archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden | ||||
Wat is dat nou weer!? | Peter Schröder | |||
Het was 4 mei en we kregen zonder al te veel toelichting te horen dat de nazi’s in de laatste oorlog niet alleen systematisch joden hebben uitgemoord, maar ook: zigeuners (en ook homo’s, gehandicapten, vrijmetselaars, Jehova’s getuigen en Esperantisten). De zigeuners vaak zonder een spoor na te laten, omdat ze voordien nauwelijks in een bevolkingsadministratie te vinden waren. Zigeuners werden misschien wel minder systematisch uitgemoord, zonder speciale pogroms, meer willekeurig, als de Sonderkammondo’s en Einsatzgruppen groepjes tegen het lijf liepen die zij determineerden als zigeuners. Kijk, met dat in het achterhoofd eens goed naar deze postkaart. Wat een rare kaart: een foto van een groepje zwervers met kleine tentjes, waaronder twee sigaren rokende heren met hoed; achter twee hekjes, geflankeerd door (rechts) een Duitse douanier te paard met pickelhaube op het hoofd en (links) twee geüniformeerde, Belgische douaniers. De douaniers verkeerden tijdens het nemen van de foto niet bij het gezelschap, maar zijn er duidelijk later in gemonteerd. In de linkerbovenhoek zijn twee hardstenen pilonen zichtbaar met daarbij de tekst: Grensstein am Vierländerblick. De geknutselde foto heeft een onderschrift: Ausweisung einer Zigeunerbande über die deutsch- holländische Grenze (nach Originalaufname). Verder nog de boodschap: Gruss von der deutsch-holländisch-neutralen u. belgischen Grenze. Duidelijk? Hier wordt een zigeunergezelschap (een man of 16) over de grens gezet. Laten we zeggen: verbannen. Maar over welke grens? Om het niet te ingewikkeld te maken: de kaart suggereert een tafereel bij het voormalige Vierlandenpunt, waar voor W.O II de grenzen van Nederland, België, Duitsland en Moresnet (als u het niet meer weet, zoek het dan even op) elkaar raakten. Geografisch ligt het waar nu het Drielandenpunt (Nederland, België en Duitsland te vinden is, bij Vaals). Moresnet, we zouden er lang over kunnen schrijven, maar doen het niet. We herinneren nog wel het Boekenweek Essay ‘Zink’ van David van Reybrouck. En melden dat hoge heren in Moresnet destijds het Esperanto als landstaal wilden invoeren (om van daaruit verder de wijde wereld in te gaan), het staatje zou in het Esperanto Amikejo, vriendschapsland gaan heten. Over welke grens werd deze Zigeunerbande nu eigenlijk ausgewiesen? Alternatieven te over! Misschien was het wel een vroege versie van draaideur-uitwijzing. We vonden nog de volgende historische info: Alte Ansichtskarte aus Neutral-Moresnet (Altenberg), gelaufen am 06.08.1900 von Aachen (Bahnpost) nach Eupen. Ankunft in Eupen am 06.08.1900. Als uitgever van de kaart wordt Eugen Dienz uit Aachen genoemd. Maar er is meer … (om met de actualiteitenrubriek te spreken). Want wat vonden onze postkaartspeurders vorige week? Een Franstalige versie van uitgever Eugène Dienz uit Aix-la-Chapelle. Hier is het bovenschrift weer: Ausweisung einer Zigeunerbande über die deutsch- holländische Grenze (nach Originalaufname). En het onderschrift ditmaal: Salut de la Frontière Allemande-Belge. Dit exemplaar werd door Etienne verstuurd op 20-06-1908. Wie kon zo’n kaart verzinnen! En wie verstuurden er in godsnaam zulke bizarre groeten? (‘Beste familie. We zitten in Moresnet en het weer is mooi. De omgeving is prachtig. Zojuist zagen wij een authentiek folkloristische dans en op dit moment wordt er een zigeunerbende uitgewezen. Groeten aan Jans, Karel en Greet.’) Zoals gezegd een rare kaart. Hoewel er in die tijd nog geen Sonderkommando’s en Einzatzgruppen onder bevel van Adolf Hitler hun moordlust botvieren, lijkt het gezelschap met die tentjes tussen die douaniers er toch niet veilig aan toe. Geen asiel in één van die vier landen van dat voormalige Punt! Vort! Scheer je weg. Op dit plaatje vooral wat ongerijmd en tragikomisch, maar in oostelijker Europa werden de voorvaderen van Django Reinhard, Roby Lakatos en Stochelo Rosenberg in deze tijd al vervolgd en vermoord. Vermoord! ------- De plaatjes komen van: Beeldbank Peterschroder atb.nl |
||||
© 2017 Peter Schröder | ||||
powered by CJ2 |