archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 9
Jaargang 16
28 februari 2019
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Het Red Star Line Museum * Dik Kruithof

1609VG Redstar1Antwerpen heeft er in 2013 een nieuw museum bijgekregen. In het oude havengebied, niet ver van het Museum Aan de Stroom, zijn de oude hallen van de Red Star Line omgebouwd tot mooie museumruimtes. Die hebben als symbool een uitzichttoren gekregen die doet denken aan een groot zeeschip. De Red Star Line was de handelsnaam van een Belgische Maatschappij die met Amerikaanse financiering en – bij de start – Amerikaanse schepen in 1871 was opgericht voor het vervoer van petroleum naar Europa en landverhuizers naar Amerika.  Antwerpen was in de negentiende eeuw de Nederlandse havens voorbijgegaan en had zich al ontwikkeld tot een van de grote emigratiehavens, na Hamburg maar voor Bremen en Rotterdam.  Als Belgische maatschappij hoefden ze niet te voldoen aan Amerikaanse voorwaarden inzake financiën en personeel.

Red Star Line werd al snel een van de grootste vervoerders van Europese landverhuizers naar Amerika. Tussen 1870 en 1914 werden zo'n twee miljoen mensen over de oceaan vervoerd. Verreweg de meeste kwamen uit Centraal Europa, waaronder ruim 400.000 Joden die in die tijd gediscrimineerd en vervolgd werden in Oostenrijk-Hongarije en Rusland. In  het museum wordt een treinreis verbeeld van Brody aan de Russisch-Oostenrijkse grens over Lemberg, Krakau, Dresden en Düsseldorf naar Antwerpen. In Antwerpen werden ze niet geïsoleerd zoals in Hamburg en Bremen, maar wachtten ze in de stad op de inscheping. Voor de inscheping werden ze medisch gekeurd (al in 1850 een voorwaarde van de Belgische regering om besmettelijke ziektes aan boord te voorkomen), omdat Amerika alleen gezonde immigranten accepteerde. Immigranten die de controle op Ellis Island bij New York niet doorkwamen, en daar hoorde ook een eenvoudige intelligentietest bij, moesten door de maatschappij weer teruggebracht worden.   

Jaren geleden ben ik in Hamburg in het Auswanderermuseum Ballinstadt geweest en daar lag de nadruk in mijn herinnering erg op schepen en individuele gevallen. Zo kon je makkelijk in de gegevens naar familie zoeken die naar Amerika verhuisd was. Het nieuwe Red Star Line museum heeft een wat andere benadering gekozen, zij geven de hele route van de emigratie weer vanuit diep in de Oekraïne1609VG Redstar2 tot aan de bestemming in Amerika, met uiteraard extra aandacht voor het oponthoud in Antwerpen en de boottocht. Daarnaast is er ter inleiding een beperkte maar indrukwekkende (ook letterlijk) rondgang door de wereldgeschiedenis van de landverhuizers.

Het verhaal van de emigratie vanuit Europa naar Amerika wordt op een prachtige manier verteld. Met eerst aandacht voor het minst belangrijke: de geschiedenis van de lijn, de schepen, waarvan de naam altijd op land eindigde: eerst de Vaderland, de Switzerland en de Nederland, later ook Belgenland en zelfs Friesland. Marketing, vooral de affiches (vaak heel mooi) en de steden waarop gevaren werd en vooral de Rijnkaai in Antwerpen als thuishaven. Maar dan komt het verhaal van de mensen die reisden en dat is prachtig verbeeld in individuele voorbeelden. Zo nam de familie Hutlet uit België een grote en een kleine handgemaakte spanzaag mee naar Canada. Er was een familie die een wafelijzer meenam.
Het vervoersbewijs van Albert Einstein die twee keer met de Lijn de overtocht maakte. Golda Meir die als derde – goedkoopste – klasse passagier de overtocht naar Amerika maakte. Want de schepen hadden een eerste klas voor rijke passagiers en een derde klasse voor landverhuizers. Golda Meir schreef over haar reis in de derde klasse: 'Het was geen plezierreis. We brachten de nachten door op slaapplaatsen zonder lakens en het grootste deel van de dag in rijen voor voedsel dat aan ons werd uitgedeeld of we vee waren'. In 1870 had het grootste schip, de Westernland ook een tweede klasse, de verhouding in kamers was 80-60-1200.

Omstreeks 1900 werd Red Star onderdeel van een Amerikaans conglomeraat, maar bleef onder Belgische vlag varen. In de eerste wereldoorlog viel het vervoer stil en in 1921 kwam er een immigratiebeperking in Amerika. In 1923 werd het vijftigjarig bestaan nog gevierd met de indienstneming van het grootste schip ooit van de Red Star, de Belgenland II. Maar dit werd een cruiseschip en na de crisis van 1929 legde Amerika de immigratie helemaal stil en bracht alle Amerikaanse schepen onder bij de nieuwe rederij United States Line. In 1934 werd dat het einde van de Red Star Line.

