archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 15
Jaargang 1
10 juni 2004
Vermaak en Genot > Was er nog wat op de tv? delen printen terug
De Soprano's Katharina Kouwenhoven

0115 De Soprano'sSinds 19 april j.l. is de derde reeks afleveringen van de serie De Soprano’s te bewonderen. Deze serie is in Amerika immens populair, waar alweer een vijfde reeks is gestart, en wordt ook in Nederland de hemel in geprezen. Merkwaardig genoeg val ik bij elke aflevering in slaap, hoe ik ook mijn best doe om mijn aandacht erbij te houden.

Aanvankelijk werd de serie mij vooral aanbevolen vanwege de humor. Het was lachen geblazen met die Soprano’s, dat mafiagezin woonachtig in een suburb ergens in de staat New Jersey, waarvan het gezinshoofd lijdt aan depressies waarvoor hij een (vrouwelijke) psychiater bezoekt. Die humor zal wel moeten voortkomen uit de gepresenteerde contrasten: een crimineel tussen de tandartsen en advocaten, de burgerlijke peilers van de maatschappij, een mafioso die een psychiater bezoekt (maar die gimmick kenden we al en bovendien loopt iedereen in Amerika bij de psychiater, dus waarom Tony Soprano niet), een macho tegenover een muizige, gevoelige vrouw (de psychiater). Geen enkele aflevering heeft mij echter zelfs maar een glimlach kunnen ontlokken.

Een andere aanbeveling is het hoge realiteitsgehalte van de serie. Nu eens geen overdreven geromantiseer van het mafiamilieu, maar de harde werkelijkheid, wat onder andere moet blijken uit Tony’s eigen geklaag over het gebrek aan glamour in zijn leven. Ik waag het te betwijfelen. Soprano en zijn kornuiten vormen een groep zwaar gestoorde idioten, die op zijn minst een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben, als het al geen regelrechte psychopaten zijn. Die kunnen geen ‘bedrijf’ laten functioneren, zelfs geen bedrijf met een wat afwijkende bedrijfscultuur. Tenslotte is een moderne crimineel vooral een calculerende manager. En een psychiater met enige beroepseer zou Soprano nooit in behandeling hebben genomen wegens depressies en paniekaanvallen, maar hem linea recta hebben laten opsluiten vanwege zijn gevaarlijke persoonlijkheidsstoornis. Bovendien misbruikt hij haar beroepsgeheim, waar ze in dit geval helemaal niet aan gehouden is. Allemaal onzin, dat zogenaamde realistische beeld.

Alle personages in de serie zijn extreem gewelddadig, zowel fysiek als verbaal. Een normaal gesprek vindt er nooit plaats, maar alle conversaties worden op opgewonden en dreigende toon gevoerd, of het nu gaat over de spaghetti die op tafel komt, de schoolprestaties van de kinderen of het dwarsliggen van een van de collegae-mafiosi. Zonder pardon wurgt Tony met zijn blote handen een onwillige getuige of laat hij een verklikker in stukken hakken. Regelrecht ontleend aan alle andere mafiafilms is het gehamer op het tonen van ‘respect’. Ze hebben er de hele tijd de mond van vol. De moeder van Tony Soprano, een extreem kwaadaardig loeder en daardoor de leukste persoon in de serie, maar er inmiddels uitgeschreven, eist respect van haar zoon die ze net verraden heeft en Tony op zijn beurt eist respect van zijn eigen vrouw en kinderen en van zijn gabbers, want hij is tenslotte het ‘hoofd’. Respect vragen op basis van je positie, terwijl je niets doet om het te verdienen, zal aan het begin van de vorige eeuw op Siciliè nog wel tot de mores behoord hebben, maar is nu vooral een filmcliché. Ik hoorde de Godfather er ook nogal eens over.

In Amerika zou de serie zo aanslaan omdat Amerikanen zich goed zouden kunnen identificeren met deze familie van gevaarlijke gekken, omdat ze precies doen wat ze willen, zonder zich iets van de consequenties aan te trekken. En dat zou iedereen wel willen, toch? De droom van elke gefrustreerde burger en dat zijn we immers allemaal. Ik neem onmiddellijk aan dat Amerikanen andere ideeèn hebben over de ideale maatschappij dan ik, maar ik kan me moeilijk voorstellen dat zij streven naar een samenleving waarin iedereen rücksichtslos impulsief zijn gestoorde behoeften bevredigt.

