roofkunst. Verder hier veel schilderkunst, vaak ook wat ouder maar dan met een speciale reden gekozen. Verrassing voor Nederland: een prachtige serie schilderijen in inkt op papier van de Poolse kunstenaar Andrzej Wroblewski over de watersnood in 1953. Wroblewski, geboren in 1927, verongelukte in 1957 bij een bergbeklimming in de Hoge Tatra en staat in Polen in hoog aanzien als een vernieuwend en origineel kunstenaar.

In de kelder drie verzamelingen over Russische geschiedenis, één van videobeelden en videofilms met historische en actuele opnames op zes schermen naast elkaar. Daarnaast een prachtige serie tekeningen van landkaarten van de hele Sovjetunie, met in elke eeuw alle machthebbers in alle uithoeken van wat later dat machtige rijk zou worden.
Voor de Neue Galerie was het Bellevue huis gevuld met kunstenaars die in hun werk geïnspireerd worden door landschap, natuur en constructies. Bij dat laatste onder meer een model van de dakconstructie van de Oostkerk in Middelburg. En bij landschap een prachtige serie foto’s van hooibergen uit heel Europa. Dan zie je dat zelfs daarin grote verschillen optreden. Veel mooi werk hier van Olaf Holzapfel.

Vier plaatselijke musea doen voor het eerst mee. In de gloednieuwe Grimmwelt, sprookjesachtige kunst en een intrigerende video over verloren of bijna verloren talen. In het Museum für Sepulkralkultur prachtige beelden van de vrouwen van Lybeniq en Prishtina. In het Landesmuseum een indrukwekkende video over de (politieke) geschiedenis van de ongebonden landen. In het Stadsmuseum de Nederlandse fotograaf Hans Eijkelboom met een van de leukste voorbeelden van verzamelkunst: 270 x 45 foto’s van mensen op straat, bij elkaar gebracht naar kenmerken als leeftijd, kleding, draagtas etc. Fascinerend om naar te kijken.

En toen was de tweede dag ook voorbij.

--------
De foto's zijn van de schrijver
© 2017 Dik Kruithof
powered by CJ2