archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 2
Jaargang 17
24 oktober 2019
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Schoolmeester Knot heeft niet altijd gelijk Leen Hoffman

1702BS KnotAls een schoolmeester maakte Knot, de President van De Nederlandsche Bank, vorige maand tijdens een overleg met leden van de Tweede Kamer duidelijk dat ze zich geen zorgen hoeven te maken. Knot is verantwoordelijk voor het Nederlandse monetaire beleid. Kritische vragen pareerde hij probleemloos. Hij deed dat nota bene in de Thorbeckezaal, vernoemd naar de liberale politicus die mag worden gezien als de grondlegger van de parlementaire democratie. Bij het monetaire beleid is echter van democratie geen sprake. Politici kunnen daarover van alles roepen, maar ze hebben er niets over te zeggen.

Toen de leden van de Europese Unie in 1992 het Verdrag van Maastricht sloten, werd afgesproken dat bij de totstandkoming van de Europese Monetaire Unie er stringente begrotingsregels zouden gelden en dat de centrale banken, overkoepeld door de Europese Centrale Bank (ECB), verantwoordelijk zouden worden voor het monetaire beleid. Dat beleid, gebaseerd op de theorieën van Friedman, die wars was van overheidsbemoeienis, wordt niet parlementair getoetst. De Tweede-Kamerleden mochten dan ook alleen luisteren naar en vragen stellen aan Knot. Ze hadden zich goed voorbereid op hun specifieke stokpaardjes – de pensioenen, de gevolgen van de negatieve rente voor de spaarder, de huizenmarkt – maar misten de essentie van het monetaire beleid.

Doel van het monetaire beleid is het realiseren van een stabiele inflatie van circa 2%. Nu dat doel niet wordt bereikt, gebruikt de ECB twee instrumenten: verlagen van de rente en het vergroten van de geldhoeveelheid door middel van het opkopen van schulden. Overigens hebben beide instrumenten tot nu toe weinig succes opgeleverd. Knot is tegen het opkopen van schulden. In het ECB-bestuur heeft hij daartegen gestemd. Hij is wel voorstander van renteverlaging. Voor bedrijven moet investeren dan aantrekkelijk zijn en dat is goed voor de economische groei en de werkgelegenheid.

De Nederlandse economie staat er op dit moment goed voor. Je mag je daarom afvragen waarom ze zou moeten worden gestimuleerd door een renteverlaging. Het lijkt erop dat in Nederland ook het inflatiedoel wordt gerealiseerd. Het is jammer dat Kamerleden er niet op wezen dat de inflatie het afgelopen jaar in Nederland volgens cijfers van de ECB veel hoger (3,1%) is dan in het eurogebied als geheel (1%). Bovendien houdt de ECB geen rekening bij het berekenen van de inflatie met de woonlasten van eigen-woningbezitters. Nota bene De Nederlandsche Bank (DNB) schrijft zelf in een publicatie uit 2016 dat de ECB de inflatie te laag berekent 1)

Knot verwacht niet dat de lage rente tot problemen bij spaarders zal leiden. Hij verwacht ook niet een run op banken als de spaarrente negatief zou worden. Vreemd genoeg – en daar had de Tweede Kamer op moeten wijzen – bestaan daarover binnen het IMF wèl zorgen. Vorig jaar publiceerde het een rapport waarin een simpel middel staat om bij een negatieve spaarrente een bankrun te voorkomen: schaf het contante geld af door alleen nog giraal betalingsverkeer te faciliteren 2). Het bankwezen loopt daar overigens al enkele jaren op vooruit met het verminderen van het aantal bankfilialen, het afschaffen van de kasfunctie en het duurder maken van geldpinnen.

De lage rente is slecht voor de pensioenen. Daarom moet volgens Knot snel het pensioenakkoord worden uitgevoerd. Hij is pertinent tegen het verhogen van de rekenrente. Hij stelde dat de rente door de toename van de besparingen al jaren dalende is, maar negeerde dat de ECB de rente extra verlaagt, waardoor je moeilijk kunt volhouden dat de lage rekenrente waarmee de pensioenfondsen moeten rekenen terecht is. Het was aardig geweest als hem erop was gewezen dat twee gezaghebbende monetaire economen, Eijffinger (hoogleraar in Tilburg) en Hoogduin (hoogleraar in Groningen en oud-directeur van DNB), vorige maand kritiek uitten op de rekenrente. Zij schreven dat de “kapitaalmarktrente die de basis vormt voor de berekening van de houdbaarheid van de Nederlandse pensioenen al jaren door buitengewoon beleid van centrale banken niet meer een afspiegeling is van marktverhoudingen” 3).

De ontmoeting met de president van De Nederlandsche Bank leidt tot de conclusie dat Kamerleden moeten beseffen dat schoolmeester Knot veel kan beweren, maar dat zij na schooltijd hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen: stoppen met dit uitzichtloze monetaire beleid.

-------
1) Jakob de Haan, Marco Hoeberichts, Renske Maas en Frederica Teppa, Belang en betekenis van inflatie in het eurogebied, DNB, Amsterdam, 2016, p. 17 en 18.
2) Katrin Assenmacher and Signe Krogstrup, Monetary Policy with Negative Interest Rates: Decoupling Cash from Electronic Money, IMF Working Paper, Washington, augustus 2018.
3) Sylvester Eijffinger, Lex Hoogduin, Kunstmatig lage kapitaalmarktrente is geen basis voor de
rekenrente, Me Judice (http://www.mejudice.nl/ ), 2 september 2019.

