archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Vermaak en Genot > Een omweg waard | ||||
De Hortus Botanicus | Katharina Kouwenhoven | |||
De Amsterdamse dierentuin Artis (Natura Magistra) bestaat dit jaar 175 jaar, de Hortus Botanicus, die niet ver van Artis verwijderd is, bestaat dit jaar echter al 375 jaar (!). Planten verzamelen en in leven houden is makkelijker dan dieren verzamelen en in leven houden; bovendien als er een sneeft knaagt dat minder dan het creperen van een dier.
De Hortus is in 1638 onder de naam Reguliershof gesticht als Hortus Medicus, ver buiten de Regulierspoort, ter hoogte van de Utrechtsestraat en de Keizersgracht. Niets op die plek herinnert aan deze hof. Op dit terrein stond aanvankelijk een klooster, dat na de alteratie omgebouwd werd tot herberg en lusthof. Op aandringen van Constantijn Huygens en P.C. Hooft werd hier een tuin ingericht voor geneeskrachtige planten. En werden reizen ondernomen naar Brazilië, op zoek naar kruid of geneesmiddel tegen onder andere de pest.
De toenmalige medici wisten van niets, maar kenden wel het fenomeen van geneeskrachtige kruiden. En daar profiteren we nog steeds van. Deze eerste Hortus werd mogelijk ingericht naar Leids voorbeeld, de huidige Hortus is dat zeker niet. De Leidse Hortus is een strakke tuin met veel Japanse elementen, de Amsterdamse Hortus een Engelse Landschapstuin. De eerste Hortus kreeg wel iets extra's: een arboretum en een brede sloot met waterplanten.
In 1664 werd de tuin verplaatst naar het Binnengasthuisterrein en korte tijd later, in 1682, vond de tuin zijn definitieve bestemming aan de Plantage Middenlaan, op een terrein van 1.2 hectare. In 1986 werd besloten de Hortus te sluiten; het exotische was er een beetje af sinds we al die uitheemse planten bij het tuincentrum konden kopen (en in de vensterbank laten verpieteren. Op initiatief van de Vereniging Vrienden van de Hortus werd de tuin heropend, los van de Universiteit, met horeca en een nieuwe drieklimatenkas. De oude kas uit 1912 is er gelukkig ook nog, met zijn indrukwekkende koepel. Een pikant detail: één enkele koffieplant, de coffea arabica, uit de verzameling van de Hortus schijnt alle nakomelingen voortgebracht te hebben voor de koffieculturen in Centraal en Zuid Amerika.
De Hortus is vooral beroemd vanwege de Victoria Amazonica, een gigantische waterlelie, die slechts twee nachten bloeit en dan veel bekijks heeft. Voor mij zijn er twee bomen die me naar de Hortus lokken: de zakdoekjesboom, of vaantjesboom en de Anna Paulownaboom, of Prinsessenboom. Als de zakdoekjesboom in mei in bloei staat hangt hij vol met witte lapjes, de schutbladeren van een nauwelijks waarneembaar bloempje. Je weet niet wat je ziet. De Anna Paulownaboom, oorspronkelijk afkomstig uit China en genoemd naar de vrouw van Koning Willem II, is de enige boom in onze klimaatzone die bloeit met blauwe trompetvormige bloemen.
Er is in Amsterdam trouwens nog een Hortus, die van de Vrije Universiteit, in 1967 aangelegd achter het Academisch Ziekenhuis van de VU, aan de Van Boechorststraat. Leuk voor bezoekers en ambulante patienten, maar lang niet zo leuk als die aan de Plantage Middenlaan, waar je ook nog prettig kan lunchen.
**********************************
De plaatjes zijn van Katharina Kouwenhoven |
||||
© 2013 Katharina Kouwenhoven | ||||
powered by CJ2 |