archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 5
Jaargang 3
15 december 2005
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
David Lodge en Henry James bij het toneel Frits Hoorweg

0203 Johannes Later
Het aardige van Author, Author van David Lodge vond ik dat er zoveel in gewandeld wordt. De hoofdpersoon van het boek, de auteur Henry James, loopt graag en moet bovendien aan zijn lijn denken. Of zoals Lodge het, misschien wel in een poging de uitgesponnen schrijfstijl van James te imiteren, omschrijft: ‘ … but he needed the exercise to combat the effects of a sedentary occupation and a slightly alarming tendency to corpulence that manifested itself in early middle age.’ Zo loopt hij bijvoorbeeld regelmatig op zondag van zijn huis in het centrum van Londen naar Hampstead, waar zijn vriend de tekenaar Gerald du Maurier woont. In de middag lopen ze samen dan ook nog over de Hampstead Heath. En ’s avonds loopt hij weer terug natuurlijk.

‘Author, Author’ beschrijft een periode uit het leven van Henry James. Uit het naschrift blijkt dat Lodge zo dicht mogelijk bij de feiten, voorzover bekend, is gebleven. Toch is het een roman. Niet zozeer omdat hij er een paar dingen bij heeft verzonnen, maar vooral omdat hij dialogen en stemmingen heeft verzonnen die plaatsgevonden zouden kunnen hebben binnen het raamwerk van de bekende feiten. Een grappig uitgangspunt, maar het lijkt me voor een auteur niet gemakkelijk om zo te werk te gaan. Waarom heeft Lodge daarvoor gekozen? Hij heeft al meerdere malen bewezen geen enkele moeite te hebben met de normale romanvorm. Dat heeft geresulteerd in mooie en geestige boeken als Small World, Nice Work en Therapy. Om heel eerlijk te zijn vind ik dit, op zich aardige, boek niet van hetzelfde niveau.

Misschien sprak het probleem waar James indertijd mee worstelde Lodge aan. In het colofon las ik dat ook hij zich aan het schrijven van toneelstukken heeft gewaagd en misschien is hij zich daardoor gaan identificeren met James. Rond zijn vijftigste was deze weliswaar een gezien auteur, maar hij werd niet goed verkocht. Hij besloot daarom toneelstukken te gaan schrijven en raakte vervolgens verstrikt in de machinaties die nodig zijn om ze opgevoerd te krijgen. Dat lukte uiteindelijk een paar keer, maar zonder veel succes. Hij werd eindeloos aan het lijntje gehouden door producenten en moest de ene na de andere aanpassing in zijn stukken verwerken. Hoogtepunt van het boek, en dieptepunt voor James, is de première van Guy Domville. Bij de traditionele huldiging van de auteur, na afloop van de voorstelling, werd er geschreeuwd en gejoeld.

Arme Henry James, maar eerlijk gezegd moest ik er wel een beetje om lachen. James had er zelf een handje van om mensen aan het lijntje te houden en ze dan te laten vallen. Lange tijd stond hij op goede voet met de Amerikaanse schrijfster Constance Fenimore Wilson, maar als ze te dichtbij kwam nam hij de trein naar een ver oord. Vaak ging hij naar Italië en als zij daar ook heen kwam, moest hij toevallig net naar een andere stad. Volgens Lodge was hij asexueel. Hij veronderstelt een zekere voorkeur voor mannen, maar een sterke afkeer van de gedachte alleen al aan de bijbehorende daden.

Na dat ongelukkige gedoe met die toneelstukken zette James zich weer aan het schrijven van romans en, volgens de critici, met een geweldig resultaat. In vijf jaar, van zijn 57e tot zijn 61e levensjaar, schreef hij Ambassadors, The Wings of the Dove en The Golden Bowl. Boeken die door kenners als zijn beste worden beschouwd. Door die vergeefse pogingen om toneelstukken te schrijven zou hij de kunst van het schrijven van dialogen beter onder de knie hebben gekregen. Dan moet ik een van die boeken ook maar eens proberen, dacht ik. Ik kocht The Golden Bowl en zette mij aan de arbeid. Plichtsbesef bracht mij tot pagina 100, maar daar heb ik het opgegeven. De zinnen meanderen naar mijn smaak langdradig door een landschap vol tussenzinnen die de schrijver nodig heeft om de fijne nuances uit de doeken te doen. Volgens Gore Vidal, die voor de Penguin-uitgave die ik las een voorbeschouwing schreef, kwam dat (hij schijnt het geen bezwaar te vinden) doordat de auteur er inmiddels een gewoonte van had gemaakt zijn boeken te dicteren, in plaats van zelf te schrijven.

Gore Vidal geeft, naast de ervaring opgedaan met toneelschrijven, nog twee verklaringen voor wat hij ziet (ik kan het ook al niet meer laten) als James’ verhoogde meesterschap: zijn verhuizing naar Rye, inderdaad een inspirerend stadje en …. een nieuwe liefde. ‘Also, at sixty, James fell in love with a young man named Jocelyn Persse. ……. This ‘love affair’ had a most rejuvenating effect ….. Hij voegt er echter aan toe, of beter hij gooit het er James’stijl getrouw tussendoor: de aanhalingstekens zijn noodzakelijk omdat we, wat Edith Warton zou noemen, de ‘significant data’ missen.
 
David Lodge (2004). Author, Author. Penguin.
Henry James. The Golden Bowl. Penguin.
 

*****************************************************************
Literatuur en kunst onder één dak bij Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag.
Bekijk er het werk van de Diet Wiegman Group. Zondag 18 december is er een lezing
over Thomas Mann door Tom Domisse.
Ga voor nadere informatie naar www.buddenbrooks.nl .



