archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Bezigheden > Galerie | ||||
Loep nodig bij miniaturen op Kunstberg | Peter Schröder | |||
Neem een loep mee!
Weer met de trein naar Brussel, uitstappen in Brussel Centraal, zuideruitgang, rechtsaf over de Kantersteen, de Kapellestraat, naar de Keizerslaan, oversteken bij no. 2, bestemming bereikt: Koninklijke Bibliotheek van België. Hier is een belangrijke tentoonstelling te zien:
Voor het eerst brengen de Koninklijke Bibliotheek van België en de Bibliothèque Nationale de France hun collecties samen en bundelen ze hun krachten om de bloeitijd van de Vlaamse miniatuurkunst in het volle daglicht te zetten. Ze organiseren een dubbeltentoonstelling van internationale allure die opent in Brussel (van oktober tot december 2011) en daarna een vervolg krijgt in Parijs (van maart tot juli 2012).
Een buitenkans
De vijftiende eeuw, Gouden Eeuw van de Vlaamse miniatuur, vormt een keerpunt in de geschiedenis van het handschrift. De Bourgondische Eeuw was getuige van een ongekende bloei van de miniatuurkunst, de schilderkunst in het boek, in de oude Zuidelijke Nederlanden.
Geen woord te veel, u weet allemaal dat de Vlaamse miniatuurkunst tot het mooiste schilderwerk behoort dat in de late middeleeuwen gemaakt werd. En u weet ook hoe moeilijk het is die schat aan schilderkunst op een tentoonstelling goed te bekijken: de miniaturen zijn te vinden in boeken en in een vitrine zijn hooguit 2 pagina’s tegelijk te bekijken. (Het beroemde getijdenboek Les tres Riches Heures du Duc de Berry, bewaard in het Musée Condé werd eigenlijk nooit vertoond uit vrees voor verval door lichtinval, maar in 2004 werd een uitzondering gemaakt en stond het boek in een beveiligde kooi van pantserglas. Elke week werd er een bladzijde omgeslagen, en wie het maar lang genoeg volhield kon kijken naar het complete boek. Niet erg praktisch.) Gelukkig is er hier meer te zien.
De beeldroman
Hoewel de middeleeuwse getijdenboeken buitengewoon duurzaam zijn (perkament houdt het veel langer vol dan papier) moet er af en toe toch zo’n boek worden gerestaureerd – omdat er iets aan het misgaan is met de binding. Dan gaan de bladen uit de band en zo was 2 jaar geleden in museum Het Valkhof in Nijmegen per 2 pagina’s het volledige losgehaalde Getijdenboek van Katharina van Kleef te zien.
In Brussel hangen nu de losse pagina’s van een paar prachtige geïllustreerde manuscripten zoals de kalender van het Hennessy Getijdenboek uit 1530 van Simon Bening, dat deel uitmaakt van de apotheose van de Gents/Brugse miniatuurkunst. (zie plaatje 1). Wat een kleuren! Wat een verrassende details! En natuurlijk ook: wat een gepriegel! De illustratoren deden hun werk destijds met een stevig vergrootglas, bij die tentoonstelling in Nijmegen hing ook bij elke lijst een vergrootglas, hier wordt dat instrument node gemist! Neem dus zelf een loep mee!
Er zijn nog twee losbladige boeken te zien, De Livres du roy Modus et de la royne Ratio, een traktaat over de jacht dat de Meester van de Girart de Roussillon (Dreux Jehan) omstreeks 1455 verluchtte voor de ‘Grote hertog van het Westen’, Philips de Goede, en de Roman de Gérard de Nevers een ridderverhaal, verlucht door de Meester van Wavrin. De stijl van de Meester van Wavrin wijkt sterk af van de miniaturen die we meestal zien: hier geen minutieuze schilderprecisie, maar een vlot, schetsmatig getekende beeldroman. Hij was ook niet wars van scabreuze scènes (zie plaatje 2) en dat sluit aan bij het hedendaagse tentoonstellingsbeleid om publiek te trekken met sex. Dat blijkt ook op het affiche van de tentoonstelling: een naakte Eva losgemaakt (ook van Adam) en vergroot uit de paginagrote miniatuur van Simon Marmion in het Livre des sept âges du Monde. Als tegengif kan gelukkig de aanwezigheid van de geïllustreerde versie van Cité des dames van oerfeministish rolmodel Christine de Pizan worden gesignaleerd.
Er is nog veel meer: werk van Lieven van Lathem, Willem Vrelant en Jehan le Tavernier. En verassingen zoals de ‘speelkaarten’ van de Meister der Spielkarten, een losbladdig modellenboek (zo schilder je Maria, zo de hoer van Babylon, zo een paard en een ezel, dit is een neushoorn en zo ziet Johannes er uit) gebruikt in de ateliers van de miniaturisten van toen. Er zijn ook portretten te zien van de bekende bibliofiel en diplomaat Lodewijk van Gruuthuse, van de Bourgondische hertog Philips de Goede, geschilderd naar Rogier van der Weyden en het eikenhouten beeld van Maria Magdalena, door de Brusselse beeldhouwer Jan Borman. Al met al worden meer dan honderdveertig verluchte handschriften, afkomstig uit de voormalige Zuidelijke Nederlanden, in Brussel en Parijs tentoongesteld. Het rare daarbij is dat er uit het rijke Nederlands bezit helemaal niets te zien is, terwijl er hier heel wat uit dit mooie repertoire te vinden is. Waarom deed ‘onze’ Nederlandse Koninklijke Bibliotheek niet mee? Een Kamervraag voor de PVV!?
Vlaamse Miniaturen
Van 30.09.2011 t/m 30.12.2011
Ma, di, do, vrij en zat van 09:00 tot 17:00 u.
Woe van 09:00 tot 20:00
Koninklijke Bibliotheek van België
Keizerslaan 2
1000 Brussel
+32 (0)2 519 53 11
********************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl |
||||
© 2011 Peter Schröder | ||||
powered by CJ2 |