Wie zich identificeert met zulke TBS-klanten, daar is zelf een behoorlijk steekje aan los. Dit is natuurlijk allemaal nog geen reden om je bij elke aflevering zo te vervelen, dat je ogen dichtvallen. Die verveling is ongetwijfeld het gevolg van het feit dat alles in die serie zo voorspelbaar is. Hij wijkt niet wezenlijk af van de mafiafilms die ik in de loop van de tijd gezien heb, maar dan zonder de onvergetelijke muziek van Nino Rota. Het is hoogstens allemaal wat extremer. Daarbij komt dat alle scènes zich op een zeer beperkt aantal locaties afspelen, net als in alle soaps, en dat heb je dus ook al snel gezien. Tony in de auto, Tony in de open keuken, Tony in zijn kantoortje. Van de kleine variaties in locatie was Tony op de golfbaan verreweg de leukste vanwege de confrontatie met zijn aandeelhoudende buren. Dat soort scènes zijn echter zeldzaam. Maar ik denk dat het vooral de overdadige hoeveelheid geweld is, die me doet gapen. Elk gesprek verloopt op dezelfde manier en iedereen doet daar aan mee, want ze zijn allemaal gestoord. Voor elk probleem is maar één oplossing, de beuk erin. Het geweld is zo nadrukkelijk aanwezig en zo weinig subtiel. Er wordt nooit iets gesuggereerd, maar we krijgen alles te horen en te zien.

Het idee, dat het de makers er om te doen is ons een spiegel voor te houden en we het gebodene vooral op moeten vatten als maatschappijkritiek, lijkt me daarom niet erg waarschijnlijk. Daarvoor wordt er ook te weinig afstand genomen. Ook de suggestie dat het ware onderwerp van de serie het verval van het Amerikaanse gezin is, vind ik dubieus. Met een gezin dat bestaat uit louter halve garen, die niet weten hoe ze op een normale manier met elkaar om moeten gaan en die zich allemaal de slachtofferrol aanmeten, kun je moeilijk de waarde van een normaal gezin in twijfel trekken of het onvermogen om zo’n gezin te vormen. En als de Soprano’s iets zijn, dan is het wel een gezin dat hecht aan de gezinsformule en dat alles op alles zet om die formule in stand te houden. Vorm zonder inhoud, maar dat is met gezinnen altijd zo geweest.

Ik kan in ieder geval niet veel anders dan de serie letterlijk nemen; de eventueel diepere lagen en boodschappen ontgaan mij totaal. Het is wat ik zie en meer niet en wat ik zie kan me niet boeien. Overigens is het mij opgevallen dat al die aanprijzingen van deze serie door mannen geschreven zijn. Misschien is dat het geheim.

© 2004 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "Was er nog wat op de tv?" -
Vermaak en Genot > Was er nog wat op de tv?
De Soprano's Katharina Kouwenhoven
0115 De Soprano'sSinds 19 april j.l. is de derde reeks afleveringen van de serie De Soprano’s te bewonderen. Deze serie is in Amerika immens populair, waar alweer een vijfde reeks is gestart, en wordt ook in Nederland de hemel in geprezen. Merkwaardig genoeg val ik bij elke aflevering in slaap, hoe ik ook mijn best doe om mijn aandacht erbij te houden.

Aanvankelijk werd de serie mij vooral aanbevolen vanwege de humor. Het was lachen geblazen met die Soprano’s, dat mafiagezin woonachtig in een suburb ergens in de staat New Jersey, waarvan het gezinshoofd lijdt aan depressies waarvoor hij een (vrouwelijke) psychiater bezoekt. Die humor zal wel moeten voortkomen uit de gepresenteerde contrasten: een crimineel tussen de tandartsen en advocaten, de burgerlijke peilers van de maatschappij, een mafioso die een psychiater bezoekt (maar die gimmick kenden we al en bovendien loopt iedereen in Amerika bij de psychiater, dus waarom Tony Soprano niet), een macho tegenover een muizige, gevoelige vrouw (de psychiater). Geen enkele aflevering heeft mij echter zelfs maar een glimlach kunnen ontlokken.

Een andere aanbeveling is het hoge realiteitsgehalte van de serie. Nu eens geen overdreven geromantiseer van het mafiamilieu, maar de harde werkelijkheid, wat onder andere moet blijken uit Tony’s eigen geklaag over het gebrek aan glamour in zijn leven. Ik waag het te betwijfelen. Soprano en zijn kornuiten vormen een groep zwaar gestoorde idioten, die op zijn minst een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben, als het al geen regelrechte psychopaten zijn. Die kunnen geen ‘bedrijf’ laten functioneren, zelfs geen bedrijf met een wat afwijkende bedrijfscultuur. Tenslotte is een moderne crimineel vooral een calculerende manager. En een psychiater met enige beroepseer zou Soprano nooit in behandeling hebben genomen wegens depressies en paniekaanvallen, maar hem linea recta hebben laten opsluiten vanwege zijn gevaarlijke persoonlijkheidsstoornis. Bovendien misbruikt hij haar beroepsgeheim, waar ze in dit geval helemaal niet aan gehouden is. Allemaal onzin, dat zogenaamde realistische beeld.

