archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Vermaak en Genot > Een omweg waard | ||||
Bela Tarr in Eye | Dik Kruithof | |||
Een echte filmliefhebber ben ik nooit geweest, maar jarenlang was ik wel verslaafd aan het Noordelijk Filmfestival, waar je een passe-partout kon kopen en dan overal in en uit kon lopen. Soms zag ik daar zo'n vijftien tot twintig films in drie dagen en dan had ik weer genoeg voor een jaar. Nu is het filmfestival een soort van bioscoop, waar je enige dagen van te voren plaatsen moet reserveren voor films die je wilt zien en de prijs zodanig is dat je weinig risico’s neemt. Een van de laatste keren dat ik er wel was heb ik mij laten verrassen door een Hongaarse film over het paard waar Nietsche tegenaan liep in Turijn. Iets dat leidde tot zijn definitieve geestelijke instorting. Na die botsing is Nietsche nooit meer de oude geweest, maar hoe liep het af met het paard? Dat was ongeveer het verhaal en vanwege Nietsche ging ik er heen. Zelden heb ik een film gezien waarvan de beelden (en de titel: the Turin Horse) mij zo zijn bijgebleven. Beelden, in zwart-wit, van een onherbergzame steppe met stormachtige wind, van een paard en een wagen die zich met de bestuurder tegen de wind in worstelen; raadselachtige gesprekken aan een keukentafel ook. Merkwaardigerwijs zijn die indrukken nooit aanleiding geweest voor verder onderzoek op het internet, naar film of maker. Pas toen ik in NRC en Volkskrant stukjes zag over een tentoonstelling in filmmuseum EYE, gewijd aan de legendarische Hongaarse regisseur Bela Tarr, kwam alles weer boven. Daar ging ik heen! Het is een prachtige tentoonstelling. Tarr heeft er zelf aan meegewerkt om een goed beeld te geven van zijn levenswerk, dat bestaat uit zeven films, alles in zwart-wit, met als kenmerk het lange shot waarbij de camera zijn onderwerp niet uit het beeld verliest en heel langzaam een ruimte, een landschap, of een groep mensen laat zien. Tarr wilde ook iets zeggen over de ontwikkelingen in zijn Hongarije, waar Orban zich uitermate vijandig opstelt tegenover iedereen die anders is: met name de vluchtelingen die vanuit Turkije en Grieken over land door Hongarije naar West Europa willen. Orban bouwde een versperring op de grens en Tarr laat in de eerste zaal zien wat de gevolgen daarvan zijn voor mensen. In de tweede zaal is de sfeer van the Turin horse opgeroepen door een boom, een windmachine en een groot scherm met de bewegende kale takken. Daarna komt een zaal met vier schermen waarop belangrijke scenes uit zijn films te zien zijn. Hier gaat het vooral om mensen: op een dansavond uit de film Damnation, als dreigend naderende arbeiders uit Werckmeister harmoniak en bij het voedselloket, of in de dancing. In de derde zaal zijn drie scenes te zien waarin kinderen de hoofdrol spelen. Nu eens spelend, dan een keer verstild onder een brug (met graffiti van Judas Priest en Motley Crue) en tenslotte het aangrijpende meisje met haar (dode) kat uit Satantango. Daarna komen we op de set van The Turin Horse, aan tafel met de aardappel etende vader en zijn dochter, en de dronken buurman die een fles vruchtenbrandewijn komt halen en vertelt dat het dorp is weggewaaid. Speciaal voor de tentoonstelling heeft Tarr nog een extra scène opgenomen van elf minuten waarin een jongetje in een verlopen winkelcentrum accordeon speelt. We zien hem eerst van dichtbij, dan wordt langzamerhand zijn omgeving zichtbaar en als we de naargeestigheid hebben opgezogen concentreert het beeld zich weer op het moedeloos doorspelende jongetje. In de laatste zaal zijn openingsscènes te zien van zijn films. Uit Damnation een processie van kabelbaantjes die iets uit een fabriek afvoeren; we kijken mee en aan het eind introduceert de camera ons de toekijkende persoon. Werckmeister harmoniak begint in een café tegen sluitingstijd en toont een mysterieuze gast die, dronken, een afscheidsdans regisseert. Satantango toont een minutenlang shot op het erf van een boerderij, waar de koeien naar buiten komen en langzaam hun route naar het weiland kiezen. Het begin van The Turin Horse, met de tocht van paard en wagen door storm en regenflarden, herinnerde ik mij zelfs nog. EYE is een prachtig gebouw aan het water met een zaal waarin je op basis van thema’s, onderwerpen of filmsterren uren naar fragmenten kunt kijken. Daarnaast is er een vaste collectie van filmapparatuur en het biedt ook de gelegenheid om in een viertal kijkcabines een gigantisch aanbod aan oude(re) films en filmpjes te bekijken. Er zijn vier filmzalen met normale programmering, helaas was het niet zo dat je iedere dag een Bela Tarr-film kon zien. Een bijbehorend programma is er wel en kan op de website opgezocht worden ,maar is erg beperkt. --- De foto's zijn van de schrijver |
||||
© 2017 Dik Kruithof | ||||
powered by CJ2 |