-------
Het plaatje is van Coc van Duijn
http://www.cocvanduijn.nl/

---------
Meer Leen Hoffman op: www.leenhoffman.jimdo.com

© 2019 Leen Hoffman meer Leen Hoffman - meer "In de polder"
Beschouwingen > In de polder
Schoolmeester Knot heeft niet altijd gelijk Leen Hoffman
1702BS KnotAls een schoolmeester maakte Knot, de President van De Nederlandsche Bank, vorige maand tijdens een overleg met leden van de Tweede Kamer duidelijk dat ze zich geen zorgen hoeven te maken. Knot is verantwoordelijk voor het Nederlandse monetaire beleid. Kritische vragen pareerde hij probleemloos. Hij deed dat nota bene in de Thorbeckezaal, vernoemd naar de liberale politicus die mag worden gezien als de grondlegger van de parlementaire democratie. Bij het monetaire beleid is echter van democratie geen sprake. Politici kunnen daarover van alles roepen, maar ze hebben er niets over te zeggen.

Toen de leden van de Europese Unie in 1992 het Verdrag van Maastricht sloten, werd afgesproken dat bij de totstandkoming van de Europese Monetaire Unie er stringente begrotingsregels zouden gelden en dat de centrale banken, overkoepeld door de Europese Centrale Bank (ECB), verantwoordelijk zouden worden voor het monetaire beleid. Dat beleid, gebaseerd op de theorieën van Friedman, die wars was van overheidsbemoeienis, wordt niet parlementair getoetst. De Tweede-Kamerleden mochten dan ook alleen luisteren naar en vragen stellen aan Knot. Ze hadden zich goed voorbereid op hun specifieke stokpaardjes – de pensioenen, de gevolgen van de negatieve rente voor de spaarder, de huizenmarkt – maar misten de essentie van het monetaire beleid.

Doel van het monetaire beleid is het realiseren van een stabiele inflatie van circa 2%. Nu dat doel niet wordt bereikt, gebruikt de ECB twee instrumenten: verlagen van de rente en het vergroten van de geldhoeveelheid door middel van het opkopen van schulden. Overigens hebben beide instrumenten tot nu toe weinig succes opgeleverd. Knot is tegen het opkopen van schulden. In het ECB-bestuur heeft hij daartegen gestemd. Hij is wel voorstander van renteverlaging. Voor bedrijven moet investeren dan aantrekkelijk zijn en dat is goed voor de economische groei en de werkgelegenheid.

De Nederlandse economie staat er op dit moment goed voor. Je mag je daarom afvragen waarom ze zou moeten worden gestimuleerd door een renteverlaging. Het lijkt erop dat in Nederland ook het inflatiedoel wordt gerealiseerd. Het is jammer dat Kamerleden er niet op wezen dat de inflatie het afgelopen jaar in Nederland volgens cijfers van de ECB veel hoger (3,1%) is dan in het eurogebied als geheel (1%). Bovendien houdt de ECB geen rekening bij het berekenen van de inflatie met de woonlasten van eigen-woningbezitters. Nota bene De Nederlandsche Bank (DNB) schrijft zelf in een publicatie uit 2016 dat de ECB de inflatie te laag berekent 1)

Knot verwacht niet dat de lage rente tot problemen bij spaarders zal leiden. Hij verwacht ook niet een run op banken als de spaarrente negatief zou worden. Vreemd genoeg – en daar had de Tweede Kamer op moeten wijzen – bestaan daarover binnen het IMF wèl zorgen. Vorig jaar publiceerde het een rapport waarin een simpel middel staat om bij een negatieve spaarrente een bankrun te voorkomen: schaf het contante geld af door alleen nog giraal betalingsverkeer te faciliteren 2). Het bankwezen loopt daar overigens al enkele jaren op vooruit met het verminderen van het aantal bankfilialen, het afschaffen van de kasfunctie en het duurder maken van geldpinnen.

De lage rente is slecht voor de pensioenen. Daarom moet volgens Knot snel het pensioenakkoord worden uitgevoerd. Hij is pertinent tegen het verhogen van de rekenrente. Hij stelde dat de rente door de toename van de besparingen al jaren dalende is, maar negeerde dat de ECB de rente extra verlaagt, waardoor je moeilijk kunt volhouden dat de lage rekenrente waarmee de pensioenfondsen moeten rekenen terecht is. Het was aardig geweest als hem erop was gewezen dat twee gezaghebbende monetaire economen, Eijffinger (hoogleraar in Tilburg) en Hoogduin (hoogleraar in Groningen en oud-directeur van DNB), vorige maand kritiek uitten op de rekenrente. Zij schreven dat de “kapitaalmarktrente die de basis vormt voor de berekening van de houdbaarheid van de Nederlandse pensioenen al jaren door buitengewoon beleid van centrale banken niet meer een afspiegeling is van marktverhoudingen” 3).

De ontmoeting met de president van De Nederlandsche Bank leidt tot de conclusie dat Kamerleden moeten beseffen dat schoolmeester Knot veel kan beweren, maar dat zij na schooltijd hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen: stoppen met dit uitzichtloze monetaire beleid.

-------
1) Jakob de Haan, Marco Hoeberichts, Renske Maas en Frederica Teppa, Belang en betekenis van inflatie in het eurogebied, DNB, Amsterdam, 2016, p. 17 en 18.
2) Katrin Assenmacher and Signe Krogstrup, Monetary Policy with Negative Interest Rates: Decoupling Cash from Electronic Money, IMF Working Paper, Washington, augustus 2018.
3) Sylvester Eijffinger, Lex Hoogduin, Kunstmatig lage kapitaalmarktrente is geen basis voor de
rekenrente, Me Judice (http://www.mejudice.nl/ ), 2 september 2019.

-------
Het plaatje is van Coc van Duijn
http://www.cocvanduijn.nl/

---------
Meer Leen Hoffman op: www.leenhoffman.jimdo.com
© 2019 Leen Hoffman
powered by CJ2