Alle personages in de serie zijn extreem gewelddadig, zowel fysiek als verbaal. Een normaal gesprek vindt er nooit plaats, maar alle conversaties worden op opgewonden en dreigende toon gevoerd, of het nu gaat over de spaghetti die op tafel komt, de schoolprestaties van de kinderen of het dwarsliggen van een van de collegae-mafiosi. Zonder pardon wurgt Tony met zijn blote handen een onwillige getuige of laat hij een verklikker in stukken hakken. Regelrecht ontleend aan alle andere mafiafilms is het gehamer op het tonen van ‘respect’. Ze hebben er de hele tijd de mond van vol. De moeder van Tony Soprano, een extreem kwaadaardig loeder en daardoor de leukste persoon in de serie, maar er inmiddels uitgeschreven, eist respect van haar zoon die ze net verraden heeft en Tony op zijn beurt eist respect van zijn eigen vrouw en kinderen en van zijn gabbers, want hij is tenslotte het ‘hoofd’. Respect vragen op basis van je positie, terwijl je niets doet om het te verdienen, zal aan het begin van de vorige eeuw op Siciliè nog wel tot de mores behoord hebben, maar is nu vooral een filmcliché. Ik hoorde de Godfather er ook nogal eens over.

In Amerika zou de serie zo aanslaan omdat Amerikanen zich goed zouden kunnen identificeren met deze familie van gevaarlijke gekken, omdat ze precies doen wat ze willen, zonder zich iets van de consequenties aan te trekken. En dat zou iedereen wel willen, toch? De droom van elke gefrustreerde burger en dat zijn we immers allemaal. Ik neem onmiddellijk aan dat Amerikanen andere ideeèn hebben over de ideale maatschappij dan ik, maar ik kan me moeilijk voorstellen dat zij streven naar een samenleving waarin iedereen rücksichtslos impulsief zijn gestoorde behoeften bevredigt.

Wie zich identificeert met zulke TBS-klanten, daar is zelf een behoorlijk steekje aan los. Dit is natuurlijk allemaal nog geen reden om je bij elke aflevering zo te vervelen, dat je ogen dichtvallen. Die verveling is ongetwijfeld het gevolg van het feit dat alles in die serie zo voorspelbaar is. Hij wijkt niet wezenlijk af van de mafiafilms die ik in de loop van de tijd gezien heb, maar dan zonder de onvergetelijke muziek van Nino Rota. Het is hoogstens allemaal wat extremer. Daarbij komt dat alle scènes zich op een zeer beperkt aantal locaties afspelen, net als in alle soaps, en dat heb je dus ook al snel gezien. Tony in de auto, Tony in de open keuken, Tony in zijn kantoortje. Van de kleine variaties in locatie was Tony op de golfbaan verreweg de leukste vanwege de confrontatie met zijn aandeelhoudende buren. Dat soort scènes zijn echter zeldzaam. Maar ik denk dat het vooral de overdadige hoeveelheid geweld is, die me doet gapen. Elk gesprek verloopt op dezelfde manier en iedereen doet daar aan mee, want ze zijn allemaal gestoord. Voor elk probleem is maar één oplossing, de beuk erin. Het geweld is zo nadrukkelijk aanwezig en zo weinig subtiel. Er wordt nooit iets gesuggereerd, maar we krijgen alles te horen en te zien.

Het idee, dat het de makers er om te doen is ons een spiegel voor te houden en we het gebodene vooral op moeten vatten als maatschappijkritiek, lijkt me daarom niet erg waarschijnlijk. Daarvoor wordt er ook te weinig afstand genomen. Ook de suggestie dat het ware onderwerp van de serie het verval van het Amerikaanse gezin is, vind ik dubieus. Met een gezin dat bestaat uit louter halve garen, die niet weten hoe ze op een normale manier met elkaar om moeten gaan en die zich allemaal de slachtofferrol aanmeten, kun je moeilijk de waarde van een normaal gezin in twijfel trekken of het onvermogen om zo’n gezin te vormen. En als de Soprano’s iets zijn, dan is het wel een gezin dat hecht aan de gezinsformule en dat alles op alles zet om die formule in stand te houden. Vorm zonder inhoud, maar dat is met gezinnen altijd zo geweest.

Ik kan in ieder geval niet veel anders dan de serie letterlijk nemen; de eventueel diepere lagen en boodschappen ontgaan mij totaal. Het is wat ik zie en meer niet en wat ik zie kan me niet boeien. Overigens is het mij opgevallen dat al die aanprijzingen van deze serie door mannen geschreven zijn. Misschien is dat het geheim.
© 2004 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2