--------
De plaatjes zijn van de schrijver


© 2019 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Het Red Star Line Museum * Dik Kruithof
1609VG Redstar1Antwerpen heeft er in 2013 een nieuw museum bijgekregen. In het oude havengebied, niet ver van het Museum Aan de Stroom, zijn de oude hallen van de Red Star Line omgebouwd tot mooie museumruimtes. Die hebben als symbool een uitzichttoren gekregen die doet denken aan een groot zeeschip. De Red Star Line was de handelsnaam van een Belgische Maatschappij die met Amerikaanse financiering en – bij de start – Amerikaanse schepen in 1871 was opgericht voor het vervoer van petroleum naar Europa en landverhuizers naar Amerika.  Antwerpen was in de negentiende eeuw de Nederlandse havens voorbijgegaan en had zich al ontwikkeld tot een van de grote emigratiehavens, na Hamburg maar voor Bremen en Rotterdam.  Als Belgische maatschappij hoefden ze niet te voldoen aan Amerikaanse voorwaarden inzake financiën en personeel.

Red Star Line werd al snel een van de grootste vervoerders van Europese landverhuizers naar Amerika. Tussen 1870 en 1914 werden zo'n twee miljoen mensen over de oceaan vervoerd. Verreweg de meeste kwamen uit Centraal Europa, waaronder ruim 400.000 Joden die in die tijd gediscrimineerd en vervolgd werden in Oostenrijk-Hongarije en Rusland. In  het museum wordt een treinreis verbeeld van Brody aan de Russisch-Oostenrijkse grens over Lemberg, Krakau, Dresden en Düsseldorf naar Antwerpen. In Antwerpen werden ze niet geïsoleerd zoals in Hamburg en Bremen, maar wachtten ze in de stad op de inscheping. Voor de inscheping werden ze medisch gekeurd (al in 1850 een voorwaarde van de Belgische regering om besmettelijke ziektes aan boord te voorkomen), omdat Amerika alleen gezonde immigranten accepteerde. Immigranten die de controle op Ellis Island bij New York niet doorkwamen, en daar hoorde ook een eenvoudige intelligentietest bij, moesten door de maatschappij weer teruggebracht worden.   

Jaren geleden ben ik in Hamburg in het Auswanderermuseum Ballinstadt geweest en daar lag de nadruk in mijn herinnering erg op schepen en individuele gevallen. Zo kon je makkelijk in de gegevens naar familie zoeken die naar Amerika verhuisd was. Het nieuwe Red Star Line museum heeft een wat andere benadering gekozen, zij geven de hele route van de emigratie weer vanuit diep in de Oekraïne1609VG Redstar2 tot aan de bestemming in Amerika, met uiteraard extra aandacht voor het oponthoud in Antwerpen en de boottocht. Daarnaast is er ter inleiding een beperkte maar indrukwekkende (ook letterlijk) rondgang door de wereldgeschiedenis van de landverhuizers.

Het verhaal van de emigratie vanuit Europa naar Amerika wordt op een prachtige manier verteld. Met eerst aandacht voor het minst belangrijke: de geschiedenis van de lijn, de schepen, waarvan de naam altijd op land eindigde: eerst de Vaderland, de Switzerland en de Nederland, later ook Belgenland en zelfs Friesland. Marketing, vooral de affiches (vaak heel mooi) en de steden waarop gevaren werd en vooral de Rijnkaai in Antwerpen als thuishaven. Maar dan komt het verhaal van de mensen die reisden en dat is prachtig verbeeld in individuele voorbeelden. Zo nam de familie Hutlet uit België een grote en een kleine handgemaakte spanzaag mee naar Canada. Er was een familie die een wafelijzer meenam.
Het vervoersbewijs van Albert Einstein die twee keer met de Lijn de overtocht maakte. Golda Meir die als derde – goedkoopste – klasse passagier de overtocht naar Amerika maakte. Want de schepen hadden een eerste klas voor rijke passagiers en een derde klasse voor landverhuizers. Golda Meir schreef over haar reis in de derde klasse: 'Het was geen plezierreis. We brachten de nachten door op slaapplaatsen zonder lakens en het grootste deel van de dag in rijen voor voedsel dat aan ons werd uitgedeeld of we vee waren'. In 1870 had het grootste schip, de Westernland ook een tweede klasse, de verhouding in kamers was 80-60-1200.

Omstreeks 1900 werd Red Star onderdeel van een Amerikaans conglomeraat, maar bleef onder Belgische vlag varen. In de eerste wereldoorlog viel het vervoer stil en in 1921 kwam er een immigratiebeperking in Amerika. In 1923 werd het vijftigjarig bestaan nog gevierd met de indienstneming van het grootste schip ooit van de Red Star, de Belgenland II. Maar dit werd een cruiseschip en na de crisis van 1929 legde Amerika de immigratie helemaal stil en bracht alle Amerikaanse schepen onder bij de nieuwe rederij United States Line. In 1934 werd dat het einde van de Red Star Line.

--------
De plaatjes zijn van de schrijver
© 2019 Dik Kruithof
powered by CJ2