© 2005 Frits Hoorweg meer Frits Hoorweg - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
David Lodge en Henry James bij het toneel Frits Hoorweg
0203 Johannes Later
Het aardige van Author, Author van David Lodge vond ik dat er zoveel in gewandeld wordt. De hoofdpersoon van het boek, de auteur Henry James, loopt graag en moet bovendien aan zijn lijn denken. Of zoals Lodge het, misschien wel in een poging de uitgesponnen schrijfstijl van James te imiteren, omschrijft: ‘ … but he needed the exercise to combat the effects of a sedentary occupation and a slightly alarming tendency to corpulence that manifested itself in early middle age.’ Zo loopt hij bijvoorbeeld regelmatig op zondag van zijn huis in het centrum van Londen naar Hampstead, waar zijn vriend de tekenaar Gerald du Maurier woont. In de middag lopen ze samen dan ook nog over de Hampstead Heath. En ’s avonds loopt hij weer terug natuurlijk.

‘Author, Author’ beschrijft een periode uit het leven van Henry James. Uit het naschrift blijkt dat Lodge zo dicht mogelijk bij de feiten, voorzover bekend, is gebleven. Toch is het een roman. Niet zozeer omdat hij er een paar dingen bij heeft verzonnen, maar vooral omdat hij dialogen en stemmingen heeft verzonnen die plaatsgevonden zouden kunnen hebben binnen het raamwerk van de bekende feiten. Een grappig uitgangspunt, maar het lijkt me voor een auteur niet gemakkelijk om zo te werk te gaan. Waarom heeft Lodge daarvoor gekozen? Hij heeft al meerdere malen bewezen geen enkele moeite te hebben met de normale romanvorm. Dat heeft geresulteerd in mooie en geestige boeken als Small World, Nice Work en Therapy. Om heel eerlijk te zijn vind ik dit, op zich aardige, boek niet van hetzelfde niveau.

Misschien sprak het probleem waar James indertijd mee worstelde Lodge aan. In het colofon las ik dat ook hij zich aan het schrijven van toneelstukken heeft gewaagd en misschien is hij zich daardoor gaan identificeren met James. Rond zijn vijftigste was deze weliswaar een gezien auteur, maar hij werd niet goed verkocht. Hij besloot daarom toneelstukken te gaan schrijven en raakte vervolgens verstrikt in de machinaties die nodig zijn om ze opgevoerd te krijgen. Dat lukte uiteindelijk een paar keer, maar zonder veel succes. Hij werd eindeloos aan het lijntje gehouden door producenten en moest de ene na de andere aanpassing in zijn stukken verwerken. Hoogtepunt van het boek, en dieptepunt voor James, is de première van Guy Domville. Bij de traditionele huldiging van de auteur, na afloop van de voorstelling, werd er geschreeuwd en gejoeld.

Arme Henry James, maar eerlijk gezegd moest ik er wel een beetje om lachen. James had er zelf een handje van om mensen aan het lijntje te houden en ze dan te laten vallen. Lange tijd stond hij op goede voet met de Amerikaanse schrijfster Constance Fenimore Wilson, maar als ze te dichtbij kwam nam hij de trein naar een ver oord. Vaak ging hij naar Italië en als zij daar ook heen kwam, moest hij toevallig net naar een andere stad. Volgens Lodge was hij asexueel. Hij veronderstelt een zekere voorkeur voor mannen, maar een sterke afkeer van de gedachte alleen al aan de bijbehorende daden.

Na dat ongelukkige gedoe met die toneelstukken zette James zich weer aan het schrijven van romans en, volgens de critici, met een geweldig resultaat. In vijf jaar, van zijn 57e tot zijn 61e levensjaar, schreef hij Ambassadors, The Wings of the Dove en The Golden Bowl. Boeken die door kenners als zijn beste worden beschouwd. Door die vergeefse pogingen om toneelstukken te schrijven zou hij de kunst van het schrijven van dialogen beter onder de knie hebben gekregen. Dan moet ik een van die boeken ook maar eens proberen, dacht ik. Ik kocht The Golden Bowl en zette mij aan de arbeid. Plichtsbesef bracht mij tot pagina 100, maar daar heb ik het opgegeven. De zinnen meanderen naar mijn smaak langdradig door een landschap vol tussenzinnen die de schrijver nodig heeft om de fijne nuances uit de doeken te doen. Volgens Gore Vidal, die voor de Penguin-uitgave die ik las een voorbeschouwing schreef, kwam dat (hij schijnt het geen bezwaar te vinden) doordat de auteur er inmiddels een gewoonte van had gemaakt zijn boeken te dicteren, in plaats van zelf te schrijven.

Gore Vidal geeft, naast de ervaring opgedaan met toneelschrijven, nog twee verklaringen voor wat hij ziet (ik kan het ook al niet meer laten) als James’ verhoogde meesterschap: zijn verhuizing naar Rye, inderdaad een inspirerend stadje en …. een nieuwe liefde. ‘Also, at sixty, James fell in love with a young man named Jocelyn Persse. ……. This ‘love affair’ had a most rejuvenating effect ….. Hij voegt er echter aan toe, of beter hij gooit het er James’stijl getrouw tussendoor: de aanhalingstekens zijn noodzakelijk omdat we, wat Edith Warton zou noemen, de ‘significant data’ missen.
 
David Lodge (2004). Author, Author. Penguin.
Henry James. The Golden Bowl. Penguin.
 

*****************************************************************
Literatuur en kunst onder één dak bij Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag.
Bekijk er het werk van de Diet Wiegman Group. Zondag 18 december is er een lezing
over Thomas Mann door Tom Domisse.
Ga voor nadere informatie naar www.buddenbrooks.nl .

© 2005 Frits Hoorweg
powered by CJ2