archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 2
Jaargang 16
25 oktober 2018
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Het Deichmuseum in Dorum Dik Kruithof

1602VG Dijkmuseum1Dorum is een van de twee bestuurszetels van de in 2015 door fusie ontstane gemeente Wurster Nordseeküste. De gemeente ligt tussen Cuxhaven en Bremerhaven aan het Nationalpark Wattenmeer, de Duitse versie van ons werelderfgoed Waddenzee. Tot ongeveer 450 woonden er in het gebied Saksen, die hun huizen op verhogingen bouwden ter bescherming tegen hoog water. In Friesland worden dat terpen genoemd, in Groningen wierden, in Oost Friesland warden en in dit gebied wurten.

Na het jaar 400 werd de waterstand hoger en waren er meer zware stormen. De Saksen maakten in die tijd met de Angelen de oversteek naar Brittannië, later Engeland. Vanaf ongeveer het jaar 700 vestigden Friezen, die toen de kuststreken van Brugge tot Bremen bewoonden, zich in de door de Saksen verlaten kustgebieden van het latere land Wursten, maar ook noordelijker in Sleeswijk Holstein. In die tijd is Dorum gesticht door Friezen of Friessprekende Hollanders – in elk geval werd Fries er de spreektaal en behoorde het Wursterland omstreeks 1100 tot de Zeven verenigde Vrije Zeelanden waar de zogenaamde Friese Vrijheid gold, een vorm van zelfbestuur door de boerenbevolking.

De Friezen waren begonnen met wurten, maar met het toenemen van landbouw naast de veeteelt kwam de noodzaak om grotere stukken grond buiten bereik van de zee te houden en begon de aanleg van dijken. Eerst om een paar boerderijen met akkers heen, de zogenoemde Vierteln, maar omstreeks 1100 werd de eerste doorlopende dijk gebouwd, wat ook weer de noodzaak van afwatering van het achterland noodzakelijk maakte. Na 1100 kwam er ook weer een omslag in de waterstanden: in de volgende tweehonderd jaar kwamen er een aantal rampzalige stormvloeden die veel slachtoffers maakten.

Het was in die tijd nog niet zo dat dijken gebouwd werden om een nog nooit gehaalde waterstand te weerstaan. Rond 1300 werd met de Nederstrich een twee meter hoge dijk gebouwd, die de akkers tegen de meeste stormvloeden zou beschermen. Toch kwamen er in de 14e eeuw nog rampzalige stormen: zo eiste1602VG Dijkmuseum2 de tweede Marcellusvloed, ofwel 'Die grosze Mandrenke’, in januari 1362 aan de kust tussen Holland en Denemarken 100.000 slachtoffers. Dit was ook de vloed waar het stadje Rungholt met zo’n vijftig dorpjes verdween in de Noordzee bij het eiland Pellworm.

Omstreeks 1450 werd in Land Wursten de Alte Deich gebouwd, die drie meter hoog was en als winterdijk werd ingeschat. Toch waren er in 1509 en 1511 zware stormvloeden met grote schade aan de dijk. Zo ontstond bij de IJsvloed van 1511 een 'Wehle, een spoelgat, achter de dijk bij Dorum-Neufeld, dat nu nog te zien is.

Al deze verhalen worden verteld in het Deichmuseum Land Wursten, dat in Dorum wat achteraf ligt in een mooi gerestaureerd schoolgebouw. Confronterend is al dat de hoogste waterstanden van recente stormen zijn aangegeven naast de voordeur en dan boven de tweede verdieping uitkomen. Uiteraard is van de boven geschetste voorgeschiedenis van het land Wursten weinig zichtbaar te maken. Van de eeuwen erna is echter heel veel te zien, eerst in de vorm van kaarten en documenten en in latere tijden met reconstructies bijvoorbeeld van de oude zijlen waarmee water door de dijken werd afgevoerd. Want naast bescherming tegen de zee blijft natuurlijk de hele waterhuishouding een belangrijke zaak voor dijkenbouwers.

Uit de laatste honderd jaar is er natuurlijk fotomateriaal, maar ook bijna alle gereedschap die gebruikt werd bij het dijkwerk en prachtige modellen van dijken en dijkaanleg. Zelfs een model van haven en wad bij Dorum-Neufeld, waar eb en vloed inzichtelijk worden gemaakt, zelfs zover dat de zeehondjes echt onder water liggen. Er zijn ook foto's van schade die in de vorige eeuw nog aangericht werd. Maar ook een heel mooi voorbeeld van echt succes: een model van de stormvloedkering bij Bremerhaven, die in 1961 gereedkwam en een half jaar later de hele stadskern behoedde voor een grote overstroming. Zoals erbij staat: miljoenen kosten om miljarden te besparen.

------
De foto's zijn van de schrijver


© 2018 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Het Deichmuseum in Dorum Dik Kruithof
1602VG Dijkmuseum1Dorum is een van de twee bestuurszetels van de in 2015 door fusie ontstane gemeente Wurster Nordseeküste. De gemeente ligt tussen Cuxhaven en Bremerhaven aan het Nationalpark Wattenmeer, de Duitse versie van ons werelderfgoed Waddenzee. Tot ongeveer 450 woonden er in het gebied Saksen, die hun huizen op verhogingen bouwden ter bescherming tegen hoog water. In Friesland worden dat terpen genoemd, in Groningen wierden, in Oost Friesland warden en in dit gebied wurten.

Na het jaar 400 werd de waterstand hoger en waren er meer zware stormen. De Saksen maakten in die tijd met de Angelen de oversteek naar Brittannië, later Engeland. Vanaf ongeveer het jaar 700 vestigden Friezen, die toen de kuststreken van Brugge tot Bremen bewoonden, zich in de door de Saksen verlaten kustgebieden van het latere land Wursten, maar ook noordelijker in Sleeswijk Holstein. In die tijd is Dorum gesticht door Friezen of Friessprekende Hollanders – in elk geval werd Fries er de spreektaal en behoorde het Wursterland omstreeks 1100 tot de Zeven verenigde Vrije Zeelanden waar de zogenaamde Friese Vrijheid gold, een vorm van zelfbestuur door de boerenbevolking.

De Friezen waren begonnen met wurten, maar met het toenemen van landbouw naast de veeteelt kwam de noodzaak om grotere stukken grond buiten bereik van de zee te houden en begon de aanleg van dijken. Eerst om een paar boerderijen met akkers heen, de zogenoemde Vierteln, maar omstreeks 1100 werd de eerste doorlopende dijk gebouwd, wat ook weer de noodzaak van afwatering van het achterland noodzakelijk maakte. Na 1100 kwam er ook weer een omslag in de waterstanden: in de volgende tweehonderd jaar kwamen er een aantal rampzalige stormvloeden die veel slachtoffers maakten.

Het was in die tijd nog niet zo dat dijken gebouwd werden om een nog nooit gehaalde waterstand te weerstaan. Rond 1300 werd met de Nederstrich een twee meter hoge dijk gebouwd, die de akkers tegen de meeste stormvloeden zou beschermen. Toch kwamen er in de 14e eeuw nog rampzalige stormen: zo eiste1602VG Dijkmuseum2 de tweede Marcellusvloed, ofwel 'Die grosze Mandrenke’, in januari 1362 aan de kust tussen Holland en Denemarken 100.000 slachtoffers. Dit was ook de vloed waar het stadje Rungholt met zo’n vijftig dorpjes verdween in de Noordzee bij het eiland Pellworm.

Omstreeks 1450 werd in Land Wursten de Alte Deich gebouwd, die drie meter hoog was en als winterdijk werd ingeschat. Toch waren er in 1509 en 1511 zware stormvloeden met grote schade aan de dijk. Zo ontstond bij de IJsvloed van 1511 een 'Wehle, een spoelgat, achter de dijk bij Dorum-Neufeld, dat nu nog te zien is.

Al deze verhalen worden verteld in het Deichmuseum Land Wursten, dat in Dorum wat achteraf ligt in een mooi gerestaureerd schoolgebouw. Confronterend is al dat de hoogste waterstanden van recente stormen zijn aangegeven naast de voordeur en dan boven de tweede verdieping uitkomen. Uiteraard is van de boven geschetste voorgeschiedenis van het land Wursten weinig zichtbaar te maken. Van de eeuwen erna is echter heel veel te zien, eerst in de vorm van kaarten en documenten en in latere tijden met reconstructies bijvoorbeeld van de oude zijlen waarmee water door de dijken werd afgevoerd. Want naast bescherming tegen de zee blijft natuurlijk de hele waterhuishouding een belangrijke zaak voor dijkenbouwers.

Uit de laatste honderd jaar is er natuurlijk fotomateriaal, maar ook bijna alle gereedschap die gebruikt werd bij het dijkwerk en prachtige modellen van dijken en dijkaanleg. Zelfs een model van haven en wad bij Dorum-Neufeld, waar eb en vloed inzichtelijk worden gemaakt, zelfs zover dat de zeehondjes echt onder water liggen. Er zijn ook foto's van schade die in de vorige eeuw nog aangericht werd. Maar ook een heel mooi voorbeeld van echt succes: een model van de stormvloedkering bij Bremerhaven, die in 1961 gereedkwam en een half jaar later de hele stadskern behoedde voor een grote overstroming. Zoals erbij staat: miljoenen kosten om miljarden te besparen.

------
De foto's zijn van de schrijver
© 2018 Dik Kruithof
powered